Czym jest pokolenie?
Pokoleniem określa się grupę ludzi, których można zaliczyć do jednej kategorii wiekowej, połączonych podobnymi cechami charakterystycznymi, doświadczeniami życiowymi, wartościami i kulturą. Zakłada się, że nowe pokolenie pojawia się wraz z chwilą, kiedy poprzednie osiąga wiek między 20 a 25 lat, a więc wiek reprodukcyjny.
Stąd też wniosek, że w standardowym modelu rodziny znajdują się trzy pokolenia – dziadkowie, rodzice i dzieci, z których każde wychowywało się i dorastało w różnych czasach, a różnice między ich postawami wobec rzeczywistości można określić mianem różnic pokoleniowych.
Obecnie wyróżnia się cztery główne pokolenia: baby boomers, X, Y, Z.
Baby boomers to osoby urodzone w latach 1946–1964.
Pokolenie X – urodzeni w latach 1960–1980.
Pokolenie Y – 1975–1990 (określane również mianem „milenialsów”).
Pokolenie Z – 1996–2012.
Podane daty są dość umowne i według różnych źródeł mogą się różnić o kilka lat. Obecnie, choć rzadziej, stosuje się również określenie „pokolenie Alfa” w stosunku do osób, które urodziły się po 2012 roku i do roku 2025.
Przeczytaj również:
Pokolenie Alfa – czym jest? Od kiedy do kiedy? Charakterystyka
Charakterystyka pokolenia X
Pokolenie X to ludzie urodzeni w latach 1960–1980, choć granica ta jest umowna. Niektóre źródła podają, że do pokolenia X zalicza się osoby urodzone do 1976 do 1985 roku, zaś tych, którzy urodzili się wcześniej, w latach 1966–1975, określa się mianem „pokolenia przełomu”. Można przyjąć, że do pokolenia X zalicza się obecnych 40- i 50-latków.
W poszczególnych pokoleniach, w tym również w pokoleniu X, można wyznaczyć swego rodzaju przełomy, które określa się mianem „doświadczeń pokoleniowych”.
W przypadku osób z pokolenia X, duży wpływ na ich postrzeganie rzeczywistości miały takie okresy, jak: PRL (często pokolenie X określa się nazwą „pokolenie PRL”), przemiany ustrojowe, upadek komunizmu, a także zmiany systemowe – w tym edukacyjne – oraz nagły rozwój technologii. Nie bez znaczenia pozostała także tzw. zimna wojna.
Członkowie pokolenia X w dzieciństwie nie mieli dostępu do internetu, w związku z czym ich zmysły są ukierunkowane inaczej niż w przypadku pokolenia Y (milenialsów). Nie czują mocnego pociągu do mediów cyfrowych i nie traktują ich jako źródła kontaktu czy informacji. Są przywiązani do tradycji i tradycyjnych wartości, wolą komunikować się w klasyczny sposób – za pomocą telefonów czy maili.
Mają ostrożny stosunek do mediów społecznościowych i nie są w nich aż tak aktywni, jak pokolenie Y.
W internecie szukają głównie treści poradnikowych i recenzji produktów, stronią jednak od śledzenia wszelkich nowinek – rolek i relacji – nie są zainteresowani trendem influencerskim i niezbyt aktywnie korzystają z social mediów. Jednocześnie, przedstawiciele pokolenia X przeszli przez zmianę ze świata analogowego do cyfrowego – jako pierwsi grali w gry komputerowe i korzystali z sieci. Nie są jednak tak zaangażowani w nowinki technologiczne i cenią tradycyjne źródła informacji. Zdecydowanie bardziej wierzą w autorytety, tytuły naukowe, wyższe wykształcenie i postacie religijne.
