Czas trwania ciąży – na jakie etapy się go dzieli?
Cały okres ciąży dzieli się na trzy trymestry, a sama ciąża trwa średnio 40 tygodni, liczonych od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Pod względem kalendarzowym okres ten obejmuje ok. 9 miesięcy.
Pierwszy trymestr ciąży – trwa od 1. do końca 12. tygodnia ciąży.
Drugi trymestr ciąży – trwa od 13. do 26. tygodnia ciąży.
Trzeci trymestr ciąży – trwa od 27. tygodnia do dnia porodu.
Pierwszy trymestr ciąży jest najbardziej wrażliwy, ponieważ w tym czasie kształtują się najważniejsze narządy dziecka. Przyszła mama musi traktować się ze szczególną ostrożnością. Na co zwrócić uwagę? O tym opowiemy w dalszej części tego wpisu.
Przeczytaj również:
Oscypki w ciąży – czy można je jeść?
Pierwszy trymestr ciąży – od kiedy do kiedy trwa?
Pierwszy trymestr ciąży formalnie rozpoczyna się od pierwszego dnia ostatniej miesiączki i trwa do zakończenia 13. tygodnia ciąży.
W praktyce ciąża zaczyna się od zapłodnienia, które ma miejsce ok. 2 tygodnie po ostatniej miesiączce, jednak standardowy sposób liczenia wieku ciąży opiera się właśnie na dacie ostatniej miesiączki. Pozwala to na ujednolicenie terminologii i łatwiejsze planowanie opieki nad ciężarną kobietą.
W czasie 1. trymestru ciąży zarodek zagnieżdżony w jamie macicy intensywnie przekształca się w płód, który stopniowo rozwija wszystkie podstawowe struktury ciała, a jednocześnie w organizmie matki zachodzą liczne zmiany hormonalne i fizjologiczne mające na celu utrzymanie ciąży oraz przygotowanie ciała do porodu.
Pierwszy trymestr ciąży – objawy charakterystyczne dla początku ciąży
Typowe objawy pierwszego trymestru ciąży zaczynają pojawiać się już w pierwszych tygodniach po zapłodnieniu. Najbardziej charakterystycznym sygnałem jest oczywiście brak miesiączki, który często jest dla kobiety pierwszą oznaką, że doszło do poczęcia. Wraz z tym nierzadko pojawiają się także inne objawy ciąży, takie jak: tkliwość piersi, obrzęk piersi oraz bolesność piersi, które wynikają ze zmian hormonalnych. Inne objawy, które przyszła mama może zaobserwować w pierwszych tygodniach ciąży, to:
częste oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy;
nudności i wymioty (poranne mdłości);
zmęczenie, senność;
bóle pleców;
zawroty głowy;
nadwrażliwość na zapachy;
awersje pokarmowe;
metaliczny posmak w ustach;
ból brzucha o łagodnym charakterze (związany z rozciąganiem więzadeł i powiększaniem macicy).
Kolejnym symptomem jest zwiększony apetyt, choć nie występuje on u każdej kobiety. Ciężarne, które cierpią z powodu porannych mdłości, mogą wręcz ograniczać spożywanie posiłków ze względu na dyskomfort ze strony układu pokarmowego.
Przeczytaj również:
Upławy w ciąży – przyczyny, objawy, sposoby
Pierwszy trymestr ciąży a rozwój dziecka
W pierwszym trymestrze ciąży rozwój dziecka jest bardzo intensywny. W okolicach 4. tygodnia ciąży zarodek zaczyna tworzyć podstawowe struktury organizmu, a w 8. tygodniu jego serce już bije. Stopniowo wykształcają się: mózg, kręgosłup, układ nerwowy, kończyny oraz zawiązki zębów.
Szczególnie istotny jest rozwój cewy nerwowej – struktury, z której powstaje mózg i rdzeń kręgowy.
Prawidłowe zamknięcie cewy nerwowej jest niezwykle ważne dla uniknięcia poważnych wad rozwojowych, takich jak np. rozszczep kręgosłupa. Do końca pierwszego trymestru wszystkie najważniejsze narządy dziecka są już ukształtowane, choć nadal będą się one rozwijać i dojrzewać przez kolejne miesiące.
Przeczytaj również:
Pierwsze ruchy dziecka w brzuchu – od kiedy czuć ruchy dziecka, jak je pobudzić?
Pierwszy trymestr ciąży – czy można określić płeć dziecka?
Określenie płci dziecka w 1. trymestrze ciąży jest możliwe, choć dokładność wskazania może być ograniczona. Wstępne badania ultrasonograficzne mogą dać wskazówki dotyczące płci dziecka najwcześniej ok. 12. tygodnia ciąży, jednak najpewniejszą metodą jest badanie genetyczne wykonywane w trakcie badań prenatalnych. Płeć dziecka na USG jest dobrze widoczna między 14. a 20. tygodniem ciąży, czyli w 2. trymestrze.
