Co to jest przepuklina pachwinowa u dziecka?
Przepuklina pachwinowa to nic innego jak przemieszczenie się zawartości jamy brzusznej przez osłabione lub otwarte wrota przepukliny w obrębie okolicy pachwiny. U dzieci najczęściej mamy do czynienia z wadą wrodzoną – niezarośniętym wyrostkiem pochwowym otrzewnej (uchyłka pochwowego otrzewnej), co tworzy kanał łączący jamę brzuszną z kanałem pachwinowym i pozwala na przemieszczanie się: pętli jelita cienkiego, jajnika, pęcherza lub innego elementu jamy brzusznej do kanału pachwinowego i dalej – u chłopców – do moszny. U dzieci przepuklina pachwinowa występuje przede wszystkim jako postać wrodzona skośna, a zawartość worka może obejmować pętle jelita cienkiego lub narządów wewnętrznych jamy brzusznej.
Przeczytaj również:
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci – przyczyny, objawy, operacja i powikłania
W jaki sposób powstaje przepuklina pachwinowa u dziecka?
U większości dzieci przepuklina pachwinowa powstaje dlatego, że naturalne połączenie między jamą brzuszną a kanałem pachwinowym nie zamknęło się w czasie rozwoju płodowego. Gdy kanał pachwinowy pozostaje otwarty, każde zwiększenie ciśnienia w brzuchu – na przykład przy płaczu, kaszlu czy parciu – może spowodować, że część narządów jamy brzusznej „przeciśnie się” przez wrota przepukliny. Do czynników zwiększających ryzyko powstania przepukliny należy wcześniactwo i niska waga urodzeniowa dziecka – wcześniaki chorują znacznie częściej, a jednocześnie mają większe ryzyko uwięźnięcia przepukliny.
Przeczytaj również:
Ząbkowanie – objawy, sposoby łagodzenia bólu
Jakie są objawy przepukliny pachwinowej u dziecka?
Najbardziej widocznym objawem przepukliny pachwinowej u dziecka jest miękki guzek lub wypukłość w okolicy pachwiny. Zwykle staje się bardziej widoczny, gdy dziecko płacze, kaszle lub pręży ciało, a w spoczynku guzek może zanikać lub łatwo dać się odprowadzić przy delikatnym ucisku. U chłopców guzek może schodzić aż do górnej części moszny.
Są jednak sytuacje, które wymagają natychmiastowej reakcji: jeśli guzek nagle staje się twardy, bolesny i nie da się go odprowadzić, może to oznaczać uwięźnięcie przepukliny pachwinowej.
Towarzyszyć temu mogą: wymioty, wzdęcia brzucha i inne objawy niedrożności jelit. Taki stan jest niebezpieczny i wymaga pilnej interwencji chirurgicznej, ponieważ długotrwałe uwięźnięcie może doprowadzić do niedokrwienia jelita, a w najcięższych przypadkach – do przedziurawienia jego ściany, co zagraża życiu dziecka.
Przeczytaj również:
Atopowe zapalenie skóry u dziecka – czym smarować?
Jak wygląda rozpoznanie przepukliny pachwinowej?
Rozpoznanie przepukliny pachwinowej u dziecka opiera się przede wszystkim na dokładnym badaniu przez lekarza. Specjalista ogląda i delikatnie bada pachwinę zarówno w pozycji leżącej, jak i stojącej. W tym czasie obserwuje, czy guzek pojawia się przy: płaczu, kaszlu lub napinaniu brzuszka, a następnie sprawdza, czy można go łatwo odprowadzić. Lekarz ocenia też wielkość otworu, przez który przesunęły się narządy jamy brzusznej – tzw. wrota przepukliny – oraz napięcie pierścienia otaczającego guzek.
Czasami, szczególnie u niemowląt lub gdy guzek jest bardzo mały, przydatne jest badanie USG jamy brzusznej i pachwiny.
Pozwala ono dokładnie zobaczyć zawartość worka przepuklinowego i potwierdzić diagnozę. U starszych dzieci zazwyczaj samo badanie fizykalne wystarcza do postawienia pewnego rozpoznania, ale u najmłodszych dzieci ultrasonografia znacząco zwiększa precyzję oceny.
Przeczytaj również:
Znamię Suttona u dziecka – czym jest? Czy jest groźne? Czy trzeba usuwać?
Jakie są rodzaje przepuklin pachwinowych?
U dzieci wyróżniamy głównie dwa typy związane z lokalizacją wrót przepukliny i mechanizmem powstania.
Przepuklina prosta
Przepuklina prosta powstaje przez osłabienie ściany brzusznej w trójkącie Hasselbacha i przebija się przez obręb kresy białej – u dzieci jest rzadka i częściej dotyczy dorosłych. Zawartość worka zwykle nie penetruje do kanału pachwinowego. W kontekście pediatrycznym przepuklina prosta występuje znacznie rzadziej niż skośna i nie jest typowym obrazem wrodzonej przepukliny.
