Czym jest sepsa u dziecka?
Sepsa – inaczej posocznica – to specyficzna reakcja organizmu dziecka na zakażenie drobnoustrojami. Sepsa nie jest samodzielną jednostką chorobową, lecz zespołem objawów spowodowanych reakcją układu odpornościowego na infekcję.
U dzieci posocznica rozwija się szybciej niż u dorosłych, a jej objawy mogą być niespecyficzne. Dlatego każdy przypadek podejrzenia sepsy powinien być traktowany jako stan nagły i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Sepsa prowadzi do niewydolności narządowej, która może być skutkiem: rozległego stanu zapalnego, zaburzeń krzepnięcia krwi i nieprawidłowości krążenia. W skrajnych przypadkach dochodzi do wstrząsu septycznego i zgonu pacjenta.
Rodzaje sepsy
W zależności od stopnia zaawansowania można wyróżnić następujące postaci sepsy:
Sepsa niepowikłana – wczesna postać, w której organizm reaguje na zakażenie, ale nie dochodzi jeszcze do niewydolności narządowej. Szybkie rozpoznanie i leczenie w tym stadium daje największe szanse na pełne wyleczenie.
Ciężka sepsa – postać bardziej zaawansowana, w której dochodzi do zaburzenia funkcji co najmniej jednego narządu. Towarzyszą jej poważne objawy ogólnoustrojowe i wysokie ryzyko śmiertelności.
- Wstrząs septyczny – najcięższy etap, w którym mimo leczenia występuje znaczny spadek ciśnienia tętniczego (hipotensja) oraz głęboka niewydolność narządów. Wymaga natychmiastowej intensywnej terapii i często leczenia w oddziale intensywnej opieki medycznej.
Przeczytaj również:
Zapalenie mięśnia sercowego u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Jakie mogą być przyczyny sepsy u dziecka?
Najczęstszą przyczyną sepsy u dzieci są zakażenia bakteryjne. Do patogenów, które mogą wywołać posocznicę, należą: paciorkowce grupy B, pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), meningokoki, pneumokoki, gronkowce (w tym inne gronkowce niż S. aureus), a także grzyb Candida albicans. Rzadsze są sepsy wirusowe i pasożytnicze.
Zakażenie może rozwinąć się w wyniku:
infekcji dróg oddechowych,
zakażenia układu moczowego,
zakażeń skóry,
zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
zakażenia rany operacyjnej.
W przypadku sepsy bakterie przedostają się do krwi, skąd mogą rozprzestrzenić się do innych narządów, prowadząc do rozwoju sepsy.
Przeczytaj również:
Świerzb u dzieci – objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia świerzbem ludzkim
Typowe objawy sepsy u dzieci
Objawy sepsy u dzieci mogą być zależne od wieku, jednak najczęstsze symptomy, to:
wysoka gorączka lub obniżona temperatura ciała;
zimne ręce i stopy, poczucie zimna;
przyspieszony oddech;
wymioty lub biegunka;
sztywność karku;
ból głowy;
wysypka krwotoczna;
niepokojące objawy ze strony układu nerwowego: zaburzenia świadomości, senność, drażliwość;
obniżenie napięcia mięśniowego;
trudności z oddychaniem;
słabe karmienie (u niemowląt);
zwiększona podatność na siniaki pod wpływem ucisku.
Ze względu na szybkie rozprzestrzenianie się zakażenia w organizmie, każda podejrzana infekcja u dziecka wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej i odpowiedniej diagnostyki.
Jak wygląda diagnostyka sepsy u dzieci?
Rozpoznanie sepsy opiera się na obrazie klinicznym i wynikach badań laboratoryjnych. Podstawowe badania diagnostyczne, które wykonuje się przy podejrzeniu posocznicy, to:
badania krwi (morfologia, poziom CRP, PCT, posiewy);
badanie poziomu prokalcytoniny;
badania moczu;
gazometria;
badania obrazowe (np. RTG klatki piersiowej, USG);
identyfikacja pierwotnego źródła zakażenia.
