Nietrzymanie moczu w ciąży – czy popuszczanie moczu w ciąży jest normalne? Jak można temu zapobiec?

Charakterystyka i objawy nietrzymania moczu

Nietrzymaniem moczu nazywamy niekontrolowane popuszczanie moczu lub mimowolne opróżnianie się pęcherza – co ma miejsce, gdy choroba jest w znacznym stopniu zaawansowania. W przypadku kobiet ciężarnych dochodzi zazwyczaj do mimowolnej utraty kilku kropel moczu w wyniku zwiększonego ciśnienia śródbrzusznego. Do jego wzrostu dochodzi za każdym razem, gdy się śmiejesz, kichasz lub dźwigasz ciężkie przedmioty.

Główne objawy nietrzymania moczu w ciąży to:

• trudne do opanowania parcie na pęcherz moczowy,
• niekontrolowany wyciek moczu w mniejszej lub większej ilości,
• trudności w całkowitym opróżnieniu pęcherza.

Nie każda kobieta w ciąży popuszcza mocz. W dużej mierze jest to uzależnione od indywidualnych czynników – siły mięśni dna miednicy, wagi, predyspozycji genetycznych. Niemniej jednak, nietrzymanie moczu w ciąży i po porodzie może dotyczyć nawet co drugiej kobiety.

Jakie są przyczyny nietrzymania moczu w ciąży?

Hormony ciążowe rozluźniają wiele mięśni w organizmie, w tym stawy i więzadła, co ma na celu przygotowanie ciała do porodu. Te same hormony wpływają także na mięśnie kontrolujące przepływ moczu, czyli mięśnie dna miednicy, które otaczają m.in. wejście do pochwy oraz cewkę moczową. Rozluźnienie mięśni Kegla sprawia, że cewka nie pracuje tak, jak przed ciążą, co może prowadzić do niekontrolowanego wycieku moczu.

Kolejnym „problemem” jest powiększająca się macica, która zaczyna coraz bardziej naciskać na pęcherz moczowy. W efekcie musisz częściej korzystać z toalety, a kiedy nie masz możliwości, by się załatwić, może dojść do mimowolnego wycieku moczu. Faktem jest też to, że w czasie ciąży ciało produkuje więcej moczu, co ma związek ze zwiększoną ilością krwi w Twoim ciele. Nerki dosłownie pracują za dwoje.

Przeczytaj również:

Trzeci trymestr ciąży – od kiedy do kiedy? Dolegliwości. Na co uważać?

Jak odróżnić nietrzymanie moczu od wód płodowych?

Zbliżający się termin porodu budzi wiele emocji. Jeśli masz problem z nietrzymaniem moczu, zapewne zastanawiasz się, jak odróżnić popuszczanie od wód płodowych.

Mocz ma słomkowy kolor i charakterystyczny zapach, z kolei płyn owodniowy zwykle jest bezbarwny i pozbawiony zapachu, choć niektórzy określają go jako lekko słodki. W dodatku, wyciek wód płodowych nasila się w pozycji stojącej, podczas gdy w przypadku nietrzymania moczu, wyciek następuje po wysiłku lub nagłej zmianie pozycji ciała.

Trzeba też wspomnieć o etapie ciąży. Popuszczanie moczu może towarzyszyć Ci od początku ciąży i nasilać się w miarę jej rozwoju. Z kolei odejście wód płodowych to sygnał, że rozpoczyna się akcja porodowa. Prawidłowo odpływają one między 37. a 40. tygodniem ciąży, czyli w ciąży donoszonej. Jeśli zdarzy się to wcześniej, mamy do czynienia z patologią.

Kiedy popuszczanie moczu warto skonsultować z lekarzem?

