Mamazone

Domowe zamienniki fast foodów – zdrowe i smaczne propozycje dla najmłodszych

8 lipca 2025
Agata Soroczyńska
Agata Soroczyńska
Agata Soroczyńska

Dietetyk kliniczny i sportowy

Wszechobecność fast foodów i przetworzonych produktów to jeden z głównych problemów społeczeństwa. Jedzenie ich w nadmiarze sprzyja rozwojowi otyłości, miażdżycy, a nawet nowotworów. Niestety chętnie sięgają po nie też najmłodsi. To, co przyciąga w tego typu jedzeniu, to wyrazisty smak, atrakcyjna forma podania i intensywny przekaz reklamowy. Jednakże za tymi pozornymi atutami kryje się niska wartość odżywcza i nadmiar szkodliwych składników, które mogą negatywnie wpływać na rozwój młodego organizmu. Czym zastąpić fast food i jak wprowadzić do menu dziecka zdrowe przekąski?

Zdrowy fast food w postaci 4 hamburgerów
Depositphotos

Fast foody – czym są i dlaczego warto ich unikać?

Fast food (z ang. „szybkie jedzenie”) to dania i przekąski przygotowywane z gotowych lub wysoko przetworzonych składników, których główną zaletą ma być szybkość podania i niska cena. Są to:

  • frytki;

  • pizze;

  • kebaby;

  • hot dogi;

  • nuggetsy;

  • zapiekanki;

  • hamburgery.

W ich składzie znajdują się, m.in. duże ilości: soli, przetworzonego tłuszczu, cukru, syropu glukozowo-fruktozowego, niskiej jakości mięsa, wzmacniaczy smaku, barwników, konserwantów i innych niezdrowych dodatków do żywności.

Ich częste jedzenie wiąże się z takimi konsekwencjami jak np.:

  • nadwaga i otyłość;

  • zaburzenia glikemii;

  • alergie pokarmowe;

  • zaburzenia trawienia;

  • niedobory składników odżywczych;

  • pogorszenie stanu skóry (np. trądzik);

  • spadki koncentracji i trudności z nauką;

  • wyższe ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych (cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego, demencja).

Fast foody są dziś dostępne na każdym kroku, a ich reklamy atakują nas z telewizji, Internetu i ulicznych bilbordów. Szczególnie niepokojące jest to, że kampanie marketingowe często są kierowane do dzieci.

Przekazy reklamowe wykorzystują znane postacie z bajek czy gier, by jak najbardziej przyciągnąć ich uwagę. Tego typu praktyki są wyjątkowo szkodliwe – zwłaszcza w kontekście alarmujących danych, według których polskie dzieci tyją najszybciej w Europie.

Biorąc pod uwagę wspomniane zagrożenia i rosnącą epidemię otyłości lekarze oraz dietetycy alarmują, aby ograniczyć je w diecie dzieci do minimum.

Czym najlepiej zastąpić fast food – zdrowe zamienniki

Dzieci przepadają za fast foodami, dlatego wielu rodzicom trudno jest całkowicie wykluczyć je z diety swoich pociech. Warto jednak spróbować samodzielnie przygotowywać zdrowsze, domowe zamienniki fast foodów, które z powodzeniem można traktować jako pełnowartościowy posiłek, o ile zawierają one dobrej jakości składniki.

Pomysły na domowe burgery

Domowej roboty burgery można przygotować, np.: z dobrej jakości wołowiny, roślinnych strączków, (fasola, ciecierzyca) albo z kasz (jaglana, bulgur, komosa ryżowa). Dobrym pomysłem jest też użycie pełnoziarnistych bułek i własnoręcznie przygotowanych sosów, np. czosnkowego na bazie jogurtu naturalnego. Jeśli chodzi o dodatki, warto sięgać po świeże warzywa, takie jak: sałata, cebula, pomidory, ogórki, rzodkiewka, rukola i inne. Im ich więcej, tym lepiej.

