Szczepienie WZW B dla dziecka – obowiązkowe czy zalecane?
Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jest obowiązkowe dla wszystkich niemowląt – począwszy od 1. doby życia – oraz dla dzieci i młodzieży, które do ukończenia 19. roku życia nie zostały zaszczepione w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO).
Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne, refundowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia.
Niemowlętom szczepionkę przeciw WZW typu B podaje się domięśniowo w przednio-boczną część uda, natomiast starszym dzieciom i osobom dorosłym – w mięsień naramienny.
Przeczytaj również:
Szczepienie przeciw WZW A dla dzieci – czy jest obowiązkowe? Zalecenia, cena
Jakie są wskazania do szczepienia dziecka przeciw WZW typu B?
Wczesne szczepienie, czyli wykonane do 24 godzin, zmniejsza ryzyko zakażenia dziecka w trakcie porodu lub podczas karmienia piersią przez matki będące bezobjawowymi nosicielkami wirusa aż o nawet 95%.
Podanie szczepionki pobudza organizm do wytwarzania swoistych przeciwciał zapewniających trwałą odporność komórkową chroniącą przed ewentualnym zakażeniem w przyszłości objawiającym się jako ostre wirusowe zapalenie wątroby bądź przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby, których konsekwencjami mogą być marskość wątroby lub jej nowotwór.
Głównym celem szczepienia – szczególnie u dzieci – jest zapobieganie przejściu zakażenia w formę przewlekłą, ponieważ naraża to dzieci na wyższe ryzyko raka wątrobowokomórkowego. Szansa zachorowania na przewlekłe zapalenie wątroby po zakażeniu w wieku noworodkowym wynosi aż 85%, w niemowlęcym – 40%, a u dorosłego – jedyne 5%.
Co więcej, szczepienie to również zmniejsza ryzyko koinfekcji na WZW typu D, które często współistnieje z zakażeniem wirusem typu B.
Szczepienie przeciw WZW B – nazwy szczepionek
Aktualnie w Polsce zarejestrowanych jest kilka szczepionek przeciwko WZW B. Jako szczepienia obowiązkowe, bezpłatne i wykonywane w ramach PSO wykorzystuje się szczepionki monowalentne, czyli takie, które uodparniają na jeden rodzaj drobnoustroju, w tym przypadku HBV i są to: Engerix B oraz EUVAX B.
Wśród szczepionek dobrowolnych, poliwalentnych, dających odporność na co najmniej 2 różne drobnoustroje jednocześnie wymieniamy:
Twinrix® Adult – zalecana dla wcześniej nieuodpornionych dorosłych i młodzieży powyżej 16. roku życia. Chroni przed zakażeniem na wirusami zapalenia wątroby typu A (WZW A; HAV) i typu B.
INFANRIX® Hexa lub HEXACIMA – szczepionki 6 w 1 przeznaczone dla niemowląt oraz małych dzieci. Pozwalają ograniczyć liczbę wkłuć podczas wizyty szczepiennej, dzięki której organizm dziecka jednoczasowo wytwarza przeciwciała chroniące przed: błonicą, tężcem, krztuścem, polio, Haemophilus influenzae typu B oraz WZW B.
Schemat szczepienia dziecka przeciwko żółtaczce typu B
Według Programu Szczepień Ochronnych na rok 2025 szczepienia podstawowe przeciwko HBV noworodków i niemowląt są wykonywane według schematu obejmującego 3-dawkowy schemat szczepienia: 0, 1 i 6 miesięcy.
Pierwsza dawka szczepienia podstawowego jest podawana w ciągu 24 godzin po urodzeniu. Druga dawka szczepienia podstawowego powinna być wykonana 4–6 tygodniach po dawce 1., czyli w 2. miesiącu życia dziecka, natomiast 3. dawka szczepienia podstawowego przewidziana jest po 6 miesiącach od 1. dawki, to znaczy w 7. miesiącu życia niemowlaka. W takich przypadkach nie ma potrzeby podawania dawek przypominających.
