Co znaczy termin: kształcenie specjalne? Kogo obejmuje?
Kształcenie specjalne jest to system edukacji realizowany dla dzieci i młodzieży, która wymaga stosowania specjalnej organizacji metod pracy oraz nauki. Aby kwalifikować się do objęcia kształceniem specjalnym, niezbędne jest orzeczenie o potrzebie takiego systemu nauki, które wydawane jest przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
Kształcenie specjalne przysługuje dzieciom i młodzieży:
Z niepełnosprawnościami: niesłyszącym, słabosłyszącym, słabowidzącym, niewidomym.
Z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją.
Z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, w stopniu umiarkowanym i znacznym; z autyzmem, w tym także z zespołem Aspergera.
Z niepełnosprawnościami sprzężonymi, czyli ze zdiagnozowanymi co najmniej dwiema z wymienionych powyżej niepełnosprawnościami.
Kształcenie specjalne obejmuje również dzieci i młodzież niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym.
W zależności od potrzeb i rodzaju niepełnosprawności – w tym także od stopnia niepełnosprawności intelektualnej – uczniom objętym kształceniem specjalnym organizuje się zajęcia. One to – adekwatnie do potrzeb – umożliwiają: zdobywanie edukacji w dostępnym dla nich zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji oraz rewalidację oraz resocjalizację.
Zapewniają też opiekę i fachową pomoc oraz specjalistyczną opiekę w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Uczniowie, którzy są objęci kształceniem specjalnym, mają dobrany odpowiedni program nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Zajęcia są również dostosowane do możliwości psychofizycznych ucznia. Każdy uczeń kształci się według indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego, który uwzględnia zalecenia zwarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.
Program nauczania w toku kształcenia specjalnego opracowuje zespół złożony z nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, a w przypadku ośrodków także z wychowawców grup wychowawczych prowadzących zajęcia z dzieckiem. Na wniosek dyrektora danej jednostki, w spotkaniach zespołu może brać również udział przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej lub pomoc nauczyciela. Za zgodą rodziców lub pełnoletniego ucznia, także: lekarz, psycholog, pedagog i logopeda. Pracę zespołu specjalistów koordynuje powołany przez władzę placówki nauczyciel lub specjalista.
Aby opracować indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, zespół dokonuje oceny poziomu funkcjonowania ucznia na wielospecjalistycznej płaszczyźnie. Uwzględnia się: indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, silne strony, predyspozycje, zainteresowania dziecka oraz jego uzdolnienia, zakres i charakter wsparcia ze strony specjalistów, nauczycieli oraz – zależnie od potrzeb – pomocy nauczyciela.
Ocenia się również: przyczyny niepowodzeń edukacyjnych, zakres trudności w funkcjonowaniu ucznia, jego bariery i ograniczenia, które utrudniają mu działanie i udział w życiu przedszkolnym lub szkolnym.
Jeżeli uczeń realizuje wybrane zajęcia wychowania przedszkolnego lub zajęcia edukacyjne indywidualne lub w grupie poniżej 5 uczniów, uwzględnia się również trudności w zakresie włączenia go w zajęcia realizowane wspólnie z oddziałem przedszkolnym lub szkolnym oraz z grupą w przypadku innej formy wychowania przedszkolnego. Ocenia się również efekty działań, które podejmuje się w celu przezwyciężenia trudności.
Przeczytaj również:
Rezygnacja z religii – jak wypisać dziecko z religii? Wzór oświadczenia
Jakie są formy kształcenia specjalnego?
Kształcenie specjalne jest organizowane przez różne placówki, m.in. przez: niepubliczne i publiczne przedszkola oraz inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe i szkoły ogólnodostępne, szkoły z oddziałami integracyjnymi, integracyjne, ogólnodostępne z oddziałami specjalnymi oraz szkoły specjalne.
Kształcenie specjalne jest zapewniane również w: młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych oraz w ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych.
Uczeń może być objęty kształceniem specjalnym do końca roku szkolnego, w którym ukończy 20. rok życia w przypadku szkoły podstawowej lub 24. roku życia w szkole ponadpodstawowej. Za realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego w szkole lub przedszkolu odpowiada dyrektor placówki.
Przeczytaj również:
Gotowość szkolna – co to jest? Diagnoza gotowości szkolnej
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – co to takiego i jak je otrzymać?
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego to dokument, na podstawie którego dostosowuje się edukację dziecka do jego potrzeb oraz możliwości intelektualnych i fizycznych.
Otrzymanie takiego dokumentu nie jest skomplikowane, natomiast konieczne, by rodzice mogli się ubiegać o specjalny tok nauczania dla swojego dziecka.
Aby otrzymać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, należy skompletować następujące dokumenty:
Wniosek o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego (do pobrania online).
Oryginał zaświadczenia lekarskiego wydany przez specjalistę właściwego dla leczenia danej choroby/niepełnosprawności/zaburzenia.
Wyniki badania psychologicznego i pedagogicznego.
Opinię z przedszkola.
Opinie i informacje wydane przez specjalistów prowadzących zajęcia terapeutyczne z dzieckiem.
Inne dokumenty medyczne.
Kwestionariusz wywiadu dla zespołu orzekającego.
Wniosek o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego składa się w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej odpowiedniej dla miejsca zamieszkania dziecka lub w poradni, do której ono uczęszcza. Wniosek składają na piśmie rodzice, opiekun prawny lub pełnoletni uczeń.
Co daje takie orzeczenie? Co należy się dziecku z takim orzeczeniem?
