Czym jest wirus RSV i jak się przenosi?
RRSV – czyli syncytialny wirus oddechowy (respiratory syncytial virus) – to patogen będący główną przyczyną zakażeń górnych dróg oddechowych u dzieci poniżej 2. roku życia. Choć u dorosłych czy starszych dzieci przebieg infekcji zwykle przypomina przeziębienie, u najmłodszych może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak zapalenie oskrzelików czy zapalenie płuc.
Do zakażenia dochodzi bardzo łatwo – wirus przenosi się drogą kropelkową podczas: kaszlu, kichania czy nawet zwykłej rozmowy. Wystarczy krótki kontakt z chorym lub dotknięcie powierzchni, na której osiadły cząsteczki wirusa, a następnie przeniesienie ich do nosa, ust czy oczu.
Przeczytaj również:
Szczepienie przeciwko rotawirusom – kiedy, czy jest obowiązkowe? Schemat szczepienia
Objawy zakażenia wirusem RSV u dzieci
Pierwsze objawy zakażenia wirusem RSV mogą przypominać zwykłe przeziębienie. Pojawiają się: katar, ból gardła, kaszel, ból głowy czasem stan podgorączkowy lub gorączka. U niektórych dzieci dochodzi także do: kichania, utraty apetytu czy rozdrażnienia. Na tym etapie stan zdrowia dziecka często nie budzi większego niepokoju rodziców. Problem zaczyna się wtedy, gdy wirus schodzi niżej do dolnych dróg oddechowych.
RSV u niemowląt i małych dzieci może prowadzić do zapalenia oskrzelików, które objawia się nasilonym kaszlem, świszczącym oddechem, a nawet trudnościami w oddychaniu.
Maluch może: odmawiać jedzenia i picia, szybko się męczyć, pojawić może się również przyspieszony oddech. W cięższych przypadkach dochodzi do: duszności, zasinienia warg czy klatki piersiowej, co jest sygnałem alarmowym i wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
Przeczytaj również:
Wirus paragrypy – czym jest i jak długo trwa choroba?
Jak sprawdzić, czy dziecko ma RSV?
W jaki sposób przebiega wykrywanie antygenów wirusa? Wystarczy wykonać szybki test antygenowy po pobraniu wydzieliny z tylnej ściany gardła. Powinien być on przeprowadzony w pierwszych dniach choroby, jeszcze zanim zostanie włączone leczenie.
W przypadku podejrzenia zapalenia płuc konieczne może być wykonanie zdjęcia RTG płuc. Dodatkowe badanie krwi pomoże w określeniu parametrów stanu zapalnego i różnicowaniu pomiędzy przyczyną wirusową a bakteryjną zgłaszanych objawów.
Przeczytaj również:
Wirusowe zapalenie gardła u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie
Powikłania po infekcji RSV – na co zwrócić uwagę?
Choć większość dzieci przechodzi zakażenie RSV bez poważnych konsekwencji, u części maluchów wirus może pozostawić długotrwałe ślady. Najczęściej są to nawracające infekcje dróg układu oddechowego, nadkażenia bakteryjne oraz przewlekły kaszel, który utrzymuje się jeszcze wiele tygodni po chorobie. Dodatkowo czasem może się pojawić zapalenie ucha środkowego.
Jednym z najpoważniejszych powikłań jest nadreaktywność i przewlekły stan zapalny oskrzeli, która objawia się świszczącym oddechem i skłonnością do obturacji przy każdej kolejnej infekcji. U niektórych dzieci po ciężkim przebiegu RSV rozwija się astma oskrzelowa lub zwiększona podatność na alergie.
Rodzice powinni być szczególnie czujni, jeśli dziecko po przechorowaniu nadal ma problemy z oddychaniem, często kaszle, szybko się męczy albo pojawiają się u niego nawracające zapalenia oskrzeli czy płuc.
W takich przypadkach warto skonsultować się z pediatrą, aby odpowiednio wcześnie wdrożyć diagnostykę i leczenie.
Przeczytaj również:
Przeciwwskazania do szczepienia: kiedy odroczyć, kiedy nie szczepić dziecka?
Czy istnieje szczepionka przeciw RSV?
Przez wiele lat nie było skutecznej szczepionki przeciw wirusowi RSV, co utrudniało walkę z tym groźnym patogenem. Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero niedawno, gdy wprowadzono preparaty, które pozwalają chronić najbardziej narażone grupy pacjentów.
Obecnie dostępne są dwa podejścia: szczepienia oraz tzw. profilaktyka bierna z wykorzystaniem przeciwciał monoklonalnych.
W przypadku szczepień szczególną uwagę zwraca się na kobiety w ciąży – podanie im preparatu chroni noworodka w pierwszych miesiącach życia, kiedy ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia jest największe. Z kolei przeciwciała monoklonalne stosuje się u wcześniaków, dzieci z poważnymi chorobami przewlekłymi oraz u najmłodszych w sezonie największej zachorowalności.
