Pokrzywka u dziecka – czym jest, rodzaje, przyczyny, objawy, jak leczyć?

Czym jest pokrzywka?

Pokrzywka to jedno ze schorzeń ze spektrum chorób alergicznych, objawiające się powstawaniem charakterystycznych wykwitów skórnych – bąbli pokrzywkowych (wyglądających jak po poparzeniu pokrzywą – stąd nazwa) i świądu pod wpływem zadziałania alergenu lub czynnika fizycznego.

Pokrzywka może występować na całym ciele lub tylko w niektórych lokalizacjach (np. na dłoniach, nogach, brzuchu, na szyi, na twarzy). Często też ma charakter wędrujący – bąble zanikają, a za chwilę pojawiają się w nowych lokalizacjach.

Bąbel pokrzywkowy to zmiana dotycząca powierzchownych warstw skóry właściwej. Pokrzywce może towarzyszyć obrzęk Quinckego, który wiąże się z zajęciem głębszych warstw skóry.

Wyróżniamy:

• pokrzywkę ostrą – trwającą do 6 tygodni (zdecydowanie częstszą),
• pokrzywkę przewlekłą – trwającą powyżej 6 tygodni.

Taka wysypka u dziecka często budzi niepokój wśród rodziców, którzy mylą ją z wysypkową chorobą zakaźną lub zastanawiają się, czy pokrzywka jest zaraźliwa? Należy podkreślić, że dziecko z pokrzywką (o ile nie towarzyszy ona infekcji) jest niezakaźne.

Pokrzywka u dzieci

U dzieci najczęściej mamy do czynienia z pokrzywką ostrą. Dość często pojawia się ona w trakcie infekcji, np. zakażeń wirusowych, a wysiewy bąbli towarzyszą narastaniu gorączki.

Pokrzywkę u niemowlaka oraz u starszych dzieci można czasem zaobserwować podczas rozszerzania diety – dość częstym czynnikiem etiologicznym są np. orzechy, czekolada, kakao, ryby, ale też wszelkie sztuczne barwniki i dodatki smakowe zawarte np. w napojach.

Pokrzywka u dziecka – przyczyny

Pokrzywka u dzieci najczęściej pojawia się po ekspozycji na alergizujące pokarmy, środki chemiczne lub leki. Czynnikami wywołującymi ostrą pokrzywkę u dzieci często są:

• orzechy,
• cytrusy,
• kakao i czekolada,
• mleko,
• konserwanty i sztuczne barwniki zawarte w pokarmach,
• ryby i skorupiaki,
• detergenty,
• substancje zawarte w środkach higienicznych,
• leki, np. antybiotyki,
• jad owadów.

Ponadto, u dzieci często mamy do czynienia z pokrzywką przyinfekcyjną towarzyszącą zakażeniom wirusowym i bakteryjnym, np. infekcjom wywołanym przez Mycoplasma pneumoniae, a także zakażeniom grzybiczym i pasożytniczym.

Tę reakcję skórną mogą wywołać także bodźce termiczne (pokrzywka z zimna, pokrzywka cieplna), a także podrażnienie skóry, np. przez zadrapanie lub ucisk (tzw. pokrzywka dermograficzna).

Jedną z postaci schorzenia jest również pokrzywka cholinergiczna występująca najczęściej u nastolatków i młodych dorosłych. Obserwuje się ją po wysiłku fizycznym, przy silnych emocjach, po gorącej kąpieli.

Pokrzywka może pojawiać się także pod wpływem czynników psychogennych. Czasem zdarza się, że przyczyny nie udaje się ustalić – mówimy wówczas o pokrzywce idiopatycznej.

Pokrzywka u dziecka – objawy

Jak już wspomniano, charakterystyczne dla pokrzywki jest pojawianie się wykwitów o typie bąbli na ciele z towarzyszącym świądem. Bąbel to wykwit uniesiony ponad powierzchnię skóry, czasem zlokalizowany na skórze zmienionej rumieniowo. Często samoistnie znika i pojawia się na nowo, ma charakter wędrujący. W przebiegu schorzenia często obserwuje się także obrzęki stawów.

Pokrzywce mogą towarzyszyć także inne objawy ostrej reakcji alergicznej, takie jak:

• duszność,
• nieżyt nosa,
• tachykardia,
• bóle brzucha.

Pokrzywka u dziecka – leczenie

W przypadku wystąpienia pokrzywki pierwszym postępowaniem jest przerwanie ekspozycji na alergen. Czasem zdarza się, że zmiany skórne dość szybko ustępują samoistnie (zwykle w ciągu 24 godzin), często jednak dziecko wymaga podania leków.

Duża część pacjentów dobrze odpowiada na podanie leków przeciwhistaminowych (z wyboru podaje się leki II generacji, czasem dodatkowo podaje się leki I generacji, np. klemastynę, która skutecznie łagodzi świąd). Zdarza się jednak, że dziecko wymaga włączenia leczenia glikokortykosteroidami. Leczenie należy dostosować do wieku dziecka – większość leków przeciwhistaminowych nie jest, niestety, zarejestrowana do leczenia niemowląt.

W przypadku pokrzywki współistniejącej z innymi objawami ostrej reakcji alergicznej, np. dusznością, postępowaniem z wyboru jest domięśniowe podanie adrenaliny.

Po epizodzie ostrej pokrzywki zaleca się zwykle stosowanie przez 4–6 tygodni leków przeciwhistaminowych oraz diety hipoalergicznej, czasem nazywanej „dietą pokrzywkową” (bez kakao, czekolady, cytrusów, orzechów, konserwantów). Jeżeli ustalono czynnik etiologiczny pokrzywki, zaleca się jego trwałą eliminację.