Przepis na burgery z czerwonej fasoli

Składniki:

  • 1 puszka czerwonej fasoli (odsączona i opłukana);

  • 1 drobno posiekana cebula;

  • 1 ząbek czosnku (przeciśnięty przez praskę);

  • 1/2 szklanki bułki tartej;

  • 1 jajko;

  • przyprawy: słodka papryka, sól, pieprz, czosnek granulowany;

  • olej do smażenia.

Przygotowanie:

  1. Fasolę zblenduj na gładką masę.

  2. Dodaj: cebulę, czosnek, bułkę tartą, jajko i przyprawy. Dokładnie wymieszaj.

  3. Uformuj z masy kotlety wielkości bułki.

  4. Smaż na średnim ogniu przez ok. 4–5 minut z każdej strony.

  5. Podawaj w bułce pełnoziarnistej z ulubionymi dodatkami.

Frytki z warzyw – chrupiące i pełne witamin

Smaczne i pożywne frytki nie muszą być robione wyłącznie z ziemniaków. Do ich przygotowania warto użyć innych warzyw (zwłaszcza korzeniowych), które są bogactwem składników mineralnych i błonnika. Zamiast smażyć je na głębokim tłuszczu, postaw na upieczenie ich w piekarniku.

Przepis na frytki warzywne

Składniki:

  • marchewki;

  • 2 pietruszki (korzeń);

  • 1 średni burak;

  • 1 łyżka oliwy z oliwek;

  • pieprz, szczypta soli, zioła prowansalskie.

Przygotowanie:

  1. Warzywa umyj i obierz.

  2. Pokrój je na kształt frytek.

  3. Rozłóż warzywa równomiernie na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Skrop je oliwą i posyp przyprawami.

  4. Piecz w piekarniku w 200°C przez ok. 25–30 min, aż będą miękkie i lekko zrumienione.

Zdrowe nuggetsy – kurczak w lepszym wydaniu

Nuggetsy to jeden z najbardziej lubianych fast foodów wśród dzieci. W zdrowszej wersji można je przygotować w panierce, z: płatków kukurydzianych, otrębów, sezamu, mąki pełnoziarnistej lub zmielonych orzechów, a zamiast smażenia – upiec je w piekarniku lub air fryerze.

Przepis na fitnuggetsy

Składniki:

  • 2 filety z piersi kurczaka;

  • 1 jajko;

  • 3/4 szklanki pokruszonych płatków kukurydzianych (niesłodzonych);

  • 2 łyżki otrębów;

  • 1/2 łyżeczki słodkiej papryki;

  • oliwa do spryskania nuggetsów;

  • sól i pieprz.

Przygotowanie:

  1. Filety z kurczaka pokrój na paski.

  2. Oprósz mięso solą, pieprzem i papryką.

  3. W jednej misce roztrzep jajko.

  4. W drugiej misce połącz pokruszone płatki kukurydziane z otrębami.

  5. Paski kurczaka zanurz w jajku. Następnie obtocz je w panierce.

  6. Ułóż nuggetsy na blasze wyłożonej papierem do pieczenia, lekko spryskaj oliwą.

  7. Piecz w piekarniku rozgrzanym do 200°C przez 20–25 min lub w air fryerze ok. 12–15 min w 190°C.

Domowa pizza z warzywami – kolorowa i sycąca

Przygotowując domową, zdrowszą wersję pizzy, warto zadbać o wartościowe dodatki i o sam spód. Zamiast tradycyjnego, białego ciasta można wykorzystać do jego zrobienia mąkę pełnoziarnistą lub orkiszową. Ciekawym pomysłem może być także pizza na spodzie z kalafiora lub cukinii.

W kwestii dodatków tutaj również warto postawić na sporą ilość warzyw. Opcjonalnie można dodać także kawałki kurczaka, tofu, mozzarellę, orzechy i sos pomidorowy bez dodatku cukru czy wzmacniaczy smaków.

