Pregoreksja – co to jest?
Pregoreksja (anoreksja kobiet ciężarnych) to termin będący połączeniem dwóch angielskich słów: „pregnancy” (ciąża) i „anorexia” (jadłowstręt psychiczny). Szacuje się, że na to zburzenie może cierpieć od 1,5% do nawet 7,5% ciężarnych w zależności od metodologii badań. Pregoreksja częściej dotyka kobiet, które jeszcze przed ciążą zmagały się z zaburzeniami odżywiania (m.in. anoreksją lub bulimią) lub tych, które nadmiernie dbały o to, aby utrzymać szczupłe ciało.
Pregoreksja nie została jeszcze zakwalifikowana jako oficjalna jednostka chorobowa i umieszczona w klasyfikacji ICD-10 czy DSM-5. Jednakże z roku na rok staje się coraz bardziej widocznym problemem, na który zwracają uwagę specjaliści od zdrowia psychicznego. Kobiety, które jej doświadczają, najczęściej są diagnozowane jako osoby z anoreksją.
Pregoreksja z pierwszych stron gazet
O pregoreksji mówiło się w kontekście gwiazd: Nicole Kidman, Nicole Richie, Natalii Vodianovej, Heidi Klum, Angeliny Jolie. One nie dość, że zachowały nienaganną sylwetkę ze zgrabnym brzuszkiem, to po porodzie nie borykały się z nadliczbowymi kilogramami, a nawet wyglądały szczuplej niż przed ciążą. Co ciekawe, pierwsze przypadki pregoreksji odnotowano w kraju z największym odsetkiem otyłych – w Stanach Zjednoczonych. Obecnie pregoreksja jest dużym problemem w Wielkiej Brytanii – według szacunków tamtejszych lekarzy, choroba dotyka jedną na dwadzieścia ciężarnych Brytyjek.
Kobieta cierpiąca na pregoreksję nie tyle odmawia sobie zachcianek czy większych porcji jedzenia, czyli nie robi tego, czemu większość przyszłych mam oddaje się z lubością. Ciężarna chora na pregoreksję:
głodzi się,
chorobliwie przelicza każdą kalorię,
maniakalnie się waży, by sprawdzić, ile jej ubyło (a nie przybyło),
sztucznie wywołuje wymioty,
przyjmuje odchudzające leki i suplementy diety oraz środki przeczyszczające,
katuje się na siłowni czy w klubie fitness.
A wszystko w trosce o swoją sylwetkę – szczupłą mimo brzuszka. Po prostu chce wyglądać atrakcyjnie w ciąży i szybko wrócić do formy po narodzinach dziecka. Tak jak gwiazdy z pierwszych stron gazet.
Przeczytaj również:
Psychoterapia – czym jest? Kiedy z niej skorzystać? Kim jest psychoterapeuta?
Przyczyny pregoreksji w ciąży
Na wystąpienie pregoreksji na wpływ wiele czynników. Wśród najważniejszych wymienia się m.in.:
biologiczne i genetyczne – zaburzenia hormonalne, występowanie zaburzeń odżywiania w rodzinie;
społeczno-kulturowe – presja na szczupłe ciało, wzory promujące szybki powrót do figury sprzed ciąży;
psychologiczne – perfekcjonizm, niska samoocena, negatywny obraz własnego ciała, historia zaburzeń odżywiania, depresja, lęki, doświadczanie przemocy, trudne relacje w rodzinie.
Jak rozpoznać objawy pregoreksji?
Często objawów pregoreksji nie widać na pierwszy rzut oka. Kobiety cierpiące na to zaburzenie rzadko proszą o pomoc. Dodatkowo łatwo mogą ukrywać chorobę, bo przecież nudności, wymioty czy osłabienie należą do typowych symptomów ciąży. Poza tym podczas kontrolnych wizyt u ginekologa raczej nie słyszą pytań dotyczących diety, więc zamiast szybko przezwyciężyć chorobę, brną w nią, często nie zdając sobie sprawy, w jak wielkim są niebezpieczeństwie – one same i ich dzieci.
Objawy pregoreksji najczęściej są bardzo podobne do objawów anoreksji. Są to m.in.:
izolacja społeczna;
zaburzony obraz swojego ciała;
ograniczanie i odmawianie jedzenia;
obsesyjne kontrolowanie masy ciała;
obsesja na punkcie własnego wyglądu;
silny lęk przed zmianami zachodzącymi w ciele;
wykonywanie intensywnych ćwiczeń fizycznych;
ukrywanie ciąży np. poprzez zakładanie luźnych ubrań.
Oprócz tego kobiety cierpiące na anoreksję ciążową doświadczają:
niepokoju;
stanów depresyjnych;
znacznego spadku masy ciała;
zachowań obsesyjno-kompulsywnych.
Diagnozowanie anoreksji ciążowej powinno leżeć przede wszystkim po stronie ginekologa i psychiatry, którzy ocenią stan fizyczny i psychiczny pacjentki oraz wdrożą odpowiednie leczenie. Ważne jest tu jednak kompleksowe wsparcie – przyszła mama powinna być także pod opieką psychoterapeuty, dietetyka i położnej, którzy będą wspierać proces leczenia i dbać o zdrowy rozwój płodu.