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego pozwala na dostosowanie programu szkolnego do indywidualnych potrzeb rozwojowych dziecka, które wymaga odpowiedniego podejścia ze względu na: swoją niepełnosprawność ruchową, intelektualną lub inne zaburzenie utrudniające mu funkcjonowanie w społeczności przedszkolnej lub szkolnej oraz problemy z przystosowaniem do tradycyjnego modelu nauczania, np. w związku z niedostosowaniem społecznym.
Dziecko posiadające orzeczenie ma prawo do: indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a przede wszystkim do zajęć rewalidacyjnych. Umożliwia się mu również dostęp do odpowiedniego sprzętu i materiałów edukacyjnych, a także jest wspierana jego integracja z rówieśnikami. Placówka, do której uczęszcza dziecko z orzeczeniem, otrzymuje również zwiększone dotacje, dzięki czemu może finansować dziecku dodatkowe zajęcia i wsparcie.
Co zawiera orzeczenie o potrzebnie kształcenia specjalnego?
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną, zawiera:
nazwę i adres poradni;
nr dokumentu;
nazwiska wnioskodawców (rodziców/opiekunów dziecka);
nazwiska członków Zespołu Orzekającego;
dane dziecka;
adres szkoły, przedszkola, placówki, do której uczęszcza dziecko;
okres, na jaki wydaje się orzeczenie;
przyczynę/przyczyny wydania orzeczenia;
diagnozę (w tym informacje o możliwościach rozwojowych i potencjale dziecka);
zalecenia;
uzasadnienie.
Tym, co jest najbardziej istotne, są zalecenia zawarte w orzeczeniu. To według nich placówka ma obowiązek realizować specjalny program kształcenia, więc im są bardziej doprecyzowane, tym lepiej. Pomaga to bowiem w doborze odpowiednich metod pracy.
Zalecenia określają: jaka forma i jakie warunki wsparcia będą najlepsze dla indywidualnych potrzeb rozwojowych oraz edukacyjnych dziecka, cele, które należy realizować podczas zajęć edukacyjnych i rewalidacyjnych oraz formę udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, jaka będzie niezbędna.
Sprecyzowane są też: możliwe formy kształcenia, które będą najkorzystniejsze dla dziecka, oraz uzasadnienie, czy kształcenie specjalne może się odbywać w grupie do 5 osób czy przysługują mu zajęcia edukacyjne indywidualnie z nauczycielem.
Orzeczenie wskazuje również na to, jakie najlepiej wykorzystać środku dydaktyczne pomoce i specjalistyczny sprzęt oraz jakie podjąć kroki ukierunkowane na poprawę funkcjonowania dziecka i działania wspierające rodziców ucznia. Podany jest też sposób oceny efektów realizacji wszystkich zaleceń.
Warto wiedzieć, że rodzice wnioskujący o orzeczenie dla swojego dziecka, mogą się nie zgodzić z jego postanowieniami i zaleceniami. Mają prawo do odwołania się od orzeczenia do kuratorium oświaty w terminie do 14 dni od daty wystawienia dokumentu. Odwołanie składa się do poradni, która je wystawiła.
Przeczytaj również:
Bullying w szkole – co to jest, przyczyny zjawiska, jak mu przeciwdziałać?
Na jaki okres wydaje się takie orzeczenie?
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na najczęściej okres wychowania: przedszkolnego, szkolnego lub etapu edukacyjnego.
Orzeczenie może być ważne przez cały okres nauki w przedszkolu lub w poszczególnych etapach edukacyjnych – I etap to klasy 1–3 szkoły podstawowej, II etap to klasy 4–8 szkoły podstawowej – lub na na okres nauki w szkole ponadpodstawowej.
Na czas nieokreślony może być wydane orzeczenie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.
Zasiłek na dziecko z orzeczeniem
Rodzicom dziecka i dziecku mającemu orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego przysługują rozmaite uprawienia, w tym również świadczenia finansowe. Jednym z nich może być zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 215,84zł miesięcznie.
Przysługuje on dziecku niepełnosprawnemu posiadającemu orzeczenie o niepełnosprawności, osobie niepełnosprawnej w stopniu znacznym oraz w stopniu umiarkowanym, jeśli niepełnosprawność powstała do ukończenia 21. roku życia. Wniosek o zasiłek składa się w urzędzie gminy.
O tym, jaki zasiłek przysługuje rodzicom i dziecku z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, najlepiej dowiedzieć się w poradni psychologiczno-pedagogicznej, w której wnioskuje się o wydanie dokumentu.
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka a orzeczenie o kształceniu specjalnym
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – choć obydwa są formą pomocy dzieciom z trudnościami rozwojowymi – realizowane są na różnych postawach, przez różne zespoły, w różnych placówkach i mają różne cele.
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka (WWR) realizowane jest na podstawie opinii wydanej przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną i ma na celu stymulowanie rozwoju dziecka od momentu wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w placówce.
Są to specjalistyczne zajęcia mające na celu wsparcie dziecka we wszystkich formach w prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu. Mogą być prowadzone przez różnych specjalistów, takich jak: psycholog, logopeda, pedagog, w różnych placówkach, zarówno w poradni psychologiczno-pedagogicznej, jak i placówkach edukacyjnych, a dobierane są ze względu na potrzeby dziecka.
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się dzieciom rozpoczynającym edukację i dotyczy ono stosowania specjalnej organizacji nauki, wedle możliwości psychofizycznych ucznia wskazanych w dokumencie. Zalecenia zawarte w orzeczeniu muszą być ściśle realizowane przez przedszkole lub szkołę. Dotyczą dostosowania warunków organizacji kształcenia oraz zakładają ogólną poprawę funkcjonowania ucznia w przedszkolnej lub szkolnej społeczności.
Kształcenie specjalne oraz WWR mogą być realizowane jednocześnie, ale odbywa się to za pośrednictwem różnych programów i zespołów.
