Rumień zakaźny – co to jest?
Rumień zakaźny u dzieci, inaczej nazywany chorobą piątą lub zespołem spoliczkowanego dziecka, jest spowodowany zakażeniem wirusem – parwowirusem B19. Określenie choroba piąta ma znaczenie historyczne – w dawnych klasyfikacjach wymieniana była jako piąta choroba wysypkowa wieku dziecięcego obok różyczki, odry, płonicy oraz płonicy atypowej.
Zakażenie parwowirusem B19 oprócz rumienia zakaźnego, który jest najczęstszą postacią kliniczną, może mieć inne manifestacje kliniczne, m.in.:
- zespół skarpetek i rękawiczek,
- artropatię z lub bez zmian skórnych,
- przemijający przełom aplastyczny,
- aplazję czerwonokrwinkową,
- nieimmunologiczny obrzęk płodu – w przypadku zakażenia wirusem B19 w ciąży.
Parwowirus B19 – przyczyna rumienia zakaźnego
Jak już wspomniano, chorobę wywołuje parwowirus B19, a jedynym źródłem (rezerwuarem) wirusa są ludzie. W Polsce, w klimacie umiarkowanym, najczęściej zachorowania występują na przełomie zimy i wiosny, wtedy mamy często do czynienia z epidemiami, które pojawiają się co kilka lat.
Zwykle w szkołach i przedszkolach dzieci zarażają się od siebie i dochodzi do swego rodzaju „miejscowych epidemii” choroby piątej. Przechorowanie daje trwałą odporność na całe życie. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, wirus znajduje się w wydzielinie dróg oddechowych. Rumieniem zakaźnym rzadziej można się zarazić poprzez zakażone osocze lub preparaty krwi.
Okres wylęgania rumienia zakaźnego to około 2 tygodnie. Wysypka na ciele dziecka utrzymuje się przez około 11 dni. Zarażenie nie zawsze musi wiązać się z wystąpieniem objawów.
Przeczytaj również:
Wysypka u dziecka – zdjęcia. Jaka choroba może być przyczyną wysypki na ciele dziecka?
Rumień zakaźny u dzieci – objawy choroby
Rumień zakaźny u dziecka trwa zwykle do 3 tygodni. W trakcie choroby możemy zauważyć dwie fazy:
- fazę prodromalną – trwa około tygodnia od zarażenia, przed wystąpieniem wysypki;
- fazę wysypkową – około dwóch–trzech tygodni od zakażenia.
U dziecka chorego na rumień zakaźny w pierwszym tygodniu dominują objawy infekcji górnych dróg oddechowych:
- osłabienie,
- gorączka,
- zapalenie gardła,
- bóle głowy,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Jest to okres, kiedy rumień zakaźny zaraża – wirus obecny w wydzielinie łatwo przenosi się na innych podczas kaszlu czy kichania.
Jak wygląda rumień zakaźny u dzieci?
Druga faza, czyli faza wysypkowa, przebiega już zwykle bez objawów infekcyjnych i bez gorączki, rodzice zwykle stwierdzają, że dziecko zdrowieje, a wtedy pojawiają się czerwone plamy na skórze.
Początkowo pojawia się wysypka na policzkach u dziecka – rumień na twarzy. Ma ona dość charakterystyczny kształt motyla (intensywnie czerwone policzki, przy bladym czole, powiekach oraz fałdach przy nosie). W kolejnych dniach wykwity pojawiają się na plecach, następnie zauważane są plamy na rękach dziecka i plamy na nogach. Mają one kształt siateczek i obrączek. W rumieniu zakaźnym charakterystyczne jest to, że od zmian wolne są stopy i dłonie.
W przypadku rzadziej występującego zespołu rękawiczek i skarpetek zmiany skórne dotyczą tylko stóp i rąk pod postacią swędzącej wysypki u dziecka, a objawy ogólne są podobne, jak w rumieniu zakaźnym.
Przeczytaj również:
Krostki na języku u dziecka – przyczyny i leczenie grudek, plam i innych zmian
Rumień u dziecka – leczenie choroby piątej
Rumień zakaźny u dziecka oraz zespół skarpetek i rękawiczek są łagodnymi postaciami zakażenia parwowirusem, które nie wymagają stosowania żadnego leczenia.
W pierwszej fazie zakażenia przy objawach infekcji oraz gorączce można podawać leki przeciwgorączkowe, tak jak w innych infekcjach, natomiast jest to leczenie jedynie objawowe. Jeżeli świąd jest znacznie nasilony, warto zapytać lekarza o to, czym smarować zmiany.
Aby zapobiegać epidemiom w przedszkolach i szkołach ważne jest, aby dzieci z objawami prodromalnymi izolować w warunkach domowych.
Rumień zakaźny u dzieci – czy można wychodzić na dwór?
