Czym jest urlop tacierzyński?
Zacznijmy od tego, że urlop tacierzyński to nie jest oficjalna nazwa. Nigdzie w prawnych dokumentach nie funkcjonuje takie określenie. Przyjmijmy jednak ten zapis na poczet lepszego zrozumienia tego zagadnienia.
Drugi ważny aspekt jest taki, że część osób myli urlop ojcowski z tacierzyńskim, a to są dwa różne instrumenty prawne, których szczegóły zostaną wyjaśnione w dalszej części artykułu.
Wracając do urlopu tacierzyńskiego, potocznie nazywamy nim po prostu urlop, który jest udzielany ojcom w przypadku, kiedy matka chce wcześniej powrócić do pracy i część przysługującego jej prawem okresu wolnego przekazuje ojcu. Nie jest on obligatoryjny i jest jedynie kontynuacją urlopu macierzyńskiego, tylko wybieranego przez inną osobą – ojca dziecka.
Urlop tacierzyński to m.in. konsekwencja dostosowania polskich przepisów do dyrektyw unijnych (m.in. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów).
Ma on na celu odciążyć kobiety i zapewnić ojcom równe prawa do opieki nad dzieckiem.
Po wykorzystaniu urlopu tacierzyńskiego zarówno ojciec, jak i matka, mogą kontynuować urlop rodzicielski (art. 1821c Kodeksu pracy).
Przeczytaj również:
Klub malucha – co to jest, jak działa, czym różni się od żłobka?
Ile może trwać urlop tacierzyński?
Urlop tacierzyński co do do zasady trwa zazwyczaj 6 tygodni, a jego wymiar wynika z obowiązku wykorzystania przez kobietę, która urodziła dziecko, 14 tygodni urlopu macierzyńskiego (oczywiście musiała wcześniej nabyć do niego prawa). Jeżeli po tym czasie matka chciałaby wrócić do pracy (zgodnie z art. 180 § 4 Kodeksu pracy), pozostałą część urlopu przysługującego kobiecie może przejąć właśnie ojciec.
Jeżeli chodzi o czas, zgodnie z ustawą pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko (o ile jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub w inny sposób uprawniony) – przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającego po dniu rezygnacji przez kobietę z pobierania zasiłku macierzyńskiego, do końca trwania tego okresu. A czas trwania tego urlopu zależy od liczby dzieci. W przypadku urodzenia jednego dziecka tata faktycznie wykorzysta wspomniane 6 tygodni (14 obligatoryjnych tygodni mamy + 6 tacierzyńskiego), ale jeżeli w rodzinie są bliźniaki, urlop macierzyński wydłuża się aż o 11 tygodni (a każde kolejne dziecko to 2 tygodnie więcej).
W przypadku urodzenia dwojga dzieci urlop tacierzyński może trwać 17 tygodni.
W przypadku urodzenia trojga dzieci urlop tacierzyński może trwać 19 tygodni.
W przypadku urodzenia czworga dzieci urlop tacierzyński może trwać 21 tygodni.
Istnieją również przypadki, kiedy tata, nawet przy jednym dziecku, może rozpocząć urlop tacierzyński wcześniej niż przed upływem 14. tygodnia i może on trwać dłużej (niewykorzystana część urlopu macierzyńskiego do regulaminowych 20 tygodni).
Takim przykładem jest fakt niemożności sprawowania osobistej opieki,np. sytuacja, kiedy matka dziecka rezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego, ale sama jest niezdolna do samodzielnej egzystencji (musi jednak po porodzie wykorzystać minimum 8 tygodni urlopu macierzyńskiego). Ojcu może więc przysługiwać nawet 12 tygodni urlopu tacierzyńskiego.
Podobnie stanie się, jeżeli kobieta przebywa w szpitalu lub innym ośrodku leczniczym albo jej stan zdrowia nie pozwala na sprawowanie bezpośredniej opieki nad dzieckiem. W opisanej sytuacji ojciec może wnioskować o urlop tacierzyński (tak naprawdę macierzyński), ale tylko na czas przebywania kobiety poza domem.
W przypadku gdy matka dziecka umrze, przebywając na urlopie macierzyńskim, pozostała część urlopu (licząc od dnia następującego po dniu zgonu) przechodzi na tatę maluszka. Podobnie jeśli matka porzuci dziecko.
Czy urlop ojcowski i tacierzyński to to samo? Różnice między urlopem tacierzyńskim a ojcowskim
Jak już wspominaliśmy, oba terminy bywają mylone, używane zamiennie, a tak naprawdę odnoszą się do innych instrumentów prawnych. Urlop ojcowski i tacierzyński to dwa różne świadczenia. Wspólną ich cechą jest to, że gwarantują pracownikowi płci męskiej, któremu urodziło się dziecko, możliwość sprawowania osobistej opieki nad nim, bez obawy o utratę pracy. Są udzielane na pisemny wniosek pracownika. Kluczowe różnice obejmują: czas trwania, sposób korzystania oraz cel, w jakim są przyznawane.
Przeczytaj również:
Adaptacja w przedszkolu – ile przebiega i ile trwa? Jak pomóc dziecku?
Urlop ojcowski
Czas trwania: urlop ojcowski przysługuje ojcom w wymiarze do 14 dni kalendarzowych, które można podzielić na dwie równe części (np. po 7 dni).
