Jak wygląda wesz?
Wesz głowowa to drobny, bezskrzydły owad długości ok. 2–4 mm, spłaszczony grzbietowo-brzusznie i zwykle szarobrązowy (po posiłku może być ciemniejsza, z widocznym „czerwonym” brzuszkiem). Ma sześć krótkich nóg zakończonych haczykowatymi pazurkami, którymi mocno chwyta się pojedynczych włosów. Głowa jest mała z krótkimi czułkami, tułów i odwłok wyraźnie segmentowane. Wesz porusza się szybko i unika światła. Jej jaja (gnidy) wyglądają jak maleńkie, owalne, białawe kapsułki przyklejone u nasady włosa – nie zsuwają się jak łupież.
Wszawica – jak można się zarazić?
Większości osób wszy kojarzą się z nieprzestrzeganiem czystości. To nieprawda. Wesz ludzka jest wszędzie tam, gdzie żyje człowiek, a jej obecność rzadko wiąże się z brakiem higieny osobistej.
Wszawica jest zaraźliwa. Na ataki wszawicy narażone są głównie dzieci między 3. a 15. rokiem życia. Gnidy we włosach i na skórze głowy rozprzestrzeniają się błyskawicznie. Głównie przez pożyczane od osoby zarażonej: szczotki do włosów, gumki, apaszki, spinki.
Wszy na głowie może mieć każdy, nawet dorosły. Można się ich pozbyć w łatwy sposób.
Objawy wszawicy
A jak rozpoznać objawy wszawicy? Oczywiście do głównych oznak należą uporczywe swędzenie skóry głowy i czasem zaczerwienienie jej. Często pojawiają się też wątpliwości, czy białe plamki na włosach to gnidy, czy łupież. Aby je rozwiać, wystarczy prosty test – łupież można z łatwością usunąć z włosów, natomiast jaja wszy silnie przyczepiają się do ich nasady tuż przy powierzchni skóry głowy.
Przeczytaj również:
Wszy u dzieci: wszawica, domowe sposoby na wszy
Preparaty na wszy i gnidy – czy są bezpieczne dla dzieci?
Kiedyś leczenie wszawicy stanowiło problem i powód do wstydu. Obecnie preparaty na wszy przeznaczone do domowego stosowania można kupić w każdej aptece. Leczenie należy dobierać do wieku osoby zarażonej.
Co więc można stosować na wszy? Preparaty na wszy dostępne na rynku farmaceutycznym to, między innymi:
- Szampon na wszy – silikonowy (z dimetikonem), chemiczny (z permetyną, benzoesanem metylu) i ziołowy (na bazie ziół i olejków eterycznych).
- Lotion na wszy do włosów na bazie olejków eterycznych i allantoiny.
- Gumki do włosów na wszy z olejkami eterycznymi. Nie można moczyć ich w wodzie ani w żadnym innym płynie.
- Płyn na wszy (roztwór z dimetikonem lub ziołowy).
Nie wszystkie preparaty na wszy są bezpieczne dla dzieci. Środków chemicznych nie wolno stosować u najmłodszych, ponieważ mogą podrażnić skórę głowy. Także środki ziołowe mają ograniczenia wiekowe – stosuje się je u dzieci powyżej 6. roku życia.
Na wszy u małego dziecka najlepsze są szampony z dimetikonem. Do skutecznej terapii wystarczą preparaty na wszy bez recepty.
Przeczytaj również:
Owsiki u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby
Szampon na wszy – rodzaje i sposób stosowania
Szampon jest uznawany za najlepszy preparat na wszy i gnidy. Jest niedrogi i łatwy w użyciu. Wystarczy umyć nim włosy. Środek należy pozostawić na głowie 5–10 minut, następnie dokładnie spłukać. Po umyciu trzeba wyczesać głowę. Grzebień do wyczesywania martwych wszy powinien mieć cienkie ząbki osadzone bardzo blisko siebie.
Kurację należy powtórzyć po 7–8 dniach. Szczotki i przedmioty, których używała osoba zarażona, należy zdezynfekować pod gorącą wodą, żeby uniknąć zakażenia.
Tego typu środek skutecznie likwiduje dorosłe osobniki oraz jaja przez nie zniesione. Cena szamponu to koszt kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.
Szampony silikonowe są najlepsze dla dzieci. W swoim składzie zawierają dimetikon i cyklometikon-5. Działanie tych substancji polega na otoczeniu wszy olejem, co zaburza ich gospodarkę wodną i uniemożliwia oddychanie. Dzięki temu niszczą one wszy i gnidy. Są to jedne z najnowocześniejszych środków do walki z wszawicą.
Szampony na wszy chemiczne zawierające permetynę są skuteczne i bezpieczne dla zdrowia. Można je stosować u dzieci powyżej 3. roku życia. Natomiast te, w których składzie pojawia się benzoesan benzylu mogą wywoływać podrażnienia skóry – dlatego lepiej stosować je u starszych dzieci i dorosłych.
Z kolei szampony ziołowe to preparaty na bazie olejów mineralnych i wyciągów ziołowych tj. ostróżeczka, wrotycz pospolity albo piołun. Poleca się je starszym dzieciom i osobom dorosłym.
Szamponów ani innych preparatów na wszy nie powinno się używać, jeśli u dziecka lub dorosłego wystąpiły kiedykolwiek reakcje alergiczne.
Płyn na wszy – czy jest skuteczny i jak go stosować?
