Czarny, żółty i biały nalot na języku u dziecka – co oznacza obłożony język u dziecka?

Obłożony język u dziecka – co to znaczy?

Na języku znajduje się cienka warstwa złuszczających się powierzchownych komórek, które nadają jego powierzchni bladoróżowy kolor. Czasami nie dochodzi do prawidłowego złuszczania się tych komórek i na języku gromadzi się „futrzasty” biały nalot na języku u dziecka, a język staje się białawy lub przebarwiony.

Do takiej sytuacji, nazywanej fachowo językiem obłożonym u dziecka, dochodzi często w chorobach przebiegających z gorączką i u małych pacjentów przyjmujących miękkie lub półpłynne pokarmy.

Boczne powierzchnie oraz spód języka powinny być wilgotne, lśniące i czerwone. Żółty nalot na języku jest najbardziej charakterystyczny dla osób palących papierosy, pijących dużo kawy lub herbaty.

Pęknięcia na języku u dziecka, fachowo zwane bruzdami języka, występują najczęściej dziedzicznie w rodzinie i tylko czasem związane są z zespołami wad wrodzonych (np. zespołem Downa).

Głębokie bruzdy na języku u dziecka sprzyjają gromadzeniu się w nich resztek pokarmowych oraz rozwijaniu się stanów zapalnych języka i jamy ustnej.

Nalot na języku u dziecka a higiena jamy ustnej

W przypadku wątpliwości co do wyglądu języka u dziecka, należy w pierwszej kolejności zastanowić się, czy dbamy odpowiednio o higienę jamy ustnej dziecka. Ważne jest regularne i dokładne szczotkowanie zębów (także mlecznych), uwzględniając również delikatne szczotkowanie języka.

Konieczne jest również podawanie dziecku odpowiedniej ilości płynów w ciągu dnia. Suchość śluzówek jamy ustnej, związana z niewystarczającym nawodnieniem, może powodować nadmierne wysuszanie i złuszczanie powierzchni języka.

Również dzieci oddychające przez usta (z przewlekłym katarem lub przerośniętym migdałkiem gardłowym) mogą mieć białawy nalot na języku, związany z jego wysuszeniem.

Nietypowy kolor nalotu na języku dziecka może być czasem wyjaśniony spożyciem potraw z przyprawami, które są naturalnymi barwnikami (na przykład żółty nalot na języku po spożyciu curry lub kurkumy).

Niektóre słodycze (cukierki, lizaki) zawierają barwniki spożywcze, które krótkotrwale doprowadzają do zmiany koloru języka u dziecka.

Przeczytaj również:

Nieprzyjemny zapach z ust u dziecka – jaka jest przyczyna i jak się go pozbyć?

Przyczyny białego nalotu nalot na języku u dziecka – objaw pleśniawek

Skupiska białych lub białoszarych nalotów, ostro odgraniczonych od zaczerwienionych śluzówek mogą sugerować infekcję grzybami z rodzaju Candida – czyli tak zwane pleśniawki u dziecka.

Niektórzy takie zmiany na języku u dziecka opisują używając określenia „o konsystencji zsiadłego mleka”. Są dość częste w okresie niemowlęcym. Pojawiają się na podniebieniu, wewnętrznej stronie policzków, dziąsłach oraz na języku. W zaawansowanych przypadkach mogą sięgać aż do gardła. Uszkodzenie powierzchni pleśniawki (na przykład podczas jedzenia) powoduje powstanie niewielkiej krwawiącej nadżerki lub zaczerwienienia. Towarzyszy temu ból, niepokój dziecka i niechęć do spożywania pokarmów.

Pleśniawki u niemowląt karmionych piersią znikają najczęściej samoistnie. U starszych dzieci często konieczna jest wizyta u lekarza, który przepisze tabletki do ssania, żel lub płyn do pędzlowania i płukania jamy ustnej.

Należy też zastanowić się nad przyczyną białego nalotu na języku dziecka i pleśniawek. U matek karmiących piersią mogą być one związane z nieprzestrzeganiem higieny brodawek sutkowych, u dzieci korzystających z butelki powodem może być z kolei nieprawidłowa higiena butelek i akcesoriów.