Przeczytaj również:
„Migdałowe matki” – co to znaczy? Kim są?
Skutki pregoreksji – czym grozi niejedzenie w ciąży?
Anoreksja w okresie ciąży może prowadzić do poważnych powikłań, stanowiąc zagrożenie zarówno dla zdrowia matki, jak i nienarodzonego dziecka.
Konsekwencje pregoreksji w przypadku matki to:
anemia;
osteoporoza;
nadciśnienie tętnicze;
zaburzenia hormonalne;
zaburzenia pracy serca;
zaburzenia elektrolitowe;
trudności w karmieniu piersią;
zwiększone ryzyko powikłań w okresie okołoporodowym (wolniejsza regeneracja organizmu; osłabienie; krwawienia; infekcje dróg rodnych);
zwiększone ryzyko powikłań ciążowych (przedwczesny poród, rozwarstwienie łożyska, pęknięcie błon płodowych, poronienie, konieczność cesarskiego cięcia czy też wprowadzenia odżywiania pozajelitowego).
Konsekwencje pregoreksji w przypadku dziecka:
zaburzenia odporności;
mniejszy obwód głowy;
niska masa urodzeniowa;
problemy z oddychaniem;
niższe wyniki w skali APGAR;
zwiększone ryzyko rozwoju wad rozwojowych;
zwiększone ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania w okresie dojrzewania i na dalszych etapach rozwoju.
Jak zapobiegać pregoreksji w ciąży?
Zapobieganie pregoreksji wymaga kompleksowego podejścia i obejmuje kilka ważnych działań. Są to:
Edukacja żywieniowa i zwiększanie świadomości problemu – kobiety planujące ciążę i ciężarne powinny wiedzieć, jakie zmiany będą zachodzić w ich ciele w przebiegu ciąży oraz znać zasady zdrowego odżywiania, pamiętając, że przyrost masy ciała w ciąży jest naturalnym następstwem tego stanu.
Regularne wizyty lekarskie i wczesne wykrywanie problemu – lekarze i położne powinni systematycznie monitorować masę ciała i nawyki żywieniowe kobiety, zwracając uwagę na niedostateczny jej przyrost czy stosowanie restrykcji żywieniowych.
Wsparcie bliskich – w czasie ciąży kobieta powinna być otoczona bliskimi i mieć ich całkowite wsparcie.
Opieka interdyscyplinarna – w razie problemów ważna jest współpraca ginekologa, psychologa, psychiatry, dietetyka i położnej. Psychoterapia, wsparcie dietetyczne i medyczne pomagają przełamać lęk przed przyrostem masy, poprawiają samoocenę i wspierają zdrowie matki oraz dziecka.
Przeczytaj również:
Nie lubię swojego ciała po ciąży – jak sobie radzić?
Ile minimum trzeba przytyć w ciąży?
Fizjologiczny przyrost masy ciała w ciąży zależy m.in. od wyjściowej masy ciała kobiety, aktywności fizycznej, stosowanych leków czy nawyków żywieniowych.
Przybieranie na masie ciała powinno wyglądać następująco:
kobiety z prawidłową masą (BMI 18,5–24,9): 11–16 kg,
kobiety z niedowagą (BMI <18,5): 13–18 kg,
kobiety z nadwagą (BMI 25–29,9): 7–11 kg,
kobiety z otyłością (BMI ≥30): 5–9 kg.
Pregoreksja a anoreksja
Zaburzenia te wiążą się z wieloma poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, a ich leczenie i pełny powrót do formy mogą trwać nawet latami. Mają one istotny wpływ na płodność oraz mogą komplikować przebieg ciąży i wpływać na zdrowie rozwijającego się dziecka.
Czy kobieta z anoreksją może zajść w ciążę?
W przypadku anoreksji często dochodzi do zaniku miesiączki i owulacji, co uniemożliwia zajście w ciążę. Uregulowanie hormonów i wywołanie owulacji mogą zwiększyć szansę na ciążę, jednak jeśli kobieta ma bardzo niską masę ciała i aktywną chorobę, ryzyko powikłań ciążowych oraz trudności w utrzymaniu ciąży pozostają wysokie.
Czy anoreksja może powodować bezpłodność?
Anoreksja może znacząco wpływać na płodność kobiet, jednak częściej wywołuje niepłodność. Po wdrożeniu odpowiedniego leczenia i osiągnięciu zdrowej masy ciała, szanse na zajście w ciąże wzrastają.
Czy można mieć pregoreksję, jeśli przed ciążą nie miało się anoreksji?
Tak, ciąża, będąca okresem fizycznego i psychicznego stresu, może być czynnikiem wpływającym na pojawienie się pregoreksji u kobiet, które wcześniej nie miały anoreksji ani innych zaburzeń odżywiania.
współpraca: Marta Nowik