Niezależność od urlopu macierzyńskiego: można go wykorzystać niezależnie od tego, czy matka dziecka przebywa na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim (tzn. że zarówno mama, jak i tata mogą przebywać w tym czasie razem z maluszkiem równocześnie).
Termin wykorzystania: urlop ojcowski można wziąć do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Przysługuje on również ojcom adopcyjnym dziecka, które nie ukończyło 7. roku życia. W takiej sytuacji termin ten jest liczony od dnia wydania postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka (wyjątkiem jest dziecko, w przypadku którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 10. roku życia).
Udzielenie urlopu ojcowskiego przez pracodawcę jest obligatoryjne, jeżeli pracownik złoży taki wniosek.
Urlop tacierzyński
Czas trwania: wymiar urlopu tacierzyńskiego zazwyczaj wynosi od 6 tygodni (przy urodzeniu jednego dziecka) do nawet kilkunastu tygodni (przy większej liczbie dzieci urodzonych podczas jednego porodu lub w szczególnych przypadkach omówionych wyżej) i jest kontynuacją urlopu macierzyńskiego.
Zależny od urlopu macierzyńskiego: ojciec może z niego skorzystać tylko w przypadku, gdy matka dziecka zrezygnuje z niewykorzystanej części swojego urlopu macierzyńskiego.
W skrócie – ojciec, który chciałby skorzystać z urlopu ojcowskiego, może to zrobić w pierwszym roku życia dziecka, niezależnie od trwania innych urlopów (macierzyńskiego czy rodzicielskiego). Natomiast urlop tacierzyński wymaga uzgodnienia z matką dziecka i odpowiedniego podziału przysługującego jej urlopu.
Urlop tacierzyński – komu przysługuje?
Nie każdemu ojcu przysługuje taki dodatkowy czas opieki nad dzieckiem. Oprócz rezygnacji matki z pozostałej części urlopu macierzyńskiego, tata musi również spełnić określone warunki. I tak, urlop tacierzyński przysługuje ojcu dziecka, który:
Jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę (czyli nie wchodzi w to umowa zlecenie, kontrakt ani umowa o dzieło).
Ma zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego (co w przypadku umowy o pracę jest obligatoryjne).
Złożył odpowiedni wniosek o udzielenie urlopu tacierzyńskiego w przewidzianym terminie.
Warto podkreślić, że prawo do urlopu tacierzyńskiego przysługuje nie tylko ojcom biologicznym, ale również ojcom adopcyjnym.
Przeczytaj również:
Żłobek – od jakiego wieku, zasady zapisu, ile kosztuje żłobek?
Jak złożyć wniosek o urlop tacierzyński?
Aby skorzystać z urlopu tacierzyńskiego, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do pracodawcy i zachowanie określonych terminów. Przede wszystkim najpierw musi zaistnieć sytuacja uprawniająca ojca dziecka do skorzystania z takiej możliwości, czyli konieczne jest, aby matka zrezygnowała ze swojej części urlopu macierzyńskiego na jego rzecz.
Kobieta musi to zrobić najpóźniej 7 dni przed powrotem do pracy i w sposób formalny – musi złożyć pisemny wniosek. Następnie mężczyzna składa swój wniosek (w formie pisemnej lub elektronicznej) u swojego pracodawcy (co najmniej 14 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu).
Wniosek musi zawierać:
dane ojca dziecka,
przewidywaną datę rozpoczęcia urlopu,
jego planowaną długość,
podpis wnioskodawcy.
Obligatoryjnymi załącznikami są:
skrócony akt urodzenia dziecka (odpis lub kopia);
oświadczenie matki o zamiarze rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego;
dokument potwierdzający zatrudnienie.
Dział kadr w firmie, w której zatrudniony jest ojciec dziecka, powinien wystawić zaświadczenie potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu tacierzyńskiego, wskazany przez pracownika we wniosku. Jest ono potrzebne matce, która z kolei musi przedłożyć je swojemu pracodawcy wraz z wnioskiem w sprawie rezygnacji z urlopu macierzyńskiego.
Wzór wniosku o urlop tacierzyński
[Imię i nazwisko wnioskodawcy]
[Adres zamieszkania]
[Data]
[Dane pracodawcy]
[Adres firmy]
Wniosek o udzielenie pozostałej części urlopu macierzyńskiego
W związku z narodzinami mojego dziecka [imię i nazwisko dziecka] w dniu [data urodzenia dziecka], zwracam się z prośbą o udzielenie mi pozostałej części urlopu macierzyńskiego, który nie został wykorzystany przez matkę dziecka.
Urlop ma trwać od dnia [data rozpoczęcia urlopu] do dnia [data zakończenia urlopu].
Do wniosku załączam:
Odpis aktu urodzenia dziecka.
Oświadczenie matki o rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego.
Z poważaniem,
[Podpis wnioskodawcy]
Ile pieniędzy ojciec dziecka otrzyma na urlopie tacierzyńskim?
Ojcowie na urlopie tacierzyńskim mają prawo do zasiłku macierzyńskiego, który wynosi 100% podstawy jego wymiaru. Wysokość oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu i wlicza się w to wszystkie składniki wynagrodzenia podlegające oskładkowaniu, takie jak:
wynagrodzenie zasadnicze,
premie regulaminowe,
dodatki za nadgodziny,
inne stałe składniki.
Podstawa wymiaru zasiłku to średnia wysokość wynagrodzenia brutto pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i chorobowe. Zasiłek ten wypłacany jest co miesiąc przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub pracodawcę (w zależności od ilości zatrudnianych osób).
