Krwawienie w ciąży – przyczyny i leczenie. Czy plamienie w ciąży jest niebezpieczne?

Plamienie w ciąży – krwawienie z pochwy u ciężarnych

Plamienie w czasie ciąży wzbudza duży niepokój. Mniej lub bardziej obfite krwawienia z pochwy występują nawet u 40 proc. ciężarnych i mogą zwiastować groźne powikłania, łącznie z utratą ciąży (ryzyko zwiększone dwukrotnie). W przypadku, kiedy kobieta obserwuje pojawienie się krwawienia lub brązowych upławów w ciąży, musi zwrócić się po pomoc do ginekologa.

Nawet niewielkie, delikatne plamienie z dróg rodnych może zwiastować poważne choroby. Z drugiej zaś strony silne krwawienie w ciąży nie jest równoważne z poronieniem, stąd porada lekarska staje się niezbędna. Przyczyny i skutki plamienia w ciąży różnią się istotnie w zależności od jej zaawansowania. Co może oznaczać plamienie we wczesnym etapie ciąży? Czy plamienie w drugiej połowie ciąży oznacza początek porodu? Kiedy krwawienie w ciąży nie powinno budzić niepokoju ciężarnej?

Plamienie na początku ciąży – kiedy to normalne?

Plamienie na początku ciąży można uznać za normalne wtedy, gdy zarodek zagnieżdża się w błonie wyścielającej macicę – jest to plamienie implantacyjne. Dochodzi do niego w czasie około siedmiu dni od stosunku płciowego, po którym doszło do zapłodnienia komórki jajowej. Kiedy zarodek przemieści się z jajowodów (najczęstsze miejsce połączenia gamet) do jamy macicy, przyczepia się do jej endometrium. W tym momencie może wystąpić wydzielenie niewielkiej ilości krwi z uszkodzonej podczas implantacji śluzówki macicy. Określa się to plamieniem implantacyjnym.

Spowodowane przez nie krwawienie na początku ciąży także może być mylnie traktowane jako okres. Zazwyczaj jednak plamienie implantacyjne jest proste do odróżnienia od typowego krwawienia miesiączkowego. Jak wygląda plamienie implantacyjne? Przede wszystkim plamienie implantacyjne jest skąpe, czasem ograniczone do pojedynczych nitek krwi obecnych w śluzie z pochwy. Rzadziej występuje brązowe plamienie świadczące o tym, że kobieta jest w ciąży.

Jednak moment osiedlania zarodka w jamie macicy to nie jedyna przyczyna plamienia we wczesnej ciąży, które może występować, nie świadcząc o żadnej chorobie czy patologii. Za utrzymanie zarodka przez pierwszych kilka tygodni odpowiada ciałko żółte. Produkuje ono progesteron – hormon, którego wysoki poziom zatrzymuje miesiączkę w ciąży. Może się jednak okazać, że chociaż ciałko żółte działa prawidłowo, będzie dochodziło do niewielkiego złuszczania śluzówki endometrium, widocznego jako brązowe upławy widoczne zwłaszcza przez pierwsze tygodnie w ciąży.

Drugim przypadkiem, kiedy krwawienie w ciąży jest fizjologiczne, będzie okołoporodowe rozwieranie szyjki macicy z odejściem czopa śluzowego. Tego typu plamienie czy brązowy śluz w ciąży występuje do kilku dni przed datą spodziewanego porodu.

Przeczytaj również:

Łożysko przodujące – przyczyny, objawy, leczenie

Krwawienie na początku ciąży – czy to objaw poronienia?

Istnieje wiele przyczyn upławów i plamienia w pierwszych tygodniach ciąży. Nie zawsze musi to wynikać z poważnych problemów ze zdrowiem matki, ani świadczyć o zagrożeniu dla płodu. Brązowe upławy na początku ciąży, zwłaszcza jeśli są skąpe, raczej nie sugerują nieprawidłowości.

