Trzeci trymestr ciąży – od kiedy do kiedy trwa?
Trzeci trymestr ciąży rozpoczyna się w 28. tygodniu ciąży i trwa do momentu porodu, który według definicji przypada między 38. a 42. tygodniem ciąży.
Poród przed 37. tygodniem uznaje się za przedwczesny i wiąże się on z większym ryzykiem powikłań zdrowotnych u noworodka wynikających z niedojrzałości narządów wewnętrznych – przede wszystkim układów: oddechowego, nerwowego i pokarmowego. Dzieci urodzone przedwcześnie częściej wymagają specjalistycznej opieki neonatologicznej, wspomagania oddychania czy regulacji temperatury ciała.
Ciąża donoszona to ciążą zakończona między 38. do 42. tygodniem, a jeśli poród nie nastąpi do końca 42. tygodnia, mówimy o ciąży przenoszonej, która może wymagać zakończenia za pomocą procedur medycznych.
Przeczytaj również:
Pierwszy trymestr ciąży – od kiedy do kiedy? Objawy, zagrożenia. Co jeść?
Jakie objawy mogą wystąpić u kobiety w 3. trymestrze ciąży?
Typowe dolegliwości ciążowe w ostatnim trymestrze to:
ból pleców i dolnej części pleców;
twardnienie brzucha – najczęściej spowodowane skurczami Braxtona-Hicksa, tzw. skurczami przepowiadającymi;
ucisk macicy na pęcherz moczowy i częstsze oddawanie moczu;
żylaki odbytu, obrzęki kończyn dolnych i zwiększone ciśnienie żylne;
zawroty głowy związane ze zmianami w ciśnieniu krwi lub uciskiem macicy na żyłę główną dolną;
nasilenie zgagi, trudności z oddychaniem (ucisk na przeponę) i ograniczenie pojemności płuc.
W ostatnich tygodniach ciąży mogą się pojawić również dolegliwości o charakterze alarmującym – silny ból brzucha, krwawienia z dróg rodnych, odejście wód płodowych przed 37. tygodniem ciąży (ryzyko porodu przedwczesnego), czy też zmniejszenie ruchów płodu. Każdy taki objaw należy skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.
Jakie badania należy wykonać w trzecim trymestrze ciąży?
W 3. trymestrze ciąży kontynuowane są badania laboratoryjne i obrazowe mające na celu ocenę stanu zdrowia matki i rozwój płodu. Do obowiązkowych badań należą:
Badanie moczu – wykonywane co 4 tygodnie – ocenia funkcję nerek i pozwala wykryć zakażenia dróg moczowych.
Morfologia krwi – kontrola parametrów takich jak poziom hemoglobiny i liczba krwinek czerwonych.
Badanie GBS (posiew z pochwy i odbytu) – między 35. a 37. tygodniem, w kierunku paciorkowców grupy B.
Badanie USG – tzw. 3. badanie prenatalne wykonywane ok. 30.–32. tygodnia ciąży. Ocena wielkości i masy ciała płodu, ilości płynu owodniowego, ułożenia dziecka, przepływów w pępowinie i stanu łożyska.
Pomiar ciśnienia krwi – regularnie na każdej wizycie.
Badania dodatkowe – zależnie od przebiegu ciąży, np. krzywa cukrowa (jeśli nie wykonana wcześniej), badania serologiczne (HIV, HBs, HCV).
Na podstawie wyników badań lekarz może ocenić, czy poród siłami natury będzie dla kobiety bezpieczny, czy też konieczne będzie rozważenie cięcia cesarskiego. Dzięki regularnej diagnostyce możliwe jest także odpowiednio wczesne wykrycie zagrożeń okołoporodowych, takich jak: stan przedrzucawkowy, zaburzenia wzrastania płodu czy nieprawidłowe ułożenie dziecka.
Jak przebiega rozwój płodu w 3. trymestrze ciąży?
W 3. trymestrze ciąży rozwój płodu wchodzi w fazę końcowego dojrzewania układów i przygotowywania się do samodzielnego życia poza organizmem matki. Dziecko potrafi już:
otwierać oczy i reagować na światło;
słyszeć dźwięki i rozpoznawać głos matki;
ćwiczyć oddychanie poprzez ruchy klatki piersiowej (samodzielnego oddychania uczy się w macicy).
Dziecko również przybiera na masie ciała – odkłada się tkanka tłuszczowa niezbędna do termoregulacji po porodzie.
