Polskie symbole narodowe – czym są? Ich historia w skrócie

Czym są symbole narodowe?

Symbole narodowe to coś więcej niż tylko oficjalne znaki każdego państwa stosowane podczas oficjalnych uroczystości. To widzialny wyraz wspólnoty, niosący ze sobą ważne przesłanie. To obrazy, melodie poruszające serca i przypominające o historii, które łączą określoną grupę narodowościową. Godło, flaga czy hymn – niezależnie od państwa, którego dotyczą – są opowieścią o przeszłości i wspólnych wartościach. Wzbudzają szacunek i respekt, czasem nawet dumę, łączą pokolenia.

Symbolami narodowymi Rzeczypospolitej Polskiej są:

• wizerunek orła białego w koronie – jako godło Polski,

• kolory biały i czerwony – jako flaga Polski,

• muzyka i słowa Mazurka Dąbrowskiego – jako hymn Polski.

Zasady ochrony symboli narodowych Polski określone są zarówno w Konstytucji, jak i w Ustawie o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Obowiązkiem każdego obywatela jest ich poszanowanie. To dlatego, gdy ogrywany jest Mazurek Dąbrowskiego – czyli dawna pieśń Legionów Polskich we Włoszech – wszyscy stają na baczność w milczeniu, a mężczyźni zdejmują z głów wszelkie nakrycia.

Przeczytaj również:

Rota – tekst, historia, znaczenie

Kiedy i gdzie spotkamy się z wykorzystaniem polskich symboli narodowych?

Z wykorzystaniem polskich symboli narodowych spotkamy się m.in.:

• podczas uroczystości państwowych i patriotycznych,

• umieszczone są na i w budynkach urzędowych i instytucjach państwowych,

• w szkołach podczas wydarzeń edukacyjnych,

• na manifestacjach, zgromadzeniach i wydarzeniach sportowych,

• w momentach żałoby i Dniach Pamięci Narodowej,

• podczas wyborów.

Godło Rzeczypospolitej Polskiej

Godło Polski przedstawia białego orła w złotej koronie, zwróconego w prawo, z rozpostartymi skrzydłami, złotym dziobem i szponami. Orzeł umieszczony jest na czerwonym tle w kształcie tarczy herbowej.

Biały orzeł oraz postać lwa to jedne z najstarszych symboli narodowych w europejskiej heraldyce – oznaka siły, odwagi i niezależności. Według legendy historia wyboru akurat tego ptaka na godło Polski sięga rodu Piastów. Podobno kiedy Lech zobaczył majestatycznego białego orła na tle zachodzącego słońca, uznał to za znak i postanowił założyć w tym miejscu swoje państwo. Miejsce to nazwał Gnieznem (od „gniazda”), a orzeł bielik stał się znakiem całego narodu. Co ciekawe, nie tylko tego jednego, naszego, narodu. Około 1300 roku symbol orła występował także w godłach: cesarskim, brandenburskim, tyrolskim, czeskim, morawskim, śląskim i innych.

Przeczytaj również:

Chrzest Polski – data, okoliczności, przyczyny i skutki

Symbolika godła jest wieloznaczna i głęboko zakorzeniona w polskiej tradycji:

• orzeł oznacza siłę, niezależność i odwagę – nic dziwnego, w końcu to król ptaków;

• kolor biały symbolizuje czystość i szlachetność;

• czerwone tło mówi zaś o odwadze, poświęceniu i miłości do ojczyzny;

• złota korona na głowie orła podkreśla suwerenność i królewskie pochodzenie państwa polskiego; ma również przypominać o wielowiekowej tradycji niepodległości i potędze dawnej Rzeczypospolitej.

Z czasem orzeł biały przekształcał się razem z toczącą się historią. Był obecny w barwach herbu Królestwa Polskiego, a potem państwa polskiego. W czasach zaborów, gdy Polska zniknęła z mapy Europy, orzeł nie przestał istnieć. Przez te wszystkie lata przetrwał w świadomości narodu. Jego wizerunkiem posługiwali się artyści, poeci, pojawiał się w sztuce i powiewał na sztandarach powstańców. Był symbolem nadziei na odzyskanie niepodległości, a kiedy to w końcu nastało, w 1918 roku biały orzeł w koronie został przywrócony jako oficjalne godło. W okresie PRL-u na krótko stracił koronę, jednak i ta królewska godność została mu oddana wraz ze zmianami ustrojowymi po 1990 roku. Od tego momentu godło pozostaje niezmienne, a jego wizerunek – wpisany do Konstytucji RP – podlega ochronie prawnej.

