Bostonka – co to za choroba?
Choroba bostońska to infekcja wirusowa. Jak się łatwo domyślić, jej nazwa pochodzi od Bostonu – miasta, w którym rozpętała się epidemia tej chooroby i skąd przeniosła się w inne miejsca. W Polsce również odnotowuje się jej przypadki, zwłaszcza w okresie letnim i wczesnojesiennym.
Choroba bostońska określana jest również jako „zespół dłoni, stóp i ust” (HFMD – hand, foot and mouth disease) albo „zakażenie coxsackie”. Ta druga nazwa wzięła się od wywołujących chorobę wirusów. Wirus coxsackie należy do enterowirusów, które są na drugim miejscu (po rinowirusach) jeśli chodzi o częstość wywoływania infekcji wirusowych.
Przeczytaj również:
Wirus RSV u dziecka – czym grozi i czy jest na niego szczepionka?
Bostonka – czy jest się czego bać?
Choroba bostońska nie należy do najbardziej znanych u nas chorób dziecięcych, a każda z jej nazw brzmi dość groźnie, więc kiedy rodzice słyszą: „w przedszkolu panuje epidemia choroby bostońskiej", „dzieci dopadła bostońska gorączka” czy „szaleje wirus bostoński”, zwykle są przestraszeni. Tymczasem choroba ta nie jest groźniejsza niż większość chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Najczęściej porównywana jest do ospy (czasem nawet z nią mylona).
Przeczytaj również:
Ospa wietrzna – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka
Objawy bostonki
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby bostońskiej jest wysypka. Surowicze pęcherze pojawiają się w trzech miejscach:
- w jamie ustnej (głównie na języku i łukach podniebiennych),
- na dłoniach (zwłaszcza na wewnętrznej stronie i na opuszkach palców),
- na podeszwach stóp.
Stąd też nazwa: choroba dłoni, stóp i ust. W wyjątkowych sytuacjach mogą pojawić się także pęcherzyki na tułowiu. Początkowo są małe, o średnicy ok. 3–7 mm, ale z czasem powiększają się i mogą powodować owrzodzenie. Dość łatwo ulegają również wtórnemu zakażeniu bakteryjnemu, stąd konieczne jest zachowanie właściwej higieny.
Pęcherzyki najczęściej są bolesne i swędzą. Bardzo rzadko wysypka nie wywołuje dyskomfortu. Najbardziej bolesne są pęcherze zlokalizowane w jamie ustnej. Dodatkowo ból nasila się podczas jedzenia i picia, dlatego chore dzieci zwykle nie chcą jeść.
Zakażenie może wywołać również kilkudniową gorączkę. W wyjątkowych przypadkach trwa nawet 10 dni i towarzyszą jej dreszcze. Niektóre dzieci skarżą się też na ból gardła, mają gorsze samopoczucie i są rozdrażnione.
Bardzo rzadko infekcja przebiega bezobjawowo lub jedynie z łagodnymi objawami.
Leczenie bostonki
Niekiedy porównuje się bostonkę do ospy i przywołuje wspólny mianownik tych chorób – leczenie objawowe. Co stosować w łagodzeniu objawów choroby? Na bostonkę nie ma leków, które skróciłyby jej przebieg, a jedynie podaje się dziecku leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
Przeczytaj również:
Ospa party i odra party – co to jest? Jakie mają konsekwencje?
Pęcherzyki znikają po około 7–10 dniach. Nie trzeba ich niczym smarować. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy ulegną zakażeniu bakteryjnemu. Wtedy należy smarować je maścią z antybiotykiem. Czasami, gdy świąd jest wyjątkowo uciążliwy, stosuje się wodny roztwór gencjany (nie używaj roztworu spirytusowego, bo będzie szczypał).
Chore dziecko powinno jak najwięcej pić. Z powodu bólu jamy ustnej należy serwować mu letnie płyny – najlepiej wodę, bo soki czy inne kwaśne napoje będą potęgowały ból.
Podawaj dziecku picie przez słomkę. Jeśli malec potrafi płukać buzię, można przygotować mu napar z szałwii.
Z powodu kiepskiego apetytu, dziecko może odmawiać jedzenia tradycyjnych posiłków. Lepiej przygotuj mu kisiel, rozgotowany ryż lub inne papkowate dania o łagodnym smaku.
Przeczytaj również:
Świnka u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie, szczepienie, powikłania
Czy można zabezpieczyć się przed chorobą bostońską?