U osób dorosłych i starszych dzieci pleśniawki mogą pojawiać się podczas antybiotykoterapii, steroidoterapii, w anemii syderopenicznej (z niedoboru żelaza) lub w przebiegu chorób przewlekłych.

Białawy nalot na języku u dziecka – zapalenie języka i stany zapalne w jamie ustnej

Czerwone krostki na języku czy nalot u dziecka to często objaw stanów zapalnych w jamie ustnej.

Mają postać niewielkich, czerwonawych grudek, którym towarzyszy ból i pieczenie języka. Pojawia się również nadwrażliwość na niektóre smaki i przyprawy. Naloty oraz nietypowy wygląd języka występują także w zapaleniach języka – powstających w następstwie urazów:

• mechanicznego (np. podrażnienie języka przez ostre brzegi ubytków próchnicowych),
• termicznego (np. gorącą kawa lub herbatą),
• chemicznego (np. przy zażywaniu antybiotyków lub sulfonamidów).

Powierzchnia języka objętego stanem zapalnym obficie się złuszcza, a nabłonek intensywnie rogowacieje.

Występuje wtedy brunatny lub biało-szarawy nalot na języku u dziecka, który jest mazisty, mocno przylega do podłoża. Najczęściej nie obejmuje on brzegów języka ani jego koniuszka.

Język może być obrzęknięty. Rozlane zapalenie języka u dziecka często pojawia się w początkowych okresach cukrzycy, towarzyszy niedoborom witaminy B i niedokrwistościom. Towarzyszy mu pieczenie, ból i przykry mdły smak w ustach.

Przeczytaj również:

Angina ropna u dziecka – objawy, leczenie w domu, antybiotyk

Żółty nalot na języku u dziecka – czy to afty w jamie ustnej?

Afty u dzieci to zmiany zapalne koloru szarożółtego lub biało-żółtego o okrągłym kształcie i wielkości ziaren grochu. Często są obrzęknięte i bolesne.Uszkodzenie powierzchni afty powoduje powstanie niewielkiej nadżerki, która goi się w ciągu kilku dni.

Przyczyna powstawania aft na języku u dzieci i podniebieniu nie została jeszcze poznana.

Czasami może im towarzyszyć bolesne powiększenie węzłów chłonnych w okolicy szyi. Afty goją się zazwyczaj 4 do 8 dni.

Włochaty, czarny język u dziecka a leczenie antybiotykami

Język włochaty powstaje na skutek przerostu brodawek nitkowatych języka. Przeważnie nie daje żadnych dolegliwości, chociaż może pojawić się metaliczny posmak w ustach lub zmieniony smak spożywanych pokarmów.

Włochaty, czarny język u dziecka może pojawiać się w trakcie leczenia antybiotykami, steroidami lub w przebiegu dolegliwości żołądkowo- jelitowych. Często obserwowany również u dorosłych palaczy – wtedy częściej jest to żółty lub zielony włochaty nalot na języku.

Płonica – przyczyna obłożenia języka dziecka

Jedną z chorób zakaźnych, której towarzyszy zmiana wyglądu języku u dziecka, jest płonica, tj. choroba wywoływana przez paciorkowce z grupy A, produkujące egzotoksyny A, B i C. To właśnie toksyny bakteryjne są przyczyną rozwoju typowych objawów tej choroby.

Pierwszymi objawami, występującymi od 1-3 dni po kontakcie z bakterią, są gorączka i złe samopoczucie. U dzieci często w tym okresie występują wymioty. Następnie pojawia się charakterystyczna wysypka na całym ciele, szczególnie obficie zajmując miejsca dobrze ucieplone, np. brzuch, pachwiny, pośladki, zgięcia łokciowe i kolanowe.

Od początku choroby występuje znaczne obłożenie języka u dziecka, które ustępuje po 2-3 dniach, odsłaniając żywoczerwony (czerwony) język u dziecka, z wyraźnie widocznymi brodawkami językowymi i kubkami smakowymi – nazywany z powodu swojego wyglądu językiem malinowym. Typowym w tej chorobie jest również powiększenie migdałków podniebiennych z obecnością nalotów w gardle.