Generację X cechują:
Poczucie zagubienia i zdystansowanie do otaczającego świata. Wynika to z dorastania w czasach niestabilności na rynku pracy, zmian społecznych i częstych rozpadów rodzin, a także zmniejszenia korzyści społecznych zapewnianych przez państwo. Słowem – nie są zbyt ufni temu, co trwa – myślą przyszłościowo, niechętnie podejmują ryzyko, cenią sobie stabilność i równowagę miedzy życiem zawodowym a prywatnym. Często to osoby zagubione na współczesnym rynku pracy cechującym się destabilizacją i dynamicznymi zmianami – ludzie ci są nastawieni na długotrwałe współprace i karierę.
Są przywiązani do wzorców i konserwatywnie podchodzą życia, zwracają uwagę również na to, jak są postrzegani przez innych. W podejmowaniu decyzji nie zawsze kierują się tylko swoją opinią – często asekurują się opiniami osób bardziej – w ich mniemaniu – doświadczonych.
Osoby należące do pokolenia X są dobrze wykształcone – lepiej od swoich rodziców – oraz interesują się sytuacją społeczną, gospodarczą i polityczną. To pokolenie ludzi ambitnych, sfokusowanych na sukcesie i budowaniu swojego autorytetu, nad którym sumiennie i samodzielnie pracuje od najmłodszych lat. Pokolenie X ceni stabilizację w pracy i bezpieczne źródło dochodów, a także benefity pracownicze, dlatego jest gotowe do poświęceń i ciężkiej pracy, ale niezbyt skore do zmian. Jednocześnie bardzo szanuje swój wolny czas. „Iksy” (jak często się określa przedstawicieli pokolenia X) nie cechują się multitaskingiem – są cierpliwe, sumienne i odpowiedzialne, skupiają się na jednym zadaniu i nie lubią, kiedy zasypuje się ich wieloma zadaniami jednocześnie. Są również samodzielni i samowystarczalni. Wykazują się także szacunkiem wobec przełożonych, są wobec nich lojalni i identyfikują się ze swoją firmą.
Dążą do osiągnięcia wysokiego statusu społecznego i odpowiedniego poziomu materialnego.
Cenią sobie kontakty międzyludzkie i wierzą w naprawy relacji.
Dynamiczne zmiany, jakich doświadczyło w dzieciństwie pokolenie X, miały ogromny wpływ na ich postawę zarówno wobec pracy, jak i społeczeństwa. Możliwość obserwacji zarówno poprzedniego pokolenia swoich rodziców, jak i nowych pokoleń Y i Z daje im szansę znalezienia balansu między wartościami wszystkich generacji i złotego środka, który pozwala je połączyć.
Przeczytaj również:
Pokolenie Y (Milenialsi) – czym jest? Od kiedy do kiedy? Charakterystyka
Pokolenie X i Y – różnice
Największe różnice między pokoleniem X a pokoleniem Y są zauważalne na polu życia zawodowego. Inne jest zarówno doświadczenie zawodowe – w przypadku pokolenia X budowane latami – jak i samo podejście do pracy. Pokolenie X jest samodzielne, cierpliwe, nastawione na budowanie trwałych relacji i stopniowe zdobywanie kolejnych szczebli kariery, przyzwyczajone do ciężkiej pracy, żeby coś w życiu osiągnąć. Jest otwarte na wiedzę, ale zdobywa ją w sposób bardziej tradycyjny, zwracając uwagę na źródła. Jest również przywiązane do swojego miejsca pracy, identyfikuje się z nim, dba o work–life balance, ale jednocześnie pracę traktuje jako wartość.
Z kolei pokolenie Y jest nastawione na rywalizację i szybki rozwój kariery. Nie przywiązuje się zbytnio do miejsca pracy, dbając o mnogość doświadczeń. Częściej cechuje się multitaskingiem, który może mieć przełożenie na solidność wykonywanej pracy, ale jednocześnie jest cenione, ponieważ wskazuje na dynamikę myślenia i gotowość do szybkich zwrotów i łatwość dostosowania się.
Pokolenie Y jest nastawione na feedback i zewnętrzną motywację, podczas gdy pokolenie X działa bardziej zadaniowo, w myśl „jest praca – jest wynik”, niekoniecznie czekając na wsparcie.