Przeczytaj również:
Gęsty katar u dziecka – przyczyny, rozrzedzanie i leczenie gęstej wydzieliny z nosa
Nowoczesne metody ochrony – przeciwciała monoklonalne i profilaktyka sezonowa
Ponieważ RSV jest szczególnie groźny dla niemowląt i małych dzieci, medycyna rozwija metody ochrony wykraczające poza klasyczne szczepienia. Jednym z najnowszych rozwiązań są przeciwciała monoklonalne, które działają jak „gotowe” mechanizmy obronne przekazywane dziecku z zewnątrz.
Podane w zastrzyku pozwalają organizmowi natychmiast zwalczać wirusa, zanim zdąży się on namnożyć i wywołać poważne objawy choroby.
Tego typu profilaktyka jest szczególnie ważna w sezonie jesienno-zimowym, kiedy liczba zakażeń RSV gwałtownie rośnie.
Preparaty z przeciwciałami podaje się zwykle raz w roku, przed rozpoczęciem sezonu infekcyjnego, a ich działanie utrzymuje się przez kilka miesięcy.
Dzięki temu dzieci z grupy największego ryzyka – wcześniaki, maluchy z wadami serca czy przewlekłymi chorobami płuc – mogą być skutecznie chronione przed poważnym przebiegiem zakażenia.
Przeczytaj również:
Ból ucha u dziecka – przyczyny i leczenie bolącego ucha u dziecka
Jak się leczy zakażenie RSV u dzieci?
Warto wiedzieć, że nie istnieje jedno, specyficzne lekarstwo, które zwalczałoby wirusa RSV. Stosuje się głównie leczenie objawowe, ponieważ infekcja najczęściej ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie.
W lżejszych przypadkach terapia odbywa się w domu – rodzice powinni zadbać o odpowiednie nawodnienie malucha, częste oczyszczanie nosa z zalegającej wydzieliny oraz zapewnienie mu spokojnego odpoczynku.
Pomocne bywa także nawilżanie powietrza w pomieszczeniu, co ułatwia oddychanie. U niektórych dzieci konieczne może być stosowanie leków obniżających gorączkę czy inhalacji z soli fizjologicznej.
Przeczytaj również:
Inhalacje dla dzieci – jak, ile razy i czym inhalować?
Kiedy konieczna jest hospitalizacja?
Większość dzieci zakażonych RSV może być leczona w warunkach domowych, jednak są sytuacje, w których niezbędna staje się hospitalizacja. Lekarz zwykle kieruje dziecko do szpitala, gdy pojawiają się wykładniki stanu zdrowia świadczące o ciężkim przebiegu infekcji wywołanej wirusem RSV: nasilona duszność, przyspieszony i głośny oddech, zaciąganie międzyżebrzy, sinienie warg lub skóry.
Alarmującym sygnałem są także: apatia, brak reakcji na bodźce czy trudności w karmieniu i przyjmowaniu płynów.
Hospitalizacja jest również częściej konieczna u wcześniaków, niemowląt poniżej 6. miesiąca życia oraz dzieci z chorobami przewlekłymi serca, płuc (np. dysplazją oskrzelowo-płucną) czy zaburzeniami układu odpornościowego, ponieważ są one szczególnie narażone na krytyczny przebieg zakażenia. W warunkach szpitalnych możliwe są: szybkie podanie tlenu, nawadnianie dożylne i stała kontrola stanu dziecka, co w przypadku RSV bywa kluczowe dla uniknięcia poważnych powikłań.
Przeczytaj również:
Zatkany nos u dziecka – leki, inhalacje, olejki, plasterki – sposoby na zapchany nos u dziecka
Jak chronić dziecko przed RSV?
Całkowite uniknięcie kontaktu z wirusem RSV jest trudne – szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, gdy zachorowań jest najwięcej. Istnieją jednak sposoby, które mogą zmniejszyć ryzyko zakażenia. Podstawą jest higiena – częste mycie rąk, wietrzenie pomieszczeń, regularne czyszczenie zabawek i przedmiotów, z którymi dziecko ma kontakt.
Rodzice powinni unikać narażania malucha na kontakt z osobami przeziębionymi oraz pamiętać, że bierne palenie tytoniu osłabia drogi układu oddechowego dziecka i zwiększa podatność na infekcje.
U wcześniaków i dzieci z grup ryzyka dodatkową ochronę stanowią przeciwciała monoklonalne podawane sezonowo – to forma profilaktyki, która znacząco zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu choroby.
Choć dziś szczepionka na RSV jest jedynie dostępna dla osób dorosłych i w podeszłym wieku, warto rozmawiać z pediatrą o aktualnych możliwościach profilaktyki, aby zapewnić maluchowi najlepszą ochronę.
