Skurcze łydek w ciąży – przyczyny skurczów nóg
Skurcze w łydkach w ciąży to częsta dolegliwość nasilająca się zwłaszcza nocą. Najczęstszą przyczyną bolesnych skurczów w nogach są zaburzenia w gospodarce magnezu, potasu i wapnia. Skurcze łydek mogą powodować niedobory każdego z tych pierwiastków.
Ze skurczami mięśni wiąże się także nadmiar fosforu. Znacznie obniżony poziom wapnia lub magnezu, a także nadmiar fosforanów powoduje stan nazywany tężyczką.
Tężyczka to zespół objawów charakteryzujący się nadmiernym skurczem mięśni (skurcze nóg, ale również skurcze rąk i dłoni) oraz uczuciem mrowienia nóg i rąk (parestezje).
Inną przyczyną skurczów mięśni nóg w ciąży może być niewydolność żył. Powiększająca się macica uciska naczynia żylne, utrudniając z nich odpływ. Powstaje zastój w naczyniach kończyn dolnych, co objawia się uczuciem ciężkich nóg, obrzękami i skurczami mięśni. Problemy z wydolnością żył są nasilone u kobiet, które przed ciążą miały już żylaki lub leczyły się z powodu niewydolności żylnej. Nasilający się, nieustępujący ból łydek może być objawem skrzepu w naczyniach i wymaga szybkiej interwencji.
Rzadszą przyczyną skurczów w łydkach może być zespół niespokojnych nóg. Jest to zaburzenie ruchowe towarzyszące innym chorobom somatycznym lub niedoborom mikroelementów, rzadziej dziedziczne. Objawia się potrzebą poruszania nogami, zwykle połączoną z nieprzyjemnymi odczuciami mrowienia w łydkach lub skurczami nóg. Zespół niespokojnych nóg w ciąży najczęściej spowodowany jest anemią z powodu niedoboru żelaza.
Przeczytaj również:
Zatwardzenia w ciąży – jak pobudzić jelita? Czy parcie na stolec jest bezpieczne?
Dieta na skurcze mięśni – sposób na skurcze w nogach
Odpowiednio zbilansowana dieta w ciąży pozwala zapobiec wielu dolegliwościom i uniknąć leczenia. Sprawdza się także w przypadku bolesnych skurczów: stóp, łydek czy kończyn górnych.
Za skurcze łydek, określane także jako rwanie w nogach, odpowiada niedobór: potasu, magnezu i wapnia, dlatego należy zadbać o to, by w jadłospisie pojawiły się produkty będące ich źródłem.
Co jeść, aby pozbyć się kurczowego bólu nóg? Wapń znajduje się w dużej ilości w mleku i produktach mlecznych: jogurtach, serze żółtym, twarogu, jak i w łososiu, sardynkach czy suszonych figach. Produkty bogate w potas to: truskawki, pomidory, awokado, migdały, banany czy śliwki. Magnez można znaleźć w: orzechach, mięsie, nabiale czy zielonych warzywach.
Przeczytaj również:
Bezsenność w ciąży – przyczyny i sposoby na bezsenność w ciąży. Jak spać w ciąży?
Jeśli bolesne skurcze łydek pojawiają się często mimo prawidłowej diety, należy poinformować o tym swojego lekarza ginekologa. Specjalista może zlecić przyjmowanie gotowych preparatów w tabletkach, jednak nigdy nie należy stosować ich na własną rękę. Aby zapobiec niedoborowi żelaza w ciąży, należy zadbać, aby w diecie były obecne: warzywa strączkowe, szpinak, orzechy i migdały oraz mięso będące źródłem najlepiej przyswajalnego żelaza np. chuda wołowina czy kaczka. Ryzyko wystąpienia skurczów łydek potęguje nadwaga.
Przeczytaj również:
Pregoreksja – zaburzenia odżywiania w ciąży. Co zrobić, aby ich uniknąć?
Ból nóg w ciąży – co robić, kiedy bolą łydki?