Leczenie opiera się na antybiotykoterapii. Wskazane jest także podawanie witaminy C. Przechorowanie płonicy w 97 procentach przypadków pozostawia trwałą odporność.

Przeczytaj również:

Zespół złego wchłaniania u dziecka – na czym polega? Objawy. Jak leczyć?

Nie tylko nalot – malinowy język u dziecka a choroba Kawasaki

Rzadszą chorobą powodującą zmiany w wyglądzie zdrowego języka jest choroba Kawasaki. Występuje najczęściej u małych dzieci (najczęściej od 2. do 5. roku życia). Jej przebieg zaczyna się najczęściej od kilkudniowej gorączki (nieustępującej mimo leczenia przeciwinfekcyjnego), po której na całym ciele pojawia się wysypka o różnorodnym kształcie.

Spojówki oczu stają się bardzo przekrwione i zaczerwienione, dochodzi też do jednostronnego powiększenia węzłów chłonnych. Po ok. 2 tygodniach skóra na dłoniach i stopach dziecka zaczyna być bolesna, obrzęknięta, a naskórek zaczyna się intensywnie łuszczyć.

Wtedy pojawia się też bardzo charakterystyczny, malinowoczerwony język u dziecka. W 10–40 procent przypadków w ciągu pierwszych 2 tygodni choroby Kawasaki dochodzi także do zajęcia naczyń wieńcowych serca i powstawania tętniaków tych naczyń. Może to prowadzić do bardzo ciężkich powikłań, a nawet do zawału serca u dziecka. Dlatego ważne jest, aby rodzice bacznie obserwowali dzieci z nietypowo przebiegającą gorączką, szczególnie jeśli towarzyszą jej nietypowe zmiany skórne lub zmiany na języku.

Najczęstsze przyczyny nalotu na języku u dziecka 

Jak wygląda leczenie nalotu na języku u dziecka?

1. Biały nalot – najczęściej pleśniawki (kandydoza)

Charakterystyczne cechy: „kożuszek”, białe plamki, które trudno usunąć, a po zdrapaniu mogą krwawić.

Leczenie:

• Leki przeciwgrzybicze zalecone przez pediatrę lub stomatologa (najczęściej: nystatyna, mikonazol).

• Odkażanie jamy ustnej – roztwory na bazie rumianku lub szałwii, ale u większych dzieci (niemowlęta mogą się zakrztusić).

• Higiena smoczków, butelek i zabawek – wyparzanie codziennie.

• Jeśli mama karmi piersią – leczenie brodawek sutkowych kremem przeciwgrzybiczym (inaczej infekcja wraca).

2. Żółty nalot – najczęściej resztki pokarmowe lub infekcja

Charakterystyczne cechy: nalot żółtawy, zwykle niezależny od bólu.

Leczenie:

• Nawodnienie – suchość jamy ustnej pogłębia nalot.

• Dokładna higiena języka – delikatne czyszczenie szczoteczką lub skrobaczką.

• Ograniczenie barwiących produktów (np. kurkuma, napoje kolorowe).

• Jeśli nalot towarzyszy gorączce / infekcji – leczenie infekcji (np. przeziębienia, anginy).

3. Czarny lub brązowy nalot – „włochaty język”

Charakterystyczne cechy: wydłużone brodawki, ciemnienie powierzchni języka.

Leczenie:

• Bardzo dokładne czyszczenie języka (2× dziennie).

• Zwiększenie ilości wypijanych płynów.

• Odstawienie lub zmiana leków (szczególnie antybiotyków) – tylko po konsultacji z lekarzem.

• U starszych dzieci: eliminacja czynników drażniących (np. płyny do płukania z alkoholem, palenie tytoniu – rzadkie, ale możliwe u nastolatków).