Choroba jest bardzo zakaźna, bo przenosi się drogą kropelkową lub pokarmową. To znaczy, że jedno chore dziecko w grupie przedszkolnej może szybko zarazić wszystkich kolegów. Pamiętaj też, że wirusy mogą czaić się w piaskownicy, na placu zabaw i basenie – wszędzie tam, gdzie często przebywają małe dzieci. Okres wylęgania choroby to 4–6 dni.
Przeczytaj również:
Angina ropna u dziecka – objawy, leczenie w domu, antybiotyk
Aby zminimalizować ryzyko zakażenia innych domowników (także dorosłych, bo oni również mogą zachorować na HFMD), trzeba bardzo skrupulatnie dbać o higienę, porządnie myć dłonie i dokładnie czyścić naczynia oraz sztućce, których używało chore dziecko.
Chińska szczepionka
Swoje najgorsze oblicze choroba bostońska pokazuje w Chinach. Choć przebieg bostonki jest podobny, odnotowuje się tam najwięcej zakażeń i ich groźnych powikłań (tj. zakażenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). Nic dziwnego, że to właśnie Chińczycy zabrali się za opracowanie szczepionki przeciwko zespołowi dłoni, stóp i ust.
Jak podał prestiżowy medyczny magazyn „Lancet”, szczepionka jest skuteczna w 90 proc. przypadków. Co istotne, chroni jedynie przed zakażeniem enterowirusem 71 (EV71), który odpowiada za większość powikłań pochorobowych.
Oznacza to, że po zaszczepieniu ryzyko zachorowania na tę chorobę nadal istnieje, ale jest dużo mniejsze. Szczepionka ta została dopuszczona do obrotu tylko w Chinach.
WAŻNE! Choroba bostońska może być niebezpieczna dla kobiet w ciąży i bardzo niekorzystnie wpływać na płód.
Dlatego jeśli ciężarna miała kontakt z chorym, powinna od razu udać się do lekarza na konsultację, nie czekając na pojawienie się objawów.
Przeczytaj również:
Potówki u noworodka – jak wyglądają i jak się ich pozbyć?
Wskazówki dla rodziców – profilaktyka
-
Zadbanie o regularne mycie rąk dziecka i opiekunów, szczególnie po przewijaniu i korzystaniu z toalety.
-
Unikanie wspólnego użytkowania: kubków, sztućców, zabawek w trakcie „wybuchów” w środowisku przedszkolnym.
-
Gdy dziecko nie chce jeść (ze względu na zmiany w jamie ustnej), warto oferować: chłodne napoje, zimne jogurty, lody.
-
Dziecko powinno zostać w domu przynajmniej do ustąpienia gorączki i do momentu gdy nie ma już aktywnych zmian pęcherzykowych lub gdy są one suche.
-
Po przebyciu choroby pozostaje odporność tylko względem danego serotypu wirusa, co oznacza możliwą ponowną infekcję innym serotypem. Warto więc zachować czujność w przyszłych sezonach infekcyjnych.
Najczęściej zadawane pytania
1. Czy choroba bostońska może u dorosłych przebiegać poważnie?
Tak, choć znacznie rzadziej niż u dzieci. U dorosłych zwykle objawy są łagodniejsze, natomiast ryzyko odwodnienia lub powikłań jest większe u osób z osłabioną odpornością.
2. Czy istnieje szczepionka przeciw tej chorobie?
Póki co w krajach europejskich nie ma zatwierdzonej szczepionki ogólnie dostępnej przeciw wszystkim wirusom HFMD. Trwają badania nad szczepionkami w Azji.
3. Kiedy powinienem zgłosić się z dzieckiem do lekarza?
Jeśli dziecko ma: bardzo wysoką gorączkę, objawy odwodnienia (np. mało oddawanego moczu, suchość w utach), utrudnione połykanie, sztywność karku lub zmiany skórne szybko się powiększają – należy skontaktować się z lekarzem.
4. Jak długo dziecko może być zakaźne?
Dziecko może być zakaźne już zanim pojawią się objawy, i zazwyczaj przez kilka dni od wystąpienia zmian. Dlatego ważne jest ograniczenie kontaktów z grupą (przedszkole), aż do poprawy stanu.
Konsultacja: Anna Jaworska, lekarz rodzinny
Współpraca: redakcja Mamazone.pl