Przeczytaj również:
Pasożyty: owsiki, lamblie, glista ludzka, tasiemiec
Przepuklina skośna
Przepuklina skośna (przepuklina wrodzona skośna) to najczęstsza postać u dzieci – workowate przemieszczenie przez kanał pachwinowy zgodnie z przebiegiem niezarośniętego uchyłka pochwowego otrzewnej. Wrota tej przepukliny obejmują zarówno pierścień wewnętrzny, jak i zewnętrzny kanału pachwinowego. Zawartość worka może sięgać do moszny lub warg sromowych. To właśnie przepuklina skośna najczęściej daje opisane objawy i najczęściej wymaga leczenia operacyjnego.
Przeczytaj również:
Zapalenie pęcherza u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby
Leczenie przepukliny pachwinowej. Na czym polega operacja przepukliny pachwinowej?
Gdy lekarz stwierdzi przepuklinę pachwinową u dziecka, zawsze zaleca się leczenie operacyjne. Nie ma skutecznego sposobu, aby przepuklina zniknęła sama. Standardowy zabieg polega na usunięciu lub odpowiednim przygotowaniu worka przepuklinowego i jego zamknięciu w miejscu, gdzie występuje otwór przepukliny, a przy okazji zamyka się kanał pachwinowy, aby zapobiec nawrotom.
Operacja przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym, najczęściej przez chirurga dziecięcego.
Stosuje się dwie główne metody: tradycyjną, otwartą operację, oraz nowoczesną metodę laparoskopową wykonaną przez kilka małych nacięć.Stosuje się dwie główne metody: tradycyjną, otwartą operację, oraz nowoczesną metodę laparoskopową wykonaną przez kilka małych nacięć.
Obie metody są bezpieczne i skuteczne, a wybór zależy od: wieku dziecka, doświadczenia chirurga i wskazań medycznych.
W sytuacji podejrzenia uwięźnięcia przepukliny – gdy guzek staje się twardy, bolesny i nie da się go odprowadzić – zabieg musi być wykonany natychmiast, aby uniknąć poważnych powikłań i zagrożenia życia.
Przeczytaj również:
Atopowe zapalenie skóry u dziecka – czym smarować?
Jak wygląda rekonwalescencja po interwencji chirurgicznej?
Po operacji większość dzieci może wrócić do domu tego samego dnia. Opatrunek pozostaje zwykle 1–2 dni, a szwy wchłaniają się same, więc nie trzeba ich zdejmować. Przez pierwszy tydzień lub 2 dziecko powinno ograniczać intensywną aktywność fizyczną – czas zależy od wieku i rodzaju zabiegu. Pełny powrót do zwykłych zabaw i ćwiczeń następuje zwykle po ok. 2 tygodniach. Rodzice powinni obserwować miejsce operacji i zgłosić się do chirurga, jeśli pojawią się: zaczerwienienie, obrzęk, ropny wyciek lub nasilający się ból.
Jakie mogą być powikłania przepukliny pachwinowej?
Najgroźniejsze powikłanie to uwięźnięcie przepukliny pachwinowej z następczym skrętem czy niedokrwieniem zawartości worka – prowadzące do martwicy pętli jelita i ryzyka przedziurawienia ściany jelita. Inne powikłania obejmują: zakażenie rany, krwiak, obrzęk moszny lub warg sromowych oraz (rzadko) uszkodzenie nasieniowodu i naczyń jądra prowadzące do atrofii jądra.
Przeczytaj również:
Wiotkość krtani u niemowląt – przyczyny, objawy, leczenie wiotkiej krtani u dziecka
U ilu nowo narodzonych dzieci występuje przepuklina pachwinowa?
W populacji donoszonych noworodków częstość występowania przepukliny pachwinowej szacuje się na ok. 3–4,5% – u chłopców rozpoznanie jest wielokrotnie częstsze niż u dziewczynek. Wcześniaki i dzieci o bardzo niskiej masie urodzeniowej mają istotnie wyższe ryzyko wystąpienia przepukliny.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić z przepukliną u dziecka?
Wykrycie przepukliny pachwinowej u dziecka wymaga konsultacji chirurga dziecięcego. Wstępnie rodzic kontaktuje się z pediatrą, który kieruje na konsultację chirurgiczną. W przypadku objawów sugerujących uwięźnięcie (niemożność odprowadzenia guza, narastający ból, wymioty, znaczne wzdęcie) należy natychmiast udać się na izbę przyjęć – przypadki te wymagają pilnego leczenia operacyjnego.
Przeczytaj również:
Zapalenie mięśnia sercowego u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Czy przepuklina pachwinowa u dziecka może zniknąć?
Każda stwierdzona przepuklina wymaga leczenia operacyjnego, ponieważ jeśli pozostanie nieleczona, może dojść do uwięźnięcia narządów jamy brzusznej, co jest stanem niebezpiecznym dla dziecka. Wyjątki zdarzają się bardzo rzadko i dotyczą głównie innych, łagodnych zmian, jak np. wodniak jądra (hydrocele), który czasami znika samoistnie. W praktyce jednak rozpoznanie przepukliny pachwinowej zawsze oznacza konieczność zabiegu chirurgicznego.