W ciąży skurcze łydek wynikają również z przebywania w jednej pozycji – szczególnie siedzącej lub stojącej. Niewskazane jest siadanie z nogą na nogę ani długie pozostawanie w pozycji stojącej. Pozostawanie w jednej pozycji utrudnia odpływ krwi z żył koniczyn dolnych i mogą pojawiać się obrzęki.
Opuchnięte nogi w ciąży są również skutkiem działania hormonów, które rozszerzają naczynia żylne, co sprzyja zastojowi krwi.
Aby zapobiec bólom nóg od kolan w dół i ich obrzękom, należy wykonywać ćwiczenia kończyn dolnych. Jeśli wykonuje się pracę siedzącą, trzeba pamiętać o ruszaniu stopami, napinaniu łydek i przeciąganiu mięśni.
Jeśli długo pozostajemy w pozycji stojącej, warto spacerować lub stawać na przemian na palcach i piętach.
Codzienne ćwiczenia pomogą złagodzić nadmierne napięcie mięśni. Najlepsze skutki przynoszą ćwiczenia wzmacniająco–rozciągające. W doborze ćwiczeń na skurcze mięśni łydek można skorzystać z profesjonalnej pomocy fizjoterapeuty lub zapytać o nie w szkole rodzenia.
Przeczytaj również:
Sposoby na hemoroidy w ciąży – zioła, nasiadówki, maści i dieta
Jak łagodzić ciążowe skurcze w łydkach?
Aby przerwać nagły skurcz łydki, najlepiej rozciągnąć napięte mięśnie. Na ból nóg od kolan w dół pomocne jest rozciąganie stopy w stawie skokowym: należy przyciągnąć do siebie stopę z wyprostowaną nogą w kolanie. Pomocny będzie też masaż nóg. Mięśnie łydek masuj, wykonując dłońmi posuwiste ruchy od góry do dołu.
W łagodzeniu bólu nóg towarzyszącemu skurczom pomoce nogą być:
- Masaże stóp czy łydek (powiększający się brzuch może utrudnić dosięganie do stóp, warto skorzystać z czyjejś pomocy, np. partnera).
- Uniesienie nóg ponad poziom ciała – kończyny powinny być zgięte zarówno w stawach biodrowych, jak i kolanowych, można użyć specjalnej poduszki do spania w ciąży.
- Spanie z ugiętymi nogami – zbyt długa pozycja z wyprostowanymi nogami powoduje nadmierne rozciągnięcie mięśni i prowokuje wystąpienie skurczów łydek.
Na skurcze w łydkach pomogą także ciepłe kąpiele, które rozluźnią spięte mięśnie. Nie są one jednak wskazane dla kobiet, u których występują żylaki, ponieważ mogą nasilić ich objawy. By zapobiec bolesnym skurczom łydek w ciąży, ubieraj się wygodnie – nie noś krępujących ruchy ubrań.
Przeczytaj również:
Ciąża a dieta roślinna – najważniejsze zasady żywienia i suplementacji. Przepisy
Nowe spojrzenie na skurcze łydek w ciąży
Oprócz klasycznych przyczyn skurczów łydek (jak zmiany hormonalne, ucisk rosnącej macicy, zmęczenie mięśni), najnowsze badania europejskie wskazują także na konkretne czynniki ryzyka i możliwości leczenia, które mogą pomóc przyszłym mamom łagodzić tę dolegliwość.
Czynniki ryzyka
Badanie przeprowadzone w Jordanii wykazało, że skurcze łydek w trzecim trymestrze występowały u ok. 58% badanych kobiet. Wśród czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia skurczów wymieniono, m.in.: postępujący wiek ciąży (większa liczba tygodni), obrzęki nóg, problemy żołądkowo-jelitowe oraz brak pomocy w pracach domowych.
To pokazuje, że przyczyn może być więcej niż tylko klasyczne „zmęczenie nóg”. Warto więc spojrzeć nieco szerzej: długotrwałe stanie lub siedzenie, obrzęki, zmienione krążenie oraz ogólne osłabienie mięśni mogą mieć znaczenie.