Przepis na orkiszową pizzę

Składniki na ciasto:

  • 250 g mąki orkiszowej (typ 630 lub 700);

  • 20 g świeżych drożdży;

  • 150 ml ciepłej wody;

  • 1 łyżka oliwy z oliwek;

  • 1/2 łyżeczki soli;

  • 1/2 łyżeczki cukru.

Sos pomidorowy:

  • 1/2 opakowania przecieru pomidorowego;

  • 1 ząbek czosnku (przeciśnięty);

  • sól, pieprz, oregano i bazylii.

Przygotowanie:

  1. Rozgrzej piekarnik do 220°C.

  2. W ciepłej wodzie rozpuść cukier oraz drożdże i odstaw na ok. 10 min.

  3. Do miski wsyp: mąkę, sól, dodaj drożdże i oliwę. Całość dokładnie wymieszaj i ugnieć na jednolite ciasto.

  4. Przykryj ściereczką i odstaw do wyrośnięcia na ok. 1 godz. w ciepłym miejscu.

  5. Po wyrośnięciu rozwałkuj ciasto i przełóż na blachę wyłożoną papierem do pieczenia.

  6. Dokładnie wymieszaj wszystkie składniki na sos pomidorowy. Przelej go na ciasto i dodaj ulubione składniki.

  7. Pizzę piecz w piekarniku przez ok. 15 min.

Zdrowe przekąski dla dzieci co podać zamiast chipsów i batonów

Poza fast foodami dzieci lubią także sięgać po słodkie i słone przekąski, które też nie są korzystne dla ich zdrowia. W tym przypadku również warto znaleźć ich zamienniki z dobrym składem.

Pomysły na słone przekąski:

  • chipsy warzywne;

  • popcorn (bez tłuszczu);

  • minitortille z warzywami;

  • słupki z warzyw z hummusem;

  • prażona ciecierzyca w przyprawach.

Pomysły na słodkie przekąski:

  • orzechy;

  • galaretka owocowa;

  • koktajl lub smoothie;

  • domowe batony musli;

  • owoce sezonowe lub suszone;

  • domowe puddingi np. z nasion chia;

  • muffinki np. z płatków owsianych i owoców.

Co jest najzdrowsze z fast foodów?

Nie zawsze mamy możliwość przygotowania zdrowych zamienników fast foodów, jednak gdy jedyną opcją jest zamówienie czegoś na szybko, warto wybrać np. pizzę z włoskiej restauracji, która bazuje na kilku prostych i zdrowych składnikach np. warzywach, dobrej jakości wędlinie czy oliwie z oliwek.

Dobrym pomysłem może być też zamówienie dań kuchni azjatyckiej, które bazują na: warzywach, ryżu, tofu czy krewetkach. Zamiast klasycznych burgerów czy nuggetsów można wybrać coś z oferty wegańskich restauracji. Poza tym, że w swojej potrawie nie znajdziesz mięsa niewiadomego pochodzenia, to tego typu lokale często dbają o to, aby jedzenie było ekologiczne i bogate odżywczo.

Jaki domowy fast food jest najlepszy?

Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi – wszystko zależy od składników i sposobu przygotowania. Każdy domowy fast food może być zdrową i smaczną alternatywą dla sklepowych lub restauracyjnych wersji, o ile zostanie przygotowany z dobrej jakości produktów i bez nadmiaru tłuszczu, soli czy cukru.

Bibliografia

Więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści znajdziesz w Polityce Redakcyjnej Mamazone.pl.

  1. Kędzior A. i in., Trendy w występowaniu nadwagi i otyłości u dzieci na świecie, w Europie i w Polsce, Endokrynol. Ped. 2017.16.1.58:41-48.

  2. Matacz M., Dzieci na śmieciowym jedzeniu - jak je od niego odwieść?, Serwis Zdrowie, 2023, https://zdrowie.pap.pl/dieta/dzieci-na-smieciowym-jedzeniu-jak-je-od-niego-odwiesc

  3. Wojda B., Fast food – czy szybko znaczy zdrowo?, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, 2018, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/fast-food-czy-szybko-znaczy-zdrowo/


Więcej na ten temat