Poronienia możemy obawiać się w przypadku obecności żywoczerwonej krwi u kobiet w widocznej ciąży, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu dolegliwości bólowe i uczucie niepokoju. Możemy mieć wtedy do czynienia z odklejaniem łożyska, które jeśli nie zostanie szybko rozpoznane i leczone, grozi poronieniem. Chociaż skąpe, brunatne upławy na początku ciąży przeważnie nie sugerują niepokojących powikłań, nie powinno się ich bagatelizować.

Poza tym warto wspomnieć, że nawet 30 proc. ciąż ulega poronieniu na wczesnym etapie rozwoju zarodka. Często jeszcze zanim kobieta w ogóle dowie się o tym, że doszło do zapłodnienia. Krwawienie w pierwszym trymestrze ciąży może być prawie nie do odróżnienia od prawidłowej miesiączki. Jeśli nie towarzyszy temu ból podbrzusza, a zarodek wydalony zostaje w całości, kobieta może w ogóle nie wiedzieć, iż była w ciąży i poroniła. Zazwyczaj wydalane są zarodki uszkodzone lub z wadami genetycznymi.

Plamienie w ciąży – przyczyny krwawienia

Wiele z przyczyn brązowych upławów w ciąży można zdiagnozować za pomocą samego badania ginekologicznego. Krwawienie w ciąży mogą powodować choroby szyjki macicy:

• polip szyjki macicy – jest najczęściej łagodnym tworem niedającym objawów, którego częstość rośnie z wiekiem. Może powodować zaburzenia płodności. W sytuacji, kiedy daje takie objawy jak plamienia w ciąży, można go usunąć po oszacowaniu ryzyka zabiegu dla dziecka;

• polip doczesnowy – może powodować brązowe plamienia w ciąży, chociaż jest całkowicie niegroźny. Polega na przeroście wyściółki kanału szyjki macicy i zanika po ciąży;

• nadżerka szyjki macicy – jest zmianą nabłonka pokrywającego szyjkę macicy. Występuje u ponad połowy ciężarnych, dając takie objawy, jak plamienia we wczesnej ciąży. Może mieć etiologię zakaźną, jednakże u niemal wszystkich ciężarnych jest ektopią doczesnową – łagodnym przerostem nabłonka macicy wywołanym ciążą.

Przy mniej jasnym obrazie klinicznym mogą okazać się niezbędne takie badania, jak USG przezpochwowe lub testy laboratoryjne.

Krwawienie podczas ciąży może wskazywać także na raka szyjki macicy. Stan ten rozwija się powoli, jest diagnozowany podczas wizyty u ginekologa. W obrazie klinicznym przypomina nadżerkę szyjki macicy, ale jest od niej wielokrotnie rzadszy. Kobiety regularnie podlegające badaniu cytologicznemu nie mają się czego obawiać.

Przeczytaj również:

Odklejenie łożyska – przyczyny, objawy, leczenie

Brązowe plamienie w ciąży – skąd krwawienie na początku ciąży?

Przyczyną brązowego plamienia w ciąży może być ciążowa choroba trofoblastyczna. Trofoblast to część pęcherzyka ciążowego, z którego rozwinie się łożysko. U 1/1200 ciąż (u Azjatek nawet 1/85) tkanka ta przerasta, najprawdopodobniej z powodu błędu genetycznego, powodując brunatne plamienie lub krwawienie w pierwszych tygodniach ciąży. W macicy nie rozwija się wtedy dziecko, a masa przypominająca nowotwór i wymagająca usunięcia.

Krwawienie w drugiej połowie ciąży – plamienie w zaawansowanej ciąży

Co oznacza krwawienie w zaawansowanej ciąży? Na pierwszym miejscu, w zależności od objawów towarzyszących, trzeba wziąć pod uwagę poród przedwczesny – czyli między 22. a 36. tygodniem. Co prawda, medycyna potrafi pomóc już nawet najmniejszym noworodkom, ale są one dalej obarczone ryzykiem słabszego rozwoju niż ich rówieśnicy. W przypadku gdy pojawią się skurcze macicy, ból czy krwawienia podczas ciąży, lekarz może podać leki rozluźniające macicę, by utrzymać dziecko nieco dłużej w brzuchu mamy.

