Czym jest mapa myśli (mind map)?
Mapa myśli (z ang. mind map) to – najprościej rzecz ujmując – diagram, który reprezentuje powiązane ze sobą: idee, słowa lub zadania, rozmieszczone promieniście wokół jednej, głównej koncepcji.
To system przechowywania, hierarchizacji danych, który wykorzystuje słowa i obrazy, by pobudzać zasoby pamięci i stymulować nowe spostrzeżenia.
Metoda ta została stworzona w latach 70. XX wieku przez brytyjskiego uczonego Tony’ego Buzana, który – bazując na badaniach nad funkcjonowaniem mózgu – doszedł do wniosku, że nasz umysł nie myśli w sposób linearny, ale wysyła i odbiera połączenia we wszystkich kierunkach jednocześnie (radian thinking). Ten sposób pracy od pojedynczych punktów centralnych (w postaci słów kluczowych lub obrazów), mapa myśli ma odzwierciedlać.
Mapy myśli angażują obie półkule mózgowe (a jak dowiedli już starożytni Grecy i Rzymianie, pamięć doskonała potrzebuje tej aktywności) i są genialną alternatywą dla tradycyjnych notatek (monotonnych i zazwyczaj nieciekawych wizualnie, co jest głównym zarzutem od wzrokowców).
Integracja obu półkul usprawnia i przyspiesza proces uczenia się i przyswajania wiadomości.
Kiedy używamy mapy myśli, nie tylko organizujemy informacje, nadając im strukturę promienistą, ale także aktywujemy naszą wyobraźnięi twórcze myślenie wielokierunkowe.
Przeczytaj również:
Góry w Polsce – lista i krótka charakterystyka dla uczniów
Czy mapy myśli są skuteczne?
Skuteczność map myśli została naukowo potwierdzona. Jej działanie opiera się na zasadach opisanych w mnemotechnice, czyli na dwóch podstawowych czynnikach rządzących pamięcią – wyobraźni i skojarzeniach. Co więcej, mapy myśli, stymulując obie półkule mózgowe, poprawiają: koncentrację, pamięć i planowanie.
Tworząc mapę, upraszczamy rzeczywistość do jej najbardziej zrozumiałych elementów. Dodatkowo możemy ją uzupełniać o kolejne idee poprzez dodawanie coraz to nowych odgałęzień.
Pozwala nam to na całościowy ogląd danego tematu czy zauważanie zależności między zagadnieniami. Dzięki temu przyswajanie wiedzy staje się łatwiejsze i – przede wszystkim – trwalsze.
Nasz mózg też „lubi” mapy myśli, ponieważ ich struktura naśladuje fizyczną budowę sieci neuronowych, a te nie są ułożone w tabelki czy linijki tekstu, tylko tworzą gęste, promieniste sieci połączeń. Kiedy tworzymy mapę:
kolory stymulują korę wzrokową, zwiększając uwagę o nawet 40%;
słowa-klucze zmuszają mózg do syntezy i analizy (zamiast biernego przepisywania);
struktura promienista pozwala mózgowi szybciej skanować notatkę – nie trzeba czytać wszystkiego od lewej do prawej, od razu widzi się „cały obrazek”.
A do czego mapy myśli są najczęściej wykorzystywane?
Przeczytaj również:
Lektury szkolne – jak zachęcić dziecko do ich czytania?
Do czego służy mapa myśli?
Zastosowanie jest naprawdę szerokie – obejmuje: planowanie projektów, zarządzanie czasem, organizację imprez oraz, oczywiście, proces uczenia się (od sporządzania notatek, tworzenia konspektów do powtarzania materiału). Możemy dzięki nim sprostać nawet najbardziej złożonym problemom i oszczędzić czas. Bazując na słowach-kluczach i wizualizacji, jedna kartka A4 z mapą myśli potrafi zastąpić nawet trzy zapisane strony tekstu.
Ta metoda pracy uwalnia od konieczności gramatycznej poprawności, stawia zaś na esencję i skojarzenia.