Przeczytaj również:

Zakażenie układu moczowego u dzieci (ZUM) – przyczyny, objawy i leczenie

4. Nalot spowodowany lekami (antybiotyki, sterydy wziewne)

Leczenie:

• Dokładne płukanie jamy ustnej po każdym użyciu leku, szczególnie sterydów wziewnych.

• Czasem lekarz zaleca probiotyki wspierające florę jamy ustnej.

• W razie grzybicy – leki przeciwgrzybicze.

5. Nalot wynikający z odwodnienia lub oddychania przez usta

Leczenie:

• Zwiększenie ilości płynów.

• Nawilżanie powietrza w pokoju.

• Leczenie przyczyn (katar, powiększone migdałki, alergia).

6. Nalot wynikający ze słabej higieny jamy ustnej

Leczenie:

• Mycie zębów 2 razy dziennie odpowiednią ilością pasty z fluorem.

• Delikatne czyszczenie języka (szczoteczką lub skrobaczką).

• Ograniczenie słodyczy i słodkich napojów.

Kiedy koniecznie iść do lekarza?

• Nalot utrzymuje się > 7 dni mimo higieny.

• Pojawia się ból, niechęć do jedzenia, pieczenie języka.

• Dołącza gorączka, wysypka, powiększone węzły.

• Język staje się intensywnie czerwony („język malinowy”).

• Nalot wygląda jak pleśniawki i nawraca.

Nalot na języku u dziecka – najczęściej zadawane pytania 

Czy biały nalot na języku u dziecka to zawsze pleśniawki? Nie. Biały nalot może wynikać z resztek pokarmowych, odwodnienia, oddychania przez usta lub niedostatecznej higieny jamy ustnej. O pleśniawkach mówimy wtedy, gdy nalot jest grudkowaty, trudny do zdrapania i powoduje ból lub pieczenie.

Jak długo utrzymuje się nalot na języku u dziecka? Najczęściej 1–3 dni. Jeśli po poprawie higieny i nawodnienia utrzymuje się dłużej niż tydzień lub nawraca, warto skonsultować się z pediatrą, bo może to być objaw infekcji lub zaburzeń mikroflory.

Czy nalot na języku może być objawem choroby? Tak. Oprócz łagodnych przyczyn, nalot może świadczyć o infekcji grzybiczej, bakteryjnej, o odwodnieniu, anemii, a nawet o chorobie Kawasaki (gdy język robi się intensywnie czerwony). Zawsze warto obserwować dodatkowe objawy.

Czy można usuwać nalot ze języka u dziecka? Tak, ale delikatnie. Używa się miękkiej szczoteczki lub skrobaczki do języka. W przypadku pleśniawek nalot nie powinien być usuwany na siłę – konieczne jest leczenie przeciwgrzybicze przepisane przez lekarza.

Czy żółty nalot na języku jest groźny? Najczęściej nie. Żółty nalot wynika z jedzenia (np. kurkuma, żółte barwniki), słabej higieny lub oddychania przez usta. Jeśli jednak towarzyszy mu gorączka, ból gardła lub obrzęk języka – może wskazywać na infekcję.

Co oznacza czarny nalot na języku u dziecka? Najczęściej jest to tzw. „czarny włochaty język”, który powstaje przez przerost brodawek języka, po antybiotykach, płynach do płukania jamy ustnej lub przy odwodnieniu. Zwykle ustępuje po poprawie higieny.

Kiedy nalot na języku wymaga wizyty u lekarza?

Gdy:

• utrzymuje się ponad tydzień,

• dziecko skarży się na ból, pieczenie, problemy z jedzeniem,

• dołącza gorączka, wysypka, powiększone węzły,

• nalot jest bardzo intensywny, ciemny lub nawraca,

• język staje się malinowy lub bardzo czerwony.

Jak zapobiegać pojawianiu się nalotu na języku u dziecka? Regularna higiena jamy ustnej, delikatne czyszczenie języka, odpowiednie nawodnienie, unikanie barwiących pokarmów, leczenie kataru oraz płukanie ust po lekach (np. sterydach wziewnych) znacznie zmniejsza ryzyko pojawiania się nalotu.

współpraca: redakcja Mamazone