Zdarza się, że plamienie z pochwy w ciąży oznacza jednak inne patologie. U 31 proc. ciężarnych zgłaszających taki objaw diagnozuje się przedwczesne oddzielenie łożyska. Najczęściej krwawieniu towarzyszy silny ból brzucha i twarda macica, a wydobywająca się krew jest ciemnobrązowa. Nie stanowi to wyroku dla przebiegu ciąży, a ilość krwi obserwowanej przez przyszłą mamę nie zawsze odzwierciedla stopień oddzielenia łożyska. Problemy z łożyskiem to również tzw. łożysko przodujące, czyli zasłaniające częściowo lub całkowicie ujście szyjki macicy. Krwawienie w takim przypadku jest intensywne, ale zazwyczaj bezbolesne.

Stosowane leczenie zależy od stanu ciężarnej i jej dziecka oraz wyniku badania USG – w razie niebezpieczeństwa wykonuje się cięcie cesarskie, w innych przypadkach wystarczy reżim łóżkowy i leki rozkurczowe.

Przeczytaj również:

HIV a ciąża – czy z HIV można zajść w ciążę i urodzić zdrowe dziecko?

Co jeszcze oznacza krwawienie podczas ciąży?

Przypadkiem, kiedy krwawienie w zaawansowanej ciąży jest fizjologiczne, będzie okołoporodowe rozwieranie szyjki macicy z odejściem czopa śluzowego. Tego typu plamienie czy brązowy śluz w ciąży występuje do kilku dni przed datą spodziewanego porodu.

Istnieje ponadto wiele rzadszych przyczyn krwawienia czy brązowych upławów w ciąży, będą to m.in.

• zatoka brzeżna łożyska,
• ciąża pozamaciczna (ciąża ektopowa),
• żylaki pochwy,
• urazy (stąd np. plamienie w ciąży po badaniu).

Pośród mnogich przyczyn krwawienia w ciąży trudno samemu oszacować, jakie ryzyko się z nim wiąże.

Co robić, kiedy pojawią się brązowe plamki na bieliźnie lub ukaże się krew? Plamienie w ciąży u kobiet z grupą krwi RhD – stwarza ryzyko powstania konfliktu serologicznego między matką a dzieckiem. W takich przypadkach ciężarnej podaje się specjalną surowicę, zapobiegającą rozwinięciu choroby.

Niejednokrotnie krwawienie z pochwy może prowadzić do stanu zagrożenia życia nie tylko dziecka, ale też i matki. Za każdym razem tylko specjalista może pomóc rozstrzygnąć, jakie postępowanie będzie właściwe i natychmiast podjąć działanie.

Krwawienie w ciąży – co robić? Praktyczne wskazówki dla przyszłej mamy

• Zapisz dokładny czas pojawienia się plamienia/krwawienia, ilość i kolor krwi lub wydzieliny. To może pomóc lekarzowi w diagnozie.

• Odpoczywaj w pozycji półleżącej lub leżącej – zwłaszcza jeśli lekarz zalecił ograniczenie aktywności fizycznej.

• Unikaj aktywności, które mogą zwiększać napięcie brzucha: dźwigania, gwałtownych schodów, intensywnych ćwiczeń.

• Stosuj się do zaleceń lekarza – mogą być one różne w zależności od wieku ciąży, stanu łożyska czy obecności chorób towarzyszących.

• Zachowaj spokój, ale pozostań czujna – nawet jeśli plamienie wydaje się niewielkie, jeśli się nasila lub pojawia się ból, skonsultuj się z lekarzem.

Warto wiedzieć:

• Lekkie, brązowe upławy mogą być fizjologiczne, np. w wyniku zagnieżdżenia się zarodka lub zmian w szyjce macicy.

• Żywoczerwone krwawienie, zwłaszcza w późniejszym okresie ciąży, może być sygnałem poważniejszych problemów, jak np. odklejenia łożyska lub łożyska przodującego.