Mapowanie szczególnie polecane jest osobom z dysleksją, dla których ściana jednolitego tekstu jest barierą nie do przeskoczenia. Z kolei osobom z ADHD mapa myśli pozwala „wylać” chaos z głowy na papier w ustrukturyzowany sposób, obniżając lęk przed nauką.
Przeczytaj również:
Największe rzeki w Polsce – lista i krótka charakterystyka dla uczniów
Mapowanie myśli – zasady burzy mózgów
Mapowanie myśli może wydawać się spontanicznym rysowaniem, jednak ma swoje zasady, które pomagają chaos w głowie przekuć w uporządkowany diagram.
Rozpocznij mapowanie na czystej kartce papieru (bez linii, najlepiej formatu A4 lub większej), ułożonej poziomo. Ma Cię to zachęcić do nieskrępowanego wypełniania pustej przestrzeni.
Słowo-klucz reprezentujące główną myśl (czyli centralny temat) umieść na środku. Najczęstszym błędem jest za to pisanie całymi zdaniami, przez co mapa staje się nieczytelna.
Od centralnego tematu, za pomocą linii rozchodzących się promieniście (tak jak gałęzie drzewa), rysuj diagram. Grubość linii zmniejszaj w miarę oddalania się od środka (to pomaga zrozumieć hierarchię myśli). Na każdej linii zapisz tylko jedno słowo-klucz. Pisz literami drukowanymi, różnicując ich wielkość i grubość – w zależności od ich ważności. Tu zaczyna się prawdziwa burza mózgu. W miarę pojawiania się nowych koncepcji i oddalania się od centrum, idee stają się coraz bardziej szczegółowe.
Tworząc własną mapę, używaj kolorów, bo to ułatwia zapamiętywanie. Możesz też zastępować niektóre słowa symbolami graficznymi (prostymi rysunkami).
Daj się ponieść wyobraźni. Mapy myśli tworzone z osobistymi akcentami są bardziej pomocne.
Nie zapomnij o: porządku, logice i segmentacji – każda mapa powinna składać się z kilku części, które można oddzielić liniami granicznymi, aby ułatwić grupowanie i zapisywanie idei.
Programy do tworzenie map myśli w czasie rzeczywistym - nowe pomysły
Klasyczną mind map możemy zrobić na papierze, ale nowoczesne technologie dają nam nowe możliwości. Przykładową mapę myśli możemy wykonać w pełni cyfrowo z wykorzystaniem gotowych elementów wizualnych i nieskończonym potencjałem rozbudowy.
O ile papierowa wersja była ograniczona do jednej kartki, wirtualna mapa może być rozbudowywana w nieskończoność o różne pomysły, nowe węzły i pojęcia (zdjęcia, grafiki, ikony, a nawet linki do filmów, np. na YouTube czy Vimeo) i dostosowywana do swoich potrzeb.
Wybór narzędzi i oprogramowania do tworzenia map myśli online jest naprawdę duży – od prostych, darmowych aplikacji, po zaawansowane programy komercyjne, jak:
Bubbl.us,
Gliffy.com,
Mind42,
Mapul,
Mindomo,
MindMeister,
Wisemapping,
XMind Map,
IMind Map,
Mind Mup,
Coogle,
Nowa Mind,
Intelectual Map,
MindManager Pro 7 (najbardziej zaawansowany program wykorzystywany do nieliniowego zarządzania danymi)
Większość z wymienionych programów jest dostępna na stronach internetowych, na komputerze oraz w aplikacjach mobilnych.
Często programy te oferują pomocne szablony. Tworzenie pomysłów odbywa się w czasie rzeczywistym i może odbywać się w ramach współpracy zespołowej.
Przykładowo, program Mindomo oferuje (oprócz standardowych funkcji tworzenia kategorii w różnych kształtach i kolorach) również opcję presenter pozwalającą na szybkie przekształcenie mapy myśli w prezentację i przesyłanie jej mailem lub udostępnianie w mediach społecznościowych.
