Hib – czym jest ta bakteria i jakie choroby wywołuje?
Haemophilus influenzae typu B – czyli w skrócie Hib – to bakteria, która nazwą przypomina wirusa grypy, ale nie ma z nim nic wspólnego. To groźny drobnoustrój, który szczególnie zagraża małym dzieciom, zwłaszcza tym poniżej 5. roku życia, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest jeszcze na tyle rozwinięty, by skutecznie się przed nim bronić.
Zakażenie Hib może prowadzić do bardzo poważnych chorób. Najgroźniejsze z nich to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które może skutkować trwałym uszkodzeniem mózgu, głuchotą czy nawet śmiercią.
Może się też pojawić obniżenie sprawności intelektualnej. Hib może także wywołać zapalenie nagłośni – to nagła i szybko postępująca infekcja, która z kolei może doprowadzić do całkowitego zablokowania dróg oddechowych i uduszenia się dziecka. Inne choroby związane z Hib to: sepsa, zapalenie płuc czy ropne zapalenia stawów.
Przeczytaj również:
Karta szczepień dziecka – co to jest, do czego służy?
Dlaczego warto szczepić dziecko przeciw Hib?
W Polsce dzięki powszechnym szczepieniom liczba zachorowań na zakażenia powodowane przez Hib zmalała o ponad 90% w ostatnich dwóch dekadach. Mimo to patogen nadal stanowi realne zagrożenie – zwłaszcza u niemowląt poniżej 2 lat, przedwcześnie urodzonych oraz u dzieci z zaburzoną odpornością.
Spośród możliwych powikłań po infekcji Hib najgroźniejsze to: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (u ok. 2–5 % dzieci może pozostawić trwałe uszkodzenia neurologiczne), sepsa oraz zapalenie nagłośni – wszystkie wymagają leczenia szpitalnego.
Dlatego szczepienie przeciw Hib nie tylko chroni konkretne dziecko, ale także zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się bakterii wśród rodzeństwa, przedszkolaków i społeczności. Raporty WHO pokazują, że w krajach o niższym wyszczepieniu liczba przypadków może wzrosnąć nawet o 200% w ciągu 1–2 lat.
Nazwy szczepionek przeciw Hib dla dzieci
W Polsce dostępnych jest kilka preparatów chroniących przed zakażeniem Hib. Część z nich to szczepionki skojarzone, które jednocześnie zabezpieczają dziecko przed kilkoma chorobami, innymi szczepionkami są szczepionki monowalentne, czyli działające wyłącznie przeciw Hib:
Act-HiB – szczepionka monowalentna zawierająca wyłącznie komponent przeciw Hib. Może być stosowana u dzieci od 2. miesiąca życia.
Hexacima – tzw. szczepionka skojarzona 6 w 1, która zabezpiecza przed: błonicą, tężcem, krztuścem, WZW typu B, polio oraz Hib. Może być stosowana u dzieci od 6. tygodnia życia.
Infanrix hexa – kolejna szczepionka 6 w 1, która chroni przed tymi samymi chorobami co Hexacim.
Pentaxim – również szczepionka skojarzona, ale 5 w 1, ponieważ zapewnia ochronę przed pięcioma chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem, polio oraz Hib.
Rodzice mają wybór – mogą zdecydować się na szczepionkę przeciw Hib podawaną oddzielnie albo w formie szczepionki skojarzonej, która pozwala ograniczyć liczbę wkłuć. Wybór konkretnego preparatu warto omówić z pediatrą lub lekarzem medycyny rodzinnej, który pomoże dopasować schemat szczepień do potrzeb i stanu zdrowia dziecka.
Przeczytaj również:
Szczepionka DTP – szczepienie błonica-tężec-krztusiec
Czy szczepienie przeciwko Hib dla dzieci jest obowiązkowe czy zalecane?
Szczepienie przeciwko Hib, czyli zakażeniom wywoływanym przez bakterie Haemophilus influenzae typu B, jest w Polsce szczepieniem obowiązkowym dla wszystkich dzieci do ukończenia 5. roku życia. Oznacza to, że każdy maluch powinien zostać zaszczepiony zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych finansowanym z budżetu państwa.
