Dieta ketogenna dla dzieci – jak działa, kiedy ją stosować i jak wygląda jadłospis?

Na czym polega dieta ketogeniczna?

Dieta ketogeniczna (ketogenna) opiera się na znacznym zwiększeniu spożycia tłuszczu. Poziom białek i aminokwasów ustala się tak, aby dostarczyć organizmowi niezbędnej do wzrostu i wszystkich funkcji organizmu ich ilości. Znacznie zmniejsza się natomiast udział węglowodanów w diecie. Taki system zmusza organizm do użycia tłuszczu jako głównego źródła energii.

Diety niskowęglowodanowe, w tym też dieta ketogeniczna, są coraz bardziej popularne wśród osób dorosłych. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, iż podobna interwencja stosowana jest także u dzieci.

Oryginalna dieta ketogeniczna opierała się na stosunku 4:1. Oznaczało to, że tłuszcze powinny dostarczać czterokrotnie więcej energii niż białka i węglowodany łącznie.

W diecie ketogenicznej 4:1 tłuszcze dostarczały więc 80 proc. energii, aminokwasy 15 proc., a węglowodany 5 proc. Obecnie odsetek energii pochodzącej z tłuszczu zmniejszono do 60–70 proc. Istnieją jednak różne modyfikacje takiej diety, np. 2:1. Wiąże się to z faktem, iż nie każda osoba osiąga tak zwany stan ketozy przy takim samym spożyciu tłuszczu.

Czym jest ketoza? Organizm na diecie ketogenicznej wytwarza więcej powstającego z tłuszczu acetylo-koenzymu A, który bierze udział w wielu ważnych reakcjach w organizmie. Nadmiar tego związku trafia do wątroby, gdzie jest przetwarzany w ciała ketonowe, stad nazwa diety. Są one wykorzystywane przez organizm w celu wytworzenia energii, gdy spożycie glukozy nie jest wystarczające do tego celu. Te same reakcje mają miejsce także w czasie głodzenia. Wtedy ciała ketonowe są ważnym źródłem energii dla mózgu.

Zobacz też: Czym jest indeks glikemiczny?

Dieta ketogenna u dzieci – sposób na leczenie padaczki lekoopornej

Dietę ketogeniczną już od wielu lat stosuje się głównie w leczeniu padaczki u dzieci, która nie reaguje na leki (lekooporna). Taka interwencja ma wpływ między innymi na zmniejszenie częstości drgawek. Powoduje także polepszenie rozwoju dziecka, jego funkcjonowania, koncentracji, zdolności uczenia się, snu.

Skuteczność diety nie zmniejsza się na przestrzeni lat jej stosowania, a nawet utrzymuje się po zakończeniu leczenia dietetycznego. Istnieją osoby, które zaczęły stosować tę dietę w dzieciństwie i pozostają na niej od ponad 20 lat. Częstość napadów padaczkowych znacznie spada – u jednego z pacjentów wynosiła ona pięć dziennie, a obecnie występuje jeden incydent w ciągu roku.

Wyniki badań prowadzonych w grupach chorych przedstawiają się następująco: u 50-60 proc. osób częstość napadów zmniejszyła się o ponad połowę, około 30 proc. zauważyło ponad 90 proc. spadek częstości takich incydentów, całkowite ustąpienie występuje u 10–15 proc. chorych.

Dieta ketogeniczna dla dzieci a autyzm

Wartości te przewyższają te uzyskiwane przy stosowaniu leków przeciwpadaczkowych. Różne warianty diet niskowęglowodanowych, bogatych w tłuszcze, stosowane są także w przypadku różnych wrodzonych chorób metabolicznych.

Ze względu na zastosowanie w chorobach układu nerwowego i metabolicznych, wiele naukowców prowadzi badania dotyczące zastosowania diety ketogenicznej u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Możliwe, że odpowiednio zaplanowany ketogeniczny jadłospis będzie miał pozytywny wpływ na umiejętności socjalne, napady, ataksję czy też typowe dla dzieci autystycznych powtarzalne zachowania.

Dieta ketogenna dla dzieci – czy jest bezpieczna?

Dieta niskowęglowodanowa jest bardzo trudna do wprowadzenia u dzieci. Zdarza się, że dziecko nie toleruje jej i odmawia stosowania. Niemniej jednak może ona przynosić spektakularne efekty w wielu chorobach i zaburzeniach. Często jest wręcz konieczna.

Nie można odmówić diecie ketogenicznej skuteczności, szczególnie w leczeniu padaczek, niestety mechanizm jej działania nie jest jeszcze dokładnie poznany. Dieta ta jest jednak dość bezpieczna – bardzo rzadko występują objawy niepożądane i nie są one groźne. Mimo to dziecko na takiej diecie powinno być pod stałą kontrolą lekarza i dietetyka.

Co może jeść dziecko na diecie ketogenicznej?

Dieta ketogeniczna według większości osób jest bardzo trudna do zastosowania. Wiąże się to głównie z przyzwyczajeniami i preferencjami żywieniowymi kształtowanymi przez dotychczasowe życie. Dietę można jednak wprowadzać stopniowo, zaczynając od niewielkiego zwiększenia spożycia tłuszczu i ograniczenia węglowodanów, zwłaszcza cukrów prostych.

W późniejszych etapach można powoli zmieniać proporcje. Istnieją produkty gotowe, specjalnie opracowane w celu spożywania w diecie ketogennej. Dzięki nim jej stosowanie nie jest tak uciążliwe. Służą one jednak do zastępowania tylko części posiłków.

Produkty najbardziej pożądane w dietach niskowęglowodanowych, w tym także diecie ketogenicznej, to:

• mięso, jaja, a u starszych dzieci i dorosłych także podroby,
• tłuste ryby (łosoś, śledź, makrela, sardynki, halibut, węgorz),
• oliwa z oliwek, masło, także klarowane, olej lniany, kokosowy,
• śmietana 30 proc., jogurt grecki, sery(tłuste-brie, camembert,mozzarella, feta, mascarpone), mleko,
• orzechy (pekan, włoskie, migdały, brazylijskie, nerkowca, macadamia)
• dostarczająca witamin i składników mineralnych żywność roślinna o niskim indeksie glikemicznym i względnie niskiej zawartości węglowodanów, np. awokado, pomidor, jarmuż, szpinak, szparagi, ogórek, papryka.
• gorzka czekolada (min. 85 proc.), kakao gorzkie, masło orzechowe, siemię lniane, mleko kokosowe.

Dieta ketogenna u dziecka – jadłospis – jakich produktów unikać?

Wykluczyć natomiast należy produkty zbożowe, skrobiowe, nasiona roślin strączkowych, cukier, napoje gazowane, słodycze, żywność przetworzoną. Unikać należy też owoców.

Jeżeli chodzi o dietę ketogeniczną, jadłospis dla dziecka zależy od lekarza i dietetyka. Te osoby wiedzą najlepiej, jakie potrzeby ma w danym momencie organizm małego pacjenta, dla którego niezmierne ważne jest zapewnienie odpowiednich poziomów składników mineralnych i witamin.

Nie należy wprowadzać diety ketogennej u dziecka bez konsultacji medycznej. Można oczywiście zasugerować takie rozwiązanie lekarzowi, lecz nie powinno się go wymuszać. Jeśli nie zgadza się on na dietę wyłącznie ze względów medycznych, z pewnością ma rację.