Pierwszy trymestr ciąży – jakie badania trzeba wykonać?
W pierwszym trymestrze ciąży należy wykonać:
badanie USG potwierdzające obecność zarodka w jamie macicy i ustalające wiek ciąży;
badania krwi: morfologia krwi, grupa krwi i czynnik Rh, badanie w kierunku HIV, kiły (VDRL), toksoplazmozy, różyczki, HCV;
badanie ogólne moczu – np. test PAPP-A i przezierność karkowa między 11. a 13. tygodniem ciąży.
Regularne wizyty u lekarza prowadzonego ciążę umożliwiają wczesną diagnostykę ewentualnych nieprawidłowości i zapewniają prawidłowy przebieg ciąży.
Co suplementować w 1. trymestrze ciąży?
Suplementacja w 1. trymestrze ciąży jest niezwykle istotna dla prawidłowego rozwoju płodu. Najważniejszym składnikiem jest kwas foliowy, którego przyjmowanie zaleca się rozpocząć jeszcze przed planowaną ciążą lub niezwłocznie po jej potwierdzeniu. Kwas foliowy pomaga zapobiegać wadom cewy nerwowej oraz wspiera prawidłowy rozwój mózgu i kręgosłupa dziecka.
Oprócz kwasu foliowego w 1. trymestrze ciąży wskazane jest suplementowanie: witaminy D, żelaza oraz jodu, które mają istotne znaczenie dla rozwoju układów: kostnego, krwiotwórczego i hormonalnego płodu. Co ważne, nie należy przyjmować suplementów na własną rękę, ale po konsultacji z ginekologiem prowadzącym ciążę.
Co może niepokoić w 1. trymestrze ciąży?
Pierwszy trymestr ciąży niesie ze sobą także ryzyko wystąpienia różnych powikłań, które mogą zagrażać zarówno matce, jak i rozwijającemu się płodowi.
Jednym z poważniejszych sygnałów alarmowych jest krwawienie z dróg rodnych, które może wskazywać na: odklejenie się łożyska, poronienie lub inne komplikacje wymagające natychmiastowej interwencji medycznej.
Nasilający się ból brzucha – zwłaszcza jeśli jest ostry lub skurczowy – również powinien być traktowany jako sygnał do pilnej konsultacji, ponieważ może świadczyć o: stanie zapalnym, ciąży pozamacicznej lub innym poważnym problemie.
Silny ból pleców, szczególnie gdy towarzyszy mu gorączka, może być objawem zakażenia dróg moczowych lub innych infekcji, które w 1. trymestrze wymagają szybkiego leczenia. Z kolei: osłabienie, zawroty głowy lub omdlenia mogą wskazywać na: niedokrwistość, odwodnienie lub inne zaburzenia, które mogą negatywnie wpływać na przebieg ciąży.
Przeczytaj również:
Nieplanowana ciąża: jak radzić sobie po wpadce
Czego nie można robić w 1. trymestrze ciąży?
W pierwszym trymestrze ciąży należy szczególnie unikać czynników, które mogą negatywnie wpłynąć na prawidłowy rozwój płodu.
Zaleca się całkowite wyeliminowanie alkoholu, używek oraz papierosów. Wskazane jest też unikanie mleka niepasteryzowanego oraz surowych lub niedogotowanych produktów, by nie narazić się na zakażenia bakteryjne i pasożytnicze.
Z aktywności fizycznej nie trzeba całkowicie rezygnować, jednak w 1. trymestrze ciąży dozwolone są raczej mało intensywne, delikatne ćwiczenia dostosowane do stanu zdrowia i samopoczucia przyszłej mamy. Należy również unikać stresu i długotrwałego przemęczenia.
Jak dbać o siebie w 1. trymestrze ciąży?
Dbanie o siebie w 1. trymestrze ciąży to przede wszystkim zwracanie uwagi na dietę, która powinna się składać z pełnowartościowych posiłków, bogatych w witaminy i minerały. Zaleca się spożywanie lekkostrawnych dań, które ułatwią trawienie i zmniejszą dolegliwości takie jak nudności czy wymioty.
Regularne wizyty u lekarza ginekologa to konieczność. Pozwalają one na monitorowanie przebiegu ciąży i szybkie reagowanie na ewentualne problemy. Ważne jest również to, by słuchać swojego ciała, zapewniać sobie odpowiednią ilość odpoczynku i unikać sytuacji stresogennych.
Podsumowując, 1. trymestr ciąży jest niezwykle ważnym i wymagającym okresem, w którym przyszła mama powinna szczególnie troszczyć się o swoje zdrowie i rozwój dziecka. Wiedza o tym, jak przebiega ten czas, jakie objawy są typowe, a na co zwracać szczególną uwagę, pozwala przejść przez pierwsze tygodnie ciąży z większym spokojem i pewnością, że podejmowane działania wspierają zdrowie obojga – matki i dziecka.