Flaga Polski

Flaga Polski to dwa poziome pasy koloru białego (u góry) i czerwonego (na dole). Wybrane barwy nie są przypadkowe. Odnoszą się do heraldyki i wywodzą się bezpośrednio od kolorystyki godła – białego orła bielika oraz czerwonej tarczy (tła).

Za oficjalne uznanie bieli i czerwieni za barwy Rzeczpospolitej Polskiej uznaje się dzień 7 lutego 1831 roku. To wtedy właśnie Sejm Królestwa Polskiego przyjął uchwałę w tej sprawie podczas powstania listopadowego. To symboliczny gest. Polacy zmuszeni walczyć o niezawisłość i niepodległość swoich ziem potrzebowali czegoś, co będzie ich jednoczyć.

Obecny kształt i wizerunek flagi został formalnie zatwierdzony w 1919 roku i od tamtej pory towarzyszy Polakom na co dzień. Tak w momentach świątecznych i podniosłych, ale też w czasie żałoby narodowej. W czasie II wojny światowej biało-czerwona flaga pojawiała się na opaskach powstańców, malowana była na murach jako znak ruchu oporu, obecna była też w podziemnej prasie. Znów musiała przypominać o odwadze i wierze w to, że kraj na nowo się odrodzi.

Przeczytaj również:

Jeziora w Polsce – gdzie leżą, najgłębsze, najczystsze, najmniejsze

Flaga Polski ma swoje własne święto – to dzień 2 maja często obchodzony w ramach świąt majowych jako piknik rodzinny czy patriotyczny. Ale nie tylko wtedy wywieszamy nasze narodowe barwy. Również powiewające z balkonów i na słupach w mieście flagi zobaczymy:

• 3 maja w Święto Konstytucji,

• 11 listopada w Narodowe Święto Niepodległości,

• 1 sierpnia w rocznicę wybuchu powstania warszawskiego,

• 15 sierpnia w Święto Wojska Polskiego,

• 1 marca w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych,

• 1 września w dzień wybuchu II wojny światowej i napaści Niemiec na Polskę,

• 17 września w Dzień Sybiraka i pamięci o agresji ZSRR na Polskę w 1939 roku.

Obowiązkiem każdego Polaka jest otaczanie flagi należytym szacunkiem i czcią. Należy również przestrzegać określonych zasad:

• proporcje flagi to 5:8 – czyli szerokość do długości w stosunku 5 do 8;

• odcień czerwieni jest określony urzędowo – czerwień karmazynowa, według wzorców barwnych;

• flaga nie może mieć żadnych dodatkowych elementów, napisów czy symboli, chyba że jest to specjalna wersja państwowa z godłem (używana np. na morzu, przez konsulaty itp.);

• musi być czysta i w nienaruszonym stanie – poszarpana lub wyblakła flaga nie powinna być wystawiana na widok publiczny.

Przeczytaj również:

Góry w Polsce – lista i krótka charakterystyka dla uczniów

Mazurek Dąbrowskiego – krótka historia powstania polskiego hymnu

Mazurek Dąbrowskiego powstał w 1797 roku we Włoszech, w czasie gdy Polski nie było już na mapie po trzecim rozbiorze. Słowa napisał Józef Wybicki we włoskim miasteczku Reggio nell’Emilia. To tam stacjonowały Legiony Polskie. Była to formacja wojskowa utworzona pod dowództwem generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Legioniści walczący u boku Napoleona wierzyli, że dzięki jego pomocy uda się odzyskać niepodległość. Melodia, ludowa i anonimowa, szybko stała się bliska sercom Polaków. Niosła nadzieję na zjednoczenie narodu. W kraju śpiewano ją już pod koniec XVIII wieku. Pieśń ta towarzyszyła i nadal towarzyszy Polakom podczas powstań, wojen i ważnych wydarzeń narodowych.

Hymn, flaga i godło są symbolami: nadziei, niezłomności i miłości do ojczyzny – są symbolami narodowymi. Podczas wywieszania flagi czy śpiewania Mazurka Dąbrowskiego należy stać na baczność, okazywać szacunek – zdjąć nakrycia głowy lub salutować (służby mundurowe).