Wyniki badań pozwalają ocenić stopień zaawansowania zakażenia oraz wpływ na funkcjonowanie narządów. Dzięki temu lekarze mogą szybko podjąć odpowiednie decyzje terapeutyczne
Czy sepsa u dziecka wyjdzie w morfologii?
Morfologia może sugerować obecność stanu zapalnego, ale nie pozwala jednoznacznie stwierdzić sepsy. Typowe zmiany to podwyższona lub obniżona liczba leukocytów oraz zmniejszenie liczby płytek krwi. Dlatego do potwierdzenia sepsy konieczne są dodatkowe badania, w tym oznaczenia: CRP, PCT i posiew krwi.
Jaka jest krytyczna wartość CRP u dziecka?
Wartość CRP przekraczająca 100 mg/l może świadczyć o ciężkim zakażeniu, ale nie zawsze wskazuje jednoznacznie na sepsę. CRP narasta wolniej niż prokalcytonina, której wzrost obserwuje się już po kilku godzinach od wystąpienia zakażenia. W praktyce klinicznej oba markery są stosowane wspólnie.
Jaka temperatura przy sepsie u dziecka?
U dzieci z sepsą występuje najczęściej wysoka gorączka (powyżej 38,5°C), ale możliwe jest również obniżenie temperatury ciała (<36°C), zwłaszcza u niemowląt. Jeśli rodzi c stwierdzi u dziecka podwyższenie temperatury ciała, które przebiega z innymi niepokojącymi objawami, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Jak przebiega leczenie sepsy?
Leczenie sepsy u dziecka powinno rozpocząć się jak najszybciej – od momentu rozpoznania lub podejrzenia. Najważniejsze jest podanie antybiotyku o szerokim spektrum działania, często bez oczekiwania na wyniki posiewu.
Postępowanie terapeutyczne w przypadku sepsy obejmuje:
najszybsze podanie antybiotyków (dożylne);
intensywną płynoterapię;
leczenie wspomagające (m.in.: leki przeciwgorączkowe, nasercowe, wspomaganie oddechu);
monitorowanie parametrów życiowych.
Skuteczność leczenia zależy od czasu jego wdrożenia. Każda godzina opóźnienia zwiększa ryzyko zgonu pacjenta.
Sepsa u dziecka. Jakie są rokowania?
Rokowania w przypadku sepsy zależą od: wieku dziecka, rodzaju drobnoustroju, który zaatakował organizm, oraz czasu, który minął od wystąpienia objawów do wdrożenia leczenia.
Istotny jest także ogólny stan zdrowia pacjenta. U dzieci z chorobami przewlekłymi sepsa może rozwinąć się szybciej. Dotyczy to także: noworodków, niemowląt i dzieci z obniżoną odpornością.
W przypadku wstrząsu septycznego śmiertelność może sięgać 30–50%. Wcześniejsze rozpoznanie i odpowiednie leczenie znacznie poprawiają szanse na przeżycie i ograniczenie powikłań zdrowotnych.
Przeczytaj również:
Odkażanie rany u dziecka – rodzaje ran i środki do ich odkażania
Jak chronić dzieci przed sepsą? Profilaktyka, szczepienia
Najskuteczniejszą metodą profilaktyki są szczepienia, w tym szczepienia przeciwko: meningokokom, pneumokokom i Hib (Haemophilus influenzae typu b). Pozwalają one ograniczyć przyczyny zachorowań, które najczęściej wywołują sepsę u dzieci.
Dodatkowe działania profilaktyczne:
unikanie kontaktu z osobami zakażonymi,
higiena rąk,
szybka reakcja rodziców na niepokojące objawy,
monitorowanie stanu dziecka po przebytych infekcjach,
konsultacja z lekarzem w razie braku poprawy mimo leczenia.
W każdym przypadku podejrzenia sepsy należy natychmiast udać się na szpitalny oddział ratunkowy. Szybka diagnoza i leczenie decydują o życiu dziecka.