Choć lekkie popuszczanie moczu podczas śmiechu, kichania czy kaszlu bywa w ciąży stosunkowo częste, są sytuacje, w których konieczna jest konsultacja z ginekologiem lub urologiem:

• jeśli wyciek moczu pojawia się nagle, w dużej ilości, bez związku z wysiłkiem – może to być objaw innego schorzenia dróg moczowych;

• jeśli występuje pieczenie, ból, częste parcie na mocz lub podwyższona temperatura – mogą to być oznaki infekcji układu moczowego, które trzeba leczyć szybko w ciąży;

• jeśli problem nietrzymania moczu pojawia się po raz pierwszy bardzo późno w ciąży i towarzyszą mu inne niepokojące objawy (np. obrzęki, problemy z oddawaniem moczu) – może być to sygnał do oceny stanu pęcherza i dna miednicy przez specjalistę.

Konsultacja w takich sytuacjach umożliwia wcześniejsze wdrożenie diagnozy i leczenia, co w efekcie może poprawić komfort życia w ciąży i ograniczyć ryzyko komplikacji w połogu.

Przeczytaj również:

Kłucie w podbrzuszu w ciąży – jakie są przyczyny kłującego bólu podbrzusza w czasie ciąży?

Czy nietrzymanie moczu może być wskazaniem do cesarki?

Nietrzymanie moczu nie jest ewidentnym wskazaniem do cięcia cesarskiego, choć taki sposób zakończenia ciąży zależy przede wszystkim od decyzji lekarza prowadzącego. To on na podstawie szczegółowej oceny stanu zdrowia matki i dziecka, wyników badań oraz ewentualnych komplikacji, które występują u ciężarnej, podejmuje decyzję o porodzie operacyjnym.

Problem nietrzymania moczu w ciąży można rozwiązać po porodzie, ponieważ istnieje kilka skutecznych metod leczenia tego schorzenia. Nie jest to też dolegliwość, która zagraża zdrowiu matki lub uniemożliwia poród siłami natury.

Jak zapobiegać nietrzymaniu moczu w ciąży? Ćwiczenia na nietrzymanie moczu

Aby uniknąć popuszczania moczu lub zminimalizować jego wyciek, możesz wdrożyć do swojej codziennej rutyny kilka praktycznych działań.

Po pierwsze, zawsze korzystaj z toalety, jeśli tylko poczujesz parcie na pęcherz. Nie odkładaj wizyty w WC w czasie i nie redukuj ilości przyjmowanych płynów. Musisz nawadniać swój organizm, by utrzymać prawidłową funkcję pęcherza i zapobiec infekcjom dróg moczowych.

Po drugie, skorzystaj z pomocy fizjoterapeuty uroginekologicznego, który zaproponuje Ci indywidualnie dobrany zestaw ćwiczeń mięśni dna miednicy. Tego typu trening polega na zaciskaniu i rozluźnianiu mięśni Kegla w ściśle określonych schematach.

Zanim specjalista wdroży u Ciebie takie ćwiczenia, wykona badanie uroginekologiczne i zdiagnozuje rodzaj i stopień dysfunkcji wspomnianych wyżej mięśni. Nie wykonuj żadnych ćwiczeń na własną rękę, takich jak np. wstrzymywanie strumienia moczu podczas mikcji. W ten sposób możesz wręcz pogłębić swój problem. Regularne wykonywanie ćwiczeń pod okiem fizjoterapeuty uroginekologicznego może znacząco poprawić kontrolę nad pęcherzem, a także satysfakcję z życia seksualnego.

Po trzecie, dbaj o higienę miejsc intymnych. Do pielęgnacji tych okolic stosuj delikatne i atestowane płyny. W aptekach i drogeriach dostępną są też specjalne wkładki urologiczne, które pochłaniają mocz i przykry zapach. Wyróżniają się one znacznie lepszą chłonnością niż zwykłe podpaski.

Ćwiczenia na nietrzymanie moczu – jak je wykonać krok po kroku?

Jak znaleźć mięśnie dna miednicy?

Zanim zaczniesz ćwiczyć, musisz poczuć, które mięśnie masz napinać.
Najprostszy sposób:

1. Wyobraź sobie, że bardzo chce Ci się siku i próbujesz zatrzymać strumień moczu.

2. Mięśnie, które wtedy napinasz w środku – to właśnie mięśnie dna miednicy.

Nie ćwicz podczas faktycznego oddawania moczu, to tylko jednorazowy test, nie regularne ćwiczenie.

Ćwiczenie 1: „Szybkie zaciski”

Cel: Poprawienie szybkości reakcji mięśni, np. przy kichaniu czy kaszlu.

Jak wykonać:

1. Usiądź lub połóż się wygodnie. Plecy proste, ciało rozluźnione.

2. Zaciśnij mięśnie dna miednicy na 1 sekundę.

3. Natychmiast je rozluźnij.

4. Wykonaj 10 powtórzeń.

5. Odpocznij 30 sekund i wykonaj kolejną serię 10 powtórzeń.

Jak to powinno wyglądać:
To jak szybkie „pstryknięcia” mięśni w środku – delikatne i krótkie.

Ćwiczenie 2: „Długie napięcia”

Cel: Wzmocnienie siły i wytrzymałości mięśni.

Jak wykonać:

1. Wygodna pozycja: leżenie na boku, na plecach lub siedzenie.

2. Zaciśnij mięśnie dna miednicy na 3–5 sekund.

3. Oddychaj swobodnie! Nie wstrzymuj powietrza.

4. Powoli rozluźnij mięśnie przez 3–5 sekund.

5. Wykonaj 10 powtórzeń.

Dla zaawansowanych: wydłuż czas napięcia do 10 sekund.

Przeczytaj również:

Kołatanie serca w ciąży – co oznacza mocne bicie serca w czasie ciąży?

Ćwiczenie 3: „Falowanie”

Cel: Nauczenie się kontrolowania nie tylko zacisku, ale i rozluźnienia (które jest równie ważne!).

Jak wykonać:

1. Usiądź wygodnie.

2. Wyobraź sobie, że mięśnie dna miednicy to winda, która jedzie do góry i na dół.

3. Unieś mięśnie delikatnie (lekkie napięcie) – zatrzymaj na 1 sekundę.

4. Zaciśnij trochę mocniej – zatrzymaj.

5. Maksymalny zacisk – zatrzymaj 1 sekundę.

6. Teraz powoli rozluźniaj: średni poziom – lekki – pełne rozluźnienie.

7. Wykonaj 5 „fal”.

To ćwiczenie bardzo pomaga na napięte, zmęczone lub niewydolne mięśnie dna miednicy.

Ćwiczenie 4: „Oddychanie z dnem miednicy”

Cel: Nauczenie mięśni pracy w rytmie oddechu – kluczowe w ciąży i po porodzie.

Jak wykonać:

1. Usiądź lub połóż się, połóż rękę na brzuchu.

2. Wdech – brzuch unosi się, a mięśnie dna miednicy delikatnie się rozluźniają.

3. Wydech – brzuch opada, a mięśnie dna miednicy lekko się napinają.

4. Wykonaj 10 spokojnych oddechów.

To najważniejsze ćwiczenie, jeśli chcesz, aby mięśnie działały automatycznie na co dzień.

Ćwiczenie 5: „Aktywacja w ruchu”

Cel: Zabezpieczenie pęcherza w codziennych sytuacjach.

Ćwicz przy prostych czynnościach, np.:

1. Wstajesz z krzesła – zaciśnij mięśnie na 1 sekundę tuż przed ruchem.

2. Podnosisz dziecko / zakupy – napięcie przed podniesieniem.

3. Kichasz / kaszlesz – szybkie „pstryknięcie”.

To uczy mięśnie, żeby same reagowały wtedy, kiedy trzeba.

Jak często ćwiczyć?

• 1–2 razy dziennie

• łącznie ok. 5–10 minut

• efekty pojawiają się po 3–8 tygodniach regularnej pracy

Najczęstsze błędy (unikaj ich!)

• Napinanie pośladków lub ud – pracować mają mięśnie w środku.

• Wstrzymywanie oddechu.

• Wypinanie brzucha podczas ćwiczeń.

• Zbyt mocne napinanie (mięśnie mogą się „przemęczyć”).

• Ćwiczenie tylko jednego rodzaju napięcia.

Przeczytaj również:

Ból piersi w ciąży – co oznacza i co robić, kiedy bolą piersi?

Nietrzymanie moczu w ciąży. Czy problem znika po porodzie?

U zdrowych kobiet, u których poród odbył się bez żadnych komplikacji, nietrzymanie moczu zazwyczaj zanika w okresie połogu. Może się jednak zdarzyć, że problem nietrzymania moczu będzie towarzyszył Ci także po porodzie, zwłaszcza jeśli w jego trakcie doszło do uszkodzenia mięśni dna miednicy.

Inne czynniki, które zwiększają ryzyko nietrzymania moczu po porodzie to:

• poród siłami natury,
• wielokrotne porody,
• urodzenie dziecka o masie ponad 4 kg,
• przedłużający się poród (powyżej 24 h),
• otyłość.

U kobiet po porodzie często diagnozuje się wysiłkowe nietrzymanie moczu. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie dna miednicy i struktury podtrzymujące pęcherz moczowy są osłabione, co sprawia, że nie mogą one skutecznie utrzymać cewki moczowej zamkniętej w momentach zwiększonego ciśnienia. Podczas wysiłku (dźwigania zakupów, wstawania z krzesła, biegania, ataku kaszlu) dochodzi więc do popuszczania moczu.

Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu zazwyczaj rozpoczyna się w gabinecie fizjoterapeuty uroginekologicznego. Jeżeli jednak ćwiczenia mięśni dna miednicy nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, można wdrożyć inne leczenie.

Jak wygląda leczenie nietrzymania moczu po porodzie?

Nietrzymanie moczu zazwyczaj ustępuje do 6 miesięcy po porodzie. Co jednak w sytuacji, kiedy utrzymuje się nadal? Jest to czas na wdrożenie specjalnych metod diagnostycznych, które pozwolą określić pochodzenie nietrzymania moczu. Może wynikać ono m.in. z problemów z mięśniami pęcherza, zwieraczem cewki moczowej czy z wad budowy dróg moczowych.

Wykonuje się w tym zakresie: USG, badanie urodynamiczne, cystouretroskopię i wiele innych, w zależności od decyzji lekarza.

Na podstawie diagnozy prowadzi się leczenie celowane, które może obejmować:

• stosowanie aparatów dopochwowych, np. stożki, pessary i kulki;
• elektrostymulację krocza celem poprawy siły jego mięśni;
• leki na nietrzymanie moczu – modulują one napięcie mięśni biorących udział w mikcji;
• operacje na nietrzymanie moczu – np. bardzo popularne wprowadzanie taśmy między tkanki krocza, która przytrzymuje cewkę moczową w prawidłowym położeniu.

Popuszczaniu moczu po porodzie sprzyja cukrzyca (w tym cukrzyca ciążowa), otyłość i przebycie operacyjnego porodu pochwowego (np. z pomocą kleszczy).

Metodą z wyboru jest laseroterapia lub leczenie operacyjne. To pierwsze polega na nieinwazyjnym obkurczeniu i wzmocnieniu ścianek pochwy, powięzi wewnątrzmacicznej oraz obszaru ujścia cewki moczowej. Leczenie operacyjne jest bardziej skomplikowane i może obejmować plastykę przedniej ściany pochwy oraz zabiegi z użyciem taśm i siatek w celu wzmocnienia dna miednicy i podtrzymania cewki moczowej. Metodę zawsze dopasowuje się do potrzeb pacjentki.

współpraca: lek. Magdalena Szumska, redakcja Mamazone