Płyny na wszawicę głowową to zwykle roztwory na bazie olejków i ziół lub środki zawierające dimetikon. Włosy zwilża się płynem i pozostawia na 2–3 godziny – także na skórze głowy – i owija szczelnie chustką. Po tym czasie wszy i gnidy wyczesuje się grzebieniem.
Płynu nie wolno używać na poranioną skórę głowy ani w połączeniu z szamponem. Nie powinny go nakładać na skórę kobiety w ciąży i karmiące piersią. W przypadku dzieci znaczenie ma skład preparatu. Jeśli to środek ziołowy, nie można go stosować u dzieci poniżej 6. roku życia.
Płyn na wszy ma za zadanie blokowanie dostępu powietrza wszom, co doprowadza do ich odwodnienia i powolnego obumierania. Odcina dostęp powietrza zarówno wszom, jak i gnidom. Wiąże się to z obecnością dimetikonu i olejków eterycznych w jego składzie. Cena płynu to wydatek rzędu kilkunastu złotych.
Przeczytaj również:
Pasożyty: owsiki, lamblie, glista ludzka, tasiemiec
Porównanie metod leczenia wszy
| Metoda | Dla kogo | Plusy | Minusy | Kiedy powtórzyć |
|---|---|---|---|---|
| Dimetikon (szampon/lotion) | Dzieci, dorośli, także gdy chcemy uniknąć insektycydów | Działa fizycznie (dusi wszy i gnidy), dobra tolerancja | Wymaga dokładnego pokrycia i wyczesania | po 7–10 dniach (zgodnie z ulotką) |
| Permetryna 1% / inne pedikulicydy | Dzieci ≥2–3 r.ż. i dorośli | Sprawdzone, łatwo dostępne | Możliwa niższa skuteczność przy błędnym użyciu; przeciwwskazania u części osób | zwykle po 7–10 dniach (zgodnie z ulotką) |
| Mokre wyczesywanie | Każdy, w tym niemowlęta, kobiety w ciąży/karmiące | Bez leków, można łączyć z odżywką | Wymaga czasu i systematyczności | dni 1, 5, 9, 13 aż do braku żywych wszy |
| Pranie/porządki | Cała rodzina | Redukuje ryzyko ponownego zakażenia | Nadmierne pranie niepotrzebne | Przedmioty z 2 ostatnich dni; pranie w temp. 60°C lub suszenie w wysokiej temp. |
Jak krok po kroku pozbyć się wszy?
-
Potwierdź obecność żywych wszy. Przeczesz włosy grzebieniem (najlepiej na mokro z odżywką). Sprawdź wszystkich domowników i u wszystkich, nawet u tych, u których nie widać wszy, zastosuj leczenie.
-
Zastosuj preparat zgodnie z ulotką. Pokryj dokładnie skórę głowy i włosy (szczególnie kark i okolice uszu). Nie skracaj czasu kontaktu.
-
Wyczesz gęstym grzebieniem po spłukaniu lub zgodnie z instrukcją. Powtarzaj wyczesywanie co 2–3 dni przez 2 tygodnie.
-
Powtórz leczenie po 7–10 dniach, by zniszczyć nowo wyklute wszy.
-
Zadbaj o otoczenie: rzeczy używane w ciągu 2 dni przed terapią upierz w wysokiej temperaturze i wysusz w wysokiej temperaturze. Grzebienie/szczotki zanurz w wodzie powyżej 53°C na 5–10 min lub odizoluj rzeczy w worku na 2 tygodnie. Sprzątnij odkurzaczem włosy z nitami.
Przeczytaj również:
Lamblie u dzieci (lamblioza) – objawy i leczenie pasożytów u dzieci
Wszy u dzieci – zapobieganie
Jeśli w szkole lub w przedszkolu panuje wszawica to zarażenie jest bardzo prawdopodobne. Trudno temu zapobiec, ale można zastosować środki prewencyjne i regularnie sprawdzać głowę dziecka przez dłuższy czas, aby wykluczyć obecność wszy.
Przede wszystkim powinniśmy uczulić malca, by nie pożyczał osobistych przedmiotów – takich jak grzebień czy czapka – od koleżanek i kolegów. Jeśli dziecko ma długie włosy, lepiej związać je w ścisłe warkocze.
Profilaktycznie, aby zapobiec wszawicy, stosuje się sprej lub lotion. Należy nakładać je na głowę dziecka przynajmniej raz w tygodniu – do momentu odwołania alarmu w szkole czy w przedszkolu. Inne sposoby na wszy to gumki do włosów przeciw wszawicy, które są przeznaczone specjalnie dla dzieci. Można je kupić w aptekach.
W profilaktyce wszawicy ostatecznie można zastosować preparaty odstraszające wszy, choć mają niską skuteczność. Popularne są również domowe sposoby np. ocet na wszy czy olejki eteryczne. Jednak nie przynoszą one pożądanych rezultatów i niestety wydłużają leczenie.
Fakty i mity na temat wszy
| Mit | Fakt | Co robić zamiast |
|---|---|---|
| Wszawica wynika z braku higieny. | Wszy lubią bliski kontakt głowa –głowa, a nie „brud”. Mogą pojawić się u każdego. | Edukować o tym, jak wygląda zarażenie wszawicą i sprawdzać głowy dzieci, gdy w danej klasie czy grupie pojawi się wszawica. |
| Trzeba wyprać i zdezynfekować wszystko w domu. | Wystarczy zadbać o rzeczy używane w ostatnich 48 h (ubrania, pościel, czapki). | Prać w wysokiej temp. lub suszyć w suszarce. |
| