Czym są mięśniaki macicy?
Mięśniaki macicy, zwane inaczej włókniakami macicy, to łagodne zmiany nowotworowe, które zbudowane są z miometrium, czyli komórek gładkich mięśnia macicy. Zmiany te w żadnym stopniu nie zagrażają życiu pacjentki, ale mogą mieć negatywny wpływ na jego jakość i utrudniać kobiecie zajście w ciążę.
Jak wyglądają mięśniaki macicy? To kuliste i zbite guzki o różnej wielkości. Rozmiarem mogą przypominać ziarno grochu, monetę, a w skrajnych przypadkach – bywają większe od samej macicy. Mięśniaki macicy rzadko występują pojedynczo, zazwyczaj obserwuje się je w liczbie mnogiej, przy czym nie rozprzestrzeniają się one poza macicę i nie dają przerzutów.
Warto zaznaczyć, że wspomniane wyżej łagodne zmiany nowotworowe mogą zmniejszać się lub rosnąć na przestrzeni tygodni, miesięcy lub lat.
Jakie są rodzaje mięśniaków macicy i przyczyny ich powstawania?
Ginekolodzy wymieniają trzy rodzaje mięśniaków macicy, które różnicuje się ze względu na lokalizację. Są to:
- mięśniaki podśluzówkowe – lokalizują się tuż pod błoną śluzową macicy (endometrium);
- mięśniaki śródścienne – znajdują się w środkowej części ściany macicy;
- mięśniaki podsurowicówkowe – występują pod błoną surowiczą na zewnątrz macicy.
Przyczyny występowania mięśniaków macicy nie są do końca znane. Część z nich na pewno pojawia się na skutek zaburzeń hormonalnych, w tym podwyższonego stężenia estrogenów (np. poprzez stosowanie antykoncepcji hormonalnej).
Lekarze określili także kilka czynników ryzyka, które predysponują do rozwoju mięśniaków macicy. Mamy tu na myśli:
- wiek i płodność – mięśniaki macicy najczęściej pojawiają się u kobiet między 30. a 40. rokiem życia, czyli u pacjentek w wieku rozrodczym;
- etniczność – zaobserwowano, że czarnoskóre kobiety są bardziej narażone na występowanie mięśniaków macicy;
- otyłość – otyłość bardzo często wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, co może być przyczyną powstawania mięśniaków macicy, w dodatku nadmiar tkanki tłuszczowej także może sprzyjać ich rozwojowi;
- czynniki genetyczne – istnieje podejrzenie, że skłonność do rozwoju mięśniaków macicy może być dziedziczna;
- czynniki środowiskowe – lekarze podejrzewają, że występowanie mięśniaków macicy może mieć związek ze stosowaniem źle zbilansowanej diety, bogatej w czerwone mięso.
Warto zaznaczyć, że pomimo istnienia tych potencjalnych czynników ryzyka, u niektórych kobiet mięśniaki macicy mogą rozwijać się bez wyraźnych przyczyn, a w innych przypadkach przyczyny ich powstania mogą być skomplikowane i związane z różnymi czynnikami ryzyka jednocześnie.
Jakie są objawy mięśniaków macicy?
Występowanie mięśniaków macicy może przebiegać całkowicie bezobjawowo, a sama przypadłość często diagnozowana jest podczas kontrolnego badania ginekologicznego z wykorzystaniem USG przezpochwowego. Zdarza się jednak, że pacjentki zgłaszają swojemu lekarzowi pewne niepokojące symptomy, które towarzyszom omawianej dolegliwości.
Do najczęstszych objawów mięśniaków macicy należą:
- nieprawidłowe krwawienia miesiączkowe – bardzo obfite i przedłużające się miesiączki;
- dolegliwości bólowe – najczęściej silne bóle menstruacyjne lub tępy, przewlekły, kolkowy ból podbrzusza;
- uczucie napięcia i pełności w dolnej części brzucha;
- wzrost obwodu brzucha – zwłaszcza gdy mięśniak macicy jest dużych rozmiarów;
- problemy z oddawaniem moczu – duże mięśniaki macicy mogą uciskać na pęcherz moczowy, co skutkuje częstymi mikcjami i uczuciem pełnego pęcherza;
- problemy z zajściem w ciążę – utrzymanie ciąży bywa niemożliwe, ponieważ mięśniaki macicy utrudniają prawidłowy rozwój płodu.
Nie wszystkie z wymienionych wyżej objawów muszą występować jednocześnie. Czasami pacjentkę niepokoją tylko obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe lub niewyjaśniona niepłodność. Występuje jednak korelacja między wielkością mięśniaków macicy a nasileniem symptomów.
Mięśniaki macicy – diagnostyka
Diagnostyka mięśniaków macicy nie jest szczególnie skomplikowana.
- Jako pierwsze wykonuje się klasyczne badanie ginekologiczne. Lekarz palpacyjnie ocenia wówczas rozmiar i kształt macicy oraz stwierdza obecność guzów lub innych nieprawidłowości w jamie macicy.
- Kolejnym rutynowym badaniem jest ultrasonografia, czyli popularne USG przezpochwowe. Badanie to obrazuje żeński układ rozrodczy i pozwala na obserwację różnorodnych zmian, w tym mięśniaków macicy o różnej wielkości.
- W niektórych przypadkach, szczególnie gdy USG nie dostarcza pełnych informacji, może być zastosowana histeroskopia . Jest to procedura, podczas której cienka rurka z kamerą (histeroskop) wprowadzana jest do macicy przez pochwę i szyjkę macicy, co umożliwia bezpośrednią obserwację wnętrza macicy i identyfikację mięśniaków podśluzówkowych.
- W wyjątkowo trudnych przypadkach można zastosować również rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową, które dają pełny pogląd na wszystkie nieprawidłowości w obrębie macicy i sąsiadujących z nią narządów wewnętrznych.
Mięśniaki macicy – leczenie
Leczenie mięśniaków macicy uzależnione jest od wielkości, liczby i umiejscowienia zmian, a także intensywności objawów zgłaszanych przez pacjentkę. Dostępnych jest kilka rozwiązań terapeutycznych, a o wyborze konkretnej metody decyduje lekarz ginekolog.
Niemal w każdym przypadku stosuje się leczenie farmakologiczne, które znosi przykre dla pacjentki dolegliwości, ale nie ma większego wypływu na obecność mięśniaków macicy. W przypadku gdy zmiany są niewielkie, najczęściej pozostawia się je do dalszej obserwacji. W sytuacji gdy guzy są liczne i sporej wielkości, można zastosować leczenie operacyjne, a dokładniej:
- zabieg wyłuszczenia mięśniaków (miomektomia) – najczęściej wykonuje się go u kobiet w wieku rozrodczym, które planują zajście w ciążę;
- zabieg usunięcia macicy (histerektomia) – zwykle przeprowadza się ją u kobiet po menopauzie lub u tych, które nie planują potomstwa.
Usunięcie macicy daje gwarancję całkowitego wyeliminowania problemu mięśniaków macicy. Po zakończeniu leczenia operacyjnego pacjentka powinna regularnie kontrolować stan swojego zdrowia intymnego. Należy przynajmniej raz w roku odwiedzić ginekologa i wykonać podstawowe badania.