Pod koniec 3. trymestru ciąży większość dzieci przyjmuje ułożenie główkowe – optymalne do porodu drogami natury. W przypadku nieprawidłowego ułożenia lekarz może rozważyć obrót zewnętrzny lub zaplanować cięcie cesarskie.
Trzeci trymestr ciąży – wielkość brzucha i ruchy dziecka
W 3. trymestrze ciąży brzuch ciążowy osiąga swoje maksymalne rozmiary. Znaczący przyrost masy ciała oraz powiększająca się macica wpływają na postawę kobiety, przesuwają środek ciężkości ciała i zwiększają obciążenie kręgosłupa, co powoduje dolegliwości bólowe, zwłaszcza w dolnej części pleców.
Ruchy dziecka są w tym okresie bardzo dobrze wyczuwalne, a ich regularne monitorowanie stanowi istotny element samoobserwacji w ostatnim trymestrze ciąży.
Zgodnie z zaleceniami, warto codziennie liczyć ruchy płodu – normą jest odczucie co najmniej 10 wyraźnych poruszeń maluszka w ciągu dwóch godzin. Zauważalne osłabienie ruchów dziecka lub ich brak to sygnał alarmowy, który powinien skłonić przyszłą mamę do pilnego kontaktu z lekarzem prowadzącym lub zgłoszenia się do szpitala.
Jak wygląda aktywność fizyczna w ostatnim trymestrze ciąży?
W ostatnim trymestrze ciąży umiarkowana aktywność fizyczna jest wręcz zalecana, ponieważ poprawia krążenie, zmniejsza ryzyko żylaków oraz sprzyja lepszemu natlenieniu organizmu ciężarnej i płodu. Odpowiednie będą:
spacery,
ćwiczenia oddechowe i rozciągające,
delikatne ćwiczenia wzmacniające mięśnie miednicy.
Aktywność powinna być zawsze dostosowana do etapu ciąży i konsultowana z lekarzem prowadzącym – szczególnie jeśli występują przeciwwskazania, np. ryzyko przedwczesnego porodu lub niewydolność szyjki macicy.
Przeczytaj również:
Drugi trymestr ciąży – od kiedy do kiedy? Objawy. Co warto wiedzieć? Co powinno zaniepokoić?
Czego unikać pod koniec ciąży?
Pod koniec ciąży należy szczególnie uważać na:
Ryzyko infekcji – należy ograniczyć kontakty z osobami chorymi, unikać kąpieli w basenach publicznych.
Nadmierny wysiłek fizyczny – dźwiganie, długie przebywanie w pozycji stojącej.
Zaparcia i parcie podczas wypróżniania – mogą nasilać żylaki odbytu i zwiększać ucisk na szyjkę macicy.
Samodzielne stosowanie leków i suplementów – należy unikać ich bez konsultacji z lekarzem.
Podróże w ostatnich tygodniach ciąży, zwłaszcza samolotem.
W razie niepokojących objawów lub zmian w samopoczuciu należy się skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.
Co powinno zaniepokoić przyszłą mamę w ostatnim trymestrze ciąży?
Niepokojące objawy w 3. trymestrze ciąży, które powinny skłonić rodziców do natychmiastowej reakcji, to:
silny ból brzucha, niereagujący na zmianę pozycji;
krwawienie z dróg rodnych;
wyciek płynu owodniowego przed planowanym terminem porodu;
wysoka gorączka;
twardnienie brzucha i regularne skurcze porodowe przed 37. tygodniem;
ból w dolnej części pleców o charakterze skurczowym;
nagłe zawroty głowy i obrzęki twarzy – mogą wskazywać na stan przedrzucawkowy;
zmniejszona liczba ruchów dziecka lub ich brak, mimo że wcześniej aktywność dziecka była na normalnym poziomie.
W przypadku wystąpienia opisanych wyżej symptomów należy pilnie skontaktować się ze swoim ginekologiem lub udać się na izbę przyjęć do szpitala położniczego.
Przeczytaj również:
Pęknięcie krocza – czy da się temu zapobiec? Gojenie i leczenie
Zwiastuny porodu, czyli kiedy jechać do szpitala?
Do sali porodowej należy zgłosić się w sytuacji, gdy występują następujące objawy:
regularne skurcze porodowe co 5 minut trwające minimum 60 sekund przez co najmniej godzinę;
odejście wód płodowych (mogą się sączyć lub gwałtowanie odpłynąć).
Na kilka dni przed porodem może dojść do obniżenia brzucha, odejścia czopa śluzowego i nasilonych skurczów przepowiadających. To oznaki, że szyjka macicy zaczęła się rozwierać, a dziecko jest gotowe do przyjścia na świat.