Przeczytaj również:
Dieta niskowęglowodanowa w ciąży – wskazania i przeciwwskazania
Nowoczesne metody leczenia
W uzupełnieniu do znanych technik (rozciąganie, nawodnienie, unikanie stojącej pozycji) pojawiają się nowe metody, choć ich efektywność wymaga dalszych badań. Systematyczny przegląd Cochrane wskazał, że obecne badania nad leczeniem skurczów łydek w ciąży są niewystarczające, a jakość dowodów jest niska lub bardzo niska.
Przykładowo, suplementacja magnezem w kilku badaniach nie przyniosła istotnej redukcji częstotliwości skurczów w porównaniu z placebo.
Jednak w praktyce klinicznej pojawiają się już bardziej zaawansowane strategie:
-
Terapie fizjoterapeutyczne ukierunkowane na mięśnie łydek: specjalne ćwiczenia rozciągające w nocy oraz masaż powięziowy.
-
Modyfikacja stylu życia: edukacja dotycząca pozycji spania w nocy, odpowiedniego obuwia; unikanie długiego bezruchu lub przeciążenia nóg.
-
Wsparcie dietetyczne: choć suplementacja nie jest jednoznacznie potwierdzona, warto zwrócić uwagę na odpowiednią podaż wapnia i magnezu oraz rozważyć konsultację z dietetykiem lub lekarzem.
-
Techniki wspomagające sen i relaksację: ponieważ skurcze nocne nasilają zmęczenie i mogą zaburzać sen, metody takie jak rozgrzewanie nóg przed snem, kompresy ciepłej wody, lekkie rozciąganie mogą być pomocne.
Warto podkreślić, że choć nie ma „złotego środka”, podejście wielowymiarowe – łączące ukierunkowane ćwiczenia, edukację, modyfikację stylu życia i w razie potrzeby wsparcie suplementacyjne – wydaje się najbardziej sensowne.
Przeczytaj również:
Kwas foliowy w ciąży – dlaczego jego przyjmowanie jest tak ważne?
Praktyczne wskazówki „tu i teraz” – ćwiczenia i nie tylko
-
Przed snem zrób prostą serię rozciągania: ustaw się przy ścianie, noga lekko z tyłu, pięta przy ziemi, kolano wyprostowane – trzymaj pozycję 30 s.
-
Wybieraj wygodne, stabilne obuwie – unikaj wysokich obcasów lub kompletnie płaskich butów bez wsparcia.
-
Staraj się utrzymywać umiarkowaną aktywność w ciągu dnia – lekki spacer lub delikatne ćwiczenia nóg mogą pomóc.
-
Utrzymuj odpowiednie nawodnienie – jasny mocz jest dobrym wskaźnikiem wystarczającej ilości płynów.
-
Jeżeli skurcze są bardzo częste, silne albo towarzyszą im inne objawy (np.: obrzęk jednej nogi, zaczerwienienie, ból przy dotyku) – skonsultuj się z lekarzem, ponieważ może to wymagać wykluczenia innych przyczyn.
Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi
1. Czy skurcze łydek w ciąży są normalne i czy muszę się martwić?
Tak – występują one dość często, zwłaszcza w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Zazwyczaj nie są groźne, ale jeśli są bardzo częste, bolesne lub towarzyszą im inne niepokojące objawy, warto skonsultować się z lekarzem.
2. Czy suplementacja magnezem naprawdę pomaga na skurcze łydek w ciąży?
Dane nie są jednoznaczne – niektóre badania pokazują brak statystycznie znaczącej poprawy w porównaniu z placebo. Jednak w sytuacjach niedoboru magnezu może być rozważana. Decyzję zawsze należy podjąć z lekarzem.
3. Jakie są nowoczesne metody leczenia skurczów łydek w ciąży?
Oprócz standardowych metod: rozciągania, nawodnienia i unikania przeciążenia nóg – nowoczesne podejście obejmuje: fizjoterapię ukierunkowaną na mięśnie łydek, edukację w zakresie stylu życia (pozycje nóg w nocy, obuwie, aktywność), a także techniki poprawiające jakość snu i relaksację.