Przeczytaj również:

Zatwardzenia w ciąży – jak pobudzić jelita? Czy parcie na stolec jest bezpieczne?

Jak leczy się krwawienie w ciąży?

Leczenie krwawienia w ciąży zależy przede wszystkim od jego przyczyny, nasilenia oraz etapu ciąży. Gdy tylko pojawi się plamienie lub krwawienie, lekarz najpierw przeprowadza wywiad i badanie, a następnie zleca USG oraz ewentualne dodatkowe testy, aby ustalić, co jest źródłem problemu. Dopiero na tej podstawie dobiera właściwe postępowanie.

Gdy krwawienie jest bardziej intensywne lub towarzyszą mu inne objawy, takie jak ból brzucha czy twardnienie macicy, kobieta może zostać skierowana do szpitala. Tam pod stałą kontrolą monitoruje się stan matki i dziecka. W zależności od przyczyny stosuje się m.in. leki rozkurczowe, leki podtrzymujące ciążę, preparaty wyrównujące niedobory, a w przypadku zakażeń – antybiotyki.

Jeśli problemem jest nieprawidłowe położenie łożyska lub jego częściowe odklejanie się, leczenie obejmuje bardzo ścisły nadzór, a czasem konieczne jest wczesne rozwiązanie ciąży, zwłaszcza gdy stan matki lub dziecka się pogarsza.

Krwawienie w ciąży – najczęściej zadawane pytania 

Czy każde krwawienie w ciąży jest niebezpieczne? Nie. Lekkie plamienie, zwłaszcza brązowe, często nie oznacza nic groźnego. Może wynikać ze zmian hormonalnych, podrażnienia szyjki czy implantacji zarodka. Mimo to zawsze warto skonsultować się z lekarzem, by wykluczyć poważniejsze przyczyny.

Kiedy powinnam zgłosić się do lekarza z powodu krwawienia? Natychmiast, jeśli krwawienie jest żywoczerwone, obfite, pojawia się z bólem brzucha, skurczami lub twardnieniem macicy. Przy lekkim plamieniu również warto umówić się na wizytę kontrolną, nawet drobny objaw może wymagać oceny specjalisty.

Czy współżycie może powodować plamienie w ciąży? Tak, szczególnie w I trymestrze. Delikatne krwawienie po stosunku może wynikać z dużej wrażliwości i ukrwienia szyjki macicy. Jeśli jednak krwawienie się powtarza lub jest intensywne, konieczna jest konsultacja ginekologiczna.

Czy krwawienie zawsze oznacza zagrożenie dla dziecka? Nie zawsze. Wiele kobiet doświadcza plamień, a ciąża rozwija się prawidłowo. Ryzyko zależy od przyczyny i etapu ciąży. Ocena USG i badanie lekarskie pozwalają stwierdzić, czy sytuacja wymaga leczenia.

Jak lekarz diagnozuje przyczynę krwawienia? Najczęściej wykonuje się USG, badanie ginekologiczne, czasem badania krwi i moczu. Dzięki temu można określić, czy krwawienie pochodzi np. z łożyska, szyjki macicy, czy ma inną przyczynę.

Czy mogę coś zrobić, aby zmniejszyć ryzyko krwawienia? Nie na wszystko mamy wpływ, ale można ograniczyć ryzyko poprzez unikanie dźwigania, odpoczynek, unikanie intensywnego wysiłku oraz regularne wizyty kontrolne u ginekologa. W przypadku wcześniejszych krwawień lekarz może zalecić dodatkowe środki ostrożności.

Czy krwawienie w ciąży oznacza konieczność pobytu w szpitalu? Nie zawsze. Niewielkie plamienia zwykle można obserwować w domu. Do szpitala kieruje się pacjentki z obfitszym krwawieniem, bólem, podejrzeniem odklejenia łożyska lub gdy konieczne jest stałe monitorowanie stanu mamy i dziecka.

współpraca: redakcja Mamazone