Kiedy dziecko ma rumień, jest osłabione i gorączkuje, jego odporność jest znacznie obniżona. Spacery nie są wówczas wskazane, zwłaszcza w tłumnych miejscach. Jeżeli zdecydujemy się na wyjście na zewnątrz, najlepiej maksymalnie ograniczyć kontakt z innymi.
Należy pamiętać, że choć choroba nie stwarza większego zagrożenia dla dzieci, rumień zakaźny u dorosłych wiąże się z ryzykiem wystąpienia poważnych powikłań (np. zapalenie stawów).
Rumień zakaźny u dzieci – powikłania
Rumień zakaźny jest chorobą łagodną, która nie wiąże się z poważnymi, długotrwałymi powikłaniami zdrowotnymi. Wysypka na policzkach u dziecka oraz plamy na nogach i plamy na rękach ustępują po około 3 tygodniach bez pozostawienia blizn czy przebarwień.
Po ustąpieniu wysypki przez około miesiąc w sytuacjach stresowych, po gorących kąpielach i rozgrzaniu miejsc mogą pojawiać się czerwone plamy na skórze w miejscach uprzednio zajętych przez rumień.
Nie można zapomnieć o zagrożeniu, jakie niesie za sobą zakażenie w przypadku kobiet ciężarnych. Rumień zakaźny w ciąży może doprowadzić do wspomnianego już nieimmunologicznego obrzęku płodu, niedokrwistości wewnątrzmacicznej, a nawet do poronienia.
Przeczytaj również:
Wirus RSV u dziecka – czym grozi i czy jest na niego szczepionka?
Czy czerwona wysypka u dziecka to rumień?
Choć choroba zwykle ma przebieg łagodny oraz nie wymaga leczenia, to w przypadku wystąpienia objawów pod postacią czerwonej wysypki na skórze należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub pediatrą, który stwierdzi czy to rumień zakaźny, czy też inna choroba wysypkowa, np.
- odra,
- różyczka,
- róża,
- rumienień wielopostaciowy,
- wysypka alergiczna.
Wśród najmłodszych pacjentów – noworodków i niemowląt zdecydowanie częściej mamy do czynienia z inną infekcją wirusową, a mianowicie rumieniem nagłym (tzw. chorobą szóstą), choć rumień zakaźny u niemowlaka również może wystąpić. Dlatego też, jak wcześniej nadmieniono, należy skonsultować się z lekarzem, który zdiagnozuje i zróżnicuje, z jaką w danym przypadku jednostką chorobową mamy do czynienia.
Jak przygotować dziecko do powrotu do aktywności po przebytym rumieniu?
Po ustąpieniu wysypki i poprawie samopoczucia dziecka można stopniowo powracać do aktywności – oto wskazówki:
-
Pierwszy dzień po chorobie: krótki spacer w spokojnym miejscu, bez dużej liczby dzieci i bez wysiłku.
-
Kolejne dni: można wracać do zabaw na świeżym powietrzu, ale nadal należy obserwować dziecko – jeśli pojawi się osłabienie, warto ponownie ograniczyć aktywność.
-
Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola lub szkoły – poinformuj wychowawcę o przebytej chorobie i poproś, by dziecko zostało przez jakieś 24 h „na rozruchu” (bez intensywnych zajęć ruchowych).
-
Jeżeli w trakcie choroby dziecko miało gorączkę lub infekcję górnych dróg oddechowych – warto przez 1–2 dni po powrocie unikać basenu lub dużych skupisk dzieci.
Przeczytaj również:
Probiotyki dla dzieci – kiedy warto je podawać?
Rumień zakaźny u dziecka – o co najczęściej pytają rodzice?
Cy rumień zakaźny może powrócić?
Po przechorowaniu rumienia zakaźnego dziecko najczęściej uzyskuje trwałą odporność, więc ponowne zachorowanie jest bardzo rzadkie.
Kiedy dziecko przestaje być zakaźne?
Okres zarażania występuje głównie w fazie prodromalnej (przed wysypką) – w chwili pojawienia się wysypki ryzyko zakażenia zazwyczaj jest już bardzo niskie.
Czy dziecko z rumieniem może pójść do przedszkola lub szkoły?
Warto poczekać, aż objawy infekcji ustąpią (gorączka, ból) i dziecko nie będzie już osłabione – nawet jeśli wysypka się utrzymuje. Zalecana jest ograniczona izolacja w pierwszym tygodniu choroby.
Czy rumień zakaźny u dziecka może być mylony z czymś innym?
Tak, np. z wysypką alergiczną, różyczką, odrą czy rumieniem wielopostaciowym. Dlatego w wątpliwych przypadkach zawsze należy konsultację pediatry.
Czy grozi dziecku, gdy matka zarazi się wirusem B19?
Zakażenie wirusem może prowadzić do niedokrwistości płodu, obrzęku czy nawet poronienia. Dlatego istotna jest wczesna diagnostyka i kontakt z ginekologiem.
współpraca: redakcja Mamazone