Pokolenie Y jest również dużo bardziej zależne od cyfryzacji, mediów i sztucznej inteligencji, a co za tym idzie – mniej samodzielne, mniej skore do zdobywania wiedzy i rzetelnego podejścia do jej źródeł.
Obecnie pokolenie X dominuje na runku pracy. Jako że rozpoczynało swoje życie zawodowe w okresie destabilizacji, doskonale potrafi sobie radzić z wyzwaniami i myśleć perspektywicznie. Wielu przedstawicieli pokolenia zajmuje dziś wysokie, dobrze płatne stanowiska i choć ma nieco inne podejście do pracy zawodowej niż milenialsi, z którymi poniekąd konkurują, ich doświadczenia pokoleniowe czynią z nich: wartościowych, stabilnych i pewnych pracowników. Dla wielu przedstawicieli pokolenia X praca jest celem, z kolei dla pokolenia Y – jedynie środkiem do ich osiągania.
Różnice między pokoleniami widać również w kwestiach społecznych. O ile pokolenie X cieni sobie równowagę między życiem prywatnym a zawodowym, traktując je jako równie ważne, o tyle pokolenie Y jest skore do przechylania szali.
Jego przedstawiciele często poświęcają się pracy kosztem życia prywatnego, chcąc osiągnąć jak najlepszy status majątkowy i bezpieczeństwo finansowe, zanim wejdą w trwałą relację i założą rodzinę.
W pokoleniu X często zakładało się rodziny w młodym wieku, a później myślało o stabilizacji finansowej, co często wiązało się z poczuciem niepewnej przyszłości. Z drugiej strony, pokolenie Y dba o swoją prywatność i ceni sobie wolny czas, często przekładając spotkania towarzyskie i wygodę życia ponad obowiązki. Nie czuje jednak takiego przywiązania do rodziny, tradycji i stałych związków.
Z kolei kobiety z pokolenia X bardzo często stawiają zarówno na swój rozwój, jak i na dbałość o rodzinę. Jednocześnie pracują więc na etacie, jak i wychowują dzieci, a także dbają o poprzednie pokolenie, np. swoich rodziców. Osoby z pokolenia Y znacznie częściej dokonują wyborów – praca albo rodzina – lub dzieli obowiązki z partnerem, stawiając na równouprawnienie.
Pokolenie Y jest również mniej przywiązane do tradycji i mniej konserwatywne niż pokolenie X – wyróżnia się większą tolerancją wobec różnych postaw społecznych.
Przeczytaj również:
Zabawa w kamyczki (malowanie kamyków) – co to takiego? Jak pomalować kamyk krok po kroku
Wady pokolenia X
Nie można generalizować opinii co do żadnego pokolenia i uznać, że wszyscy jego przedstawiciele wyznają takie same wartości i mają takie same podejście do życia. W każdej generacji znajdą się jednostki, które – można powiedzieć – wyprzedzają swoje pokolenie lub które żartobliwie określa się mianem „urodzonych za późno”.
Czyichś postaw społecznych czy zawodowych – o ile nie są krzywdzące dla innych – nie powinno się również określać wadami, a ich ocena jest kwestią indywidualną. Wiele cech pokoleniowych – występujących czasem w generacji X – takich jak konserwatyzm (nazywany czasem zaściankowością) czy też przywiązanie do tradycji (określane mianem bycia staromodnym) nie dla wszystkich mogą być zrozumiałe i często stanowią przyczynek do ożywionych dyskusji, bywają również powodem międzypokoleniowych konfliktów, np. na poziomie rodzinnym, co nie oznacza, że można je nazwać wadami.
Stają się nimi dopiero wtedy, kiedy są podstawą krzywdy i przykrości dla innych, co jednak nadal odbywa się wyłącznie na poziomie jednostki lub ograniczonej grupy społecznej.
Nie sposób więc wskazać na wady pokolenia X. Należy przyjąć, że każde pokolenie wyznaje inne wartości, które nie są uniwersalne, ale które należy uszanować.