Nieco inaczej wygląda to u wcześniaków urodzonych z masą ciała poniżej 2000 g, gdyż należą one do pacjentów szczególnie narażonych na zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B, ponieważ już od urodzenia częściej niż pozostałe dzieci poddawane są wielu procedurom medycznym. Szczepienie u tych dzieci przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B przeprowadza się wówczas według 4-dawkowego schematu: w 1. dobie życia oraz w 1., 2. i 12. miesiącu życia. W przypadku planowania zaszczepienia dziecka szczepionką wysoko skojarzoną typu 6 w 1 (DTaP-IPV+Hib+HBV) zaleca się podanie 1 dawki szczepionki przeciw WZW typu B standardowo w 1. dobie życia oraz dalsze szczepienia zgodnie z charakterystyką szczepionki skojarzonej.
Przeczytaj również:
Szczepionka DTP – szczepienie błonica-tężec-krztusiec
Czy szczepienie WZW typu B jest na całe życie?
Odporność uzyskana po pełnym cyklu szczepienia przeciw WZW typu B utrzymuje się przez wiele lat – co najmniej 20 – a najprawdopodobniej przez całe życie. Za próg ochronny uznaje się poziom przeciwciał anty-HBs równy lub wyższy niż 10 mIU/ml jednak rutynowe oznaczanie poziomu tych przeciwciał po szczepieniu nie jest zalecane.
Chroni ona zarówno przed ostrym, jak i przewlekłym przebiegiem zakażenia, nawet jeśli poziom przeciwciał anty-HBs z czasem spada i staje się trudny do oznaczenia w badaniach laboratoryjnych krwi.
Badanie to wykonuje się przede wszystkim u osób, u których można się spodziewać słabszej odpowiedzi poszczepiennej – np. pacjentów z przewlekłymi chorobami, takimi jak niewydolność nerek czy białaczka, u osób wykonywających zawody narażające na kontakt z wirusem lub przed planowanym zabiegiem chirurgicznym, aby upewnić się, że są odpowiednio chronieni przed zakażeniem HBV.
Skutki uboczne po szczepieniu przeciwko WZW B
Szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B są uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane. Nie występują groźne niepożądane odczyny poszczepienne. Najczęściej są to łagodne, miejscowe reakcje, takie jak: przemijający ból, zaczerwienienie czy stwardnienie w miejscu podania, a także niewielki wzrost temperatury ciała.
W rzadkich przypadkach mogą wystąpić objawy ogólne, takie jak: uczucie zmęczenia, wysoka gorączka, bóle i zawroty głowy, a także te ze strony układu pokarmowego: nudności, wymioty, biegunka oraz przejściowy wzrost aktywności enzymów wątrobowych. Do innych bardzo rzadkich działań niepożądanych należą również zaburzenia neurologiczne, m.in. omdlenia, parestezje, drgawki, neuropatie, zapalenia nerwów, zapalenie mózgu, choroby demielinizacyjne układu nerwowego (takie jak stwardnienie rozsiane lub jego zaostrzenie).
Ponadto producenci szczepionek podają, że może dojść do: tymczasowej hipotensji, zapalenia naczyń, skurczu oskrzeli, zapaleń stawów oraz różnorodnych reakcji skórnych – świądu, pokrzywki, rumienia wielopostaciowego, osutki, utraty owłosienia na głowie czy obrzęku naczynioruchowy.
Zdarzały się także przypadki: małopłytkowości, powiększenia węzłów chłonnych, choroby posurowiczej czy reakcji anafilaktycznej.
Przeczytaj również:
Karta szczepień dziecka – co to jest, do czego służy?
Jak sprawdzić, czy było się szczepionym przeciw WZW typu B?
Aby się upewnić, czy było się szczepionym przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, można skorzystać z:
Dokumentacji medycznej – najpewniejszym źródłem informacji jest książeczka zdrowia dziecka lub karta szczepień z przychodni, w której wykonywano szczepienia. W Polsce szczepienie przeciw WZW B jest obowiązkowe od 1996 roku, więc osoby urodzone później najprawdopodobniej zostały zaszczepione w okresie niemowlęcym.
E-karty szczepień – osoby korzystające z systemu Internetowego Konta Pacjenta w zakładce Szczepienia mogą sprawdzić historię wykonanych szczepień po 1 października 2023 roku.
Badania stężenia przeciwciał anty-HBs – w przypadku braku dokumentacji możliwe jest wykonanie badania krwi, które określa poziom przeciwciał ochronnych.