Warto jednak wiedzieć, że nie wszystkie dzieci otrzymują tę szczepionkę automatycznie. Jeśli dziecko między 2. a 5. rokiem życia z jakiegoś powodu nie zostało wcześniej zaszczepione przeciwko Hib, szczepienie to jest już tylko zalecane, a więc dostępne odpłatnie.
Rodzice w takiej sytuacji powinni porozmawiać z lekarzem, który pomoże zdecydować, czy warto nadrobić to szczepienie.
Szczepienie przeciwko Hib zalecane jest także u starszych dzieci – powyżej 5. roku życia – z grup ryzyka, np.: po usunięciu śledziony, z obniżoną odpornością czy po przeszczepach. W ich przypadku lekarz może zaproponować podanie szczepionki nawet u dorosłych, ale jest to już procedura wykonywana poza oficjalnym programem szczepień ochronnych i zazwyczaj finansowana z własnych środków.
Przeczytaj również:
Odczyn poszczepienny – co to jest, jak wygląda, kiedy ustępuje odczyn po szczepieniu?
Schemat szczepienia przeciwko Hib
Schemat szczepienia przeciwko Hib jest dostosowany przede wszystkim do wieku dziecka i aktualnego stanu zdrowia. Standardowy schemat szczepienia dzieci przeciw Hib wygląda następująco:
1. dawka – w 2. miesiącu życia,
2. dawka – w 4. miesiącu życia,
3. dawka – w 6. miesiącu życia,
dawka przypominająca – pomiędzy 13. a 18. miesiącem życia.
Czy szczepionka przeciw Hib jest na NFZ czy odpłatna?
Szczepienie przeciwko Hib jest w Polsce obowiązkowe i bezpłatne dla dzieci do 5. roku życia. W ramach publicznego programu szczepień dzieci otrzymują refundowaną szczepionkę monowalentną zawierającą wyłącznie komponent Hib.
Rodzice mogą również wybrać szczepionkę skojarzoną (5 w 1 lub 6 w 1), która chroni przed kilkoma chorobami jednocześnie, w tym Hib. Wówczas jest to opcja odpłatna, a cena jednej dawki wynosi ok. 150–260 zł.
Po 5. roku życia szczepienie Hib jest już zalecane i płatne – dotyczy to zwłaszcza dzieci niezaszczepionych wcześniej oraz osób z obniżoną odpornością czy po usunięciu śledziony.
Przeczytaj również:
Meningokoki – szczepienie – wskazania, przygotowanie i skutki uboczne szczepionki na meningokoki
Jak długo chroni szczepionka przeciwko Hib?
Szczepionka przeciwko Hib zapewnia wieloletnią ochronę – szczególnie gdy dziecko otrzyma wszystkie dawki zgodnie z kalendarzem szczepień.
Pełny schemat – obejmujący 3 dawki w 1. roku życia oraz dawkę przypominającą między 13. a 18. miesiącem – gwarantuje skuteczną odporność na wiele lat.
Badania pokazują, że u większości dzieci taka ochrona utrzymuje się przynajmniej do okresu wczesnego szkolnego, czyli około 5–6 lat. W tym wieku układ odpornościowy jest już na tyle dojrzały, że ryzyko zakażenia Hib o ciężkim przebiegu znacząco maleje i dalsze dawki przypominające nie są potrzebne.
U osób z prawidłowo działającym układem odpornościowym nie ma więc potrzeby powtarzania szczepienia w późniejszym wieku. Jednak w przypadku osób z obniżoną odpornością lub po usunięciu śledziony lekarz może zalecić szczepienie przypominające także w dorosłości, by dodatkowo wzmocnić ochronę.
Przeczytaj również:
Szczepienie przeciw odrze, śwince, różyczce dla dziecka
Skutki uboczne szczepionki przeciwko Hib
Jak każda szczepionka, również ta przeciwko Haemophilus influenzae typu B może wiązać się z wystąpieniem pewnych skutków ubocznych. Na szczęście zazwyczaj są one łagodne i krótkotrwałe, a ryzyko ich wystąpienia jest znacznie mniejsze niż potencjalne powikłania po zakażeniu Hib.
Do bardzo często lub często zgłaszanych powikłań poszczepiennych zalicza się:
gorączkę,
drażliwość,
płacz,
reakcje w miejscu podania - ból, zaczerwienienie, obrzęk, stan zapalny, stwardnienie,
wymioty.
Takie działania niepożądane szczepionki zazwyczaj mijają samoistnie w ciągu 1–2 dni i nie wymagają żadnej szczególnej interwencji.
W przypadku gorączki można jedynie podać dziecku lek przeciwgorączkowy, jeśli podwyższona temperatura jest dla niego uciążliwa.
Warto mieć na uwadze, że opisane reakcje są normalną odpowiedzią organizmu na szczepienie i oznaczają, że układ odpornościowy zaczyna wytwarzać ochronę przed drobnoustrojem.
Zdecydowanie większe ryzyko dla zdrowia dziecka stanowią groźne powikłania po zakażeniu Hib niż chwilowy dyskomfort po szczepieniu.
Również występują powikłania o nieznanej częstości – są to inne natychmiastowe reakcje nadwrażliwości (obrzęk twarzy i obrzęk krtani), drgawki z gorączką lub bez gorączki, a także: pokrzywka, uogólniona wysypka, swędzenie, duże reakcje w miejscu podania (rumień, obrzęk, stan zapalny lub stwardnienie powyżej 50 mm), ból w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk kończyny.
W razie poważnych niepożądanych odczynów poszczepiennych z niepokojącymi nas objawami, które pojawiły się u dziecka po szczepieniu, zaleca się niezwłoczną konsultację lekarską.
Przeczytaj również:
Szczepienie przeciwko rotawirusom – kiedy, czy jest obowiązkowe? Schemat szczepienia
Mity na temat szczepienia przeciwko Hib
Mit 1: „Ponieważ zachorowania są rzadkie, szczepienie przeciwko Hib nie jest potrzebne” – niska częstość zachorowań wynika właśnie z wysokiego wyszczepienia, a gdyby stopień szczepień spadł, liczba przypadków mogłaby szybko wzrosnąć.
Mit 2: „Szczepionka Hib ma więcej skutków ubocznych niż korzyści” – badania wskazują, że poważne powikłania po szczepionce są ekstremalnie rzadkie (< 1 przypadek na 100 000 szczepień), natomiast powikłania po samej infekcji Hib występują znacznie częściej i mają poważniejsze skutki.
Mit 3: „Jeśli dziecko przechorowało Hib, szczepienie już nie jest potrzebne” – przebyte zakażenie nie daje gwarantowanej odporności na całe życie, dlatego szczepienie nadal jest zalecane w określonych sytuacjach.
Szczepienie przeciwko Hib – najczęstsze pytania
Co zrobić w sytuacji, jeśli dziecko przegapiło dawkę szczepienia? Jeśli dziecko nie otrzymało jednej z dawek w standardowym schemacie – na przykład drugiej dawki w 4. miesiącu – nadal można nadrobić szczepienie przeciw Hib. Pediatra zaleci odpowiedni uzupełniający schemat szczepienia.
Czy szczepienie przeciw Hib może być podane razem z innymi szczepionkami (np. przeciw odrze, pneumokokom)? Tak, w większości przypadków można je podać podczas jednej wizyty, o ile nie ma przeciwwskazań.
Czy szczepionka przeciw Hib wymaga specjalnych warunków przechowywania? Tak, szczepionki zawierające antygen Hib muszą być przechowywane w temperaturze od +2°C do +8 °C i chronione przed światłem.
Czy szczepionka jest refundowana? Tak, w Polsce szczepienie przeciw Hib jest obowiązkowe i bezpłatne dla dzieci do 5. roku życia. Opcje szczepionek skojarzonych są odpłatne.
Czy należy ponownie szczepić dziecko przeciw Hib w wieku szkolnym? Dla dzieci z prawidłowym układem odpornościowym i pełnym schematem podstawowym nie jest to konieczne. W wyjątkowych grupach ryzyka (np. po usunięciu śledziony) należy rozważyć dawkę przypominającą po konsultacji z lekarzem.”
współpraca: redakcja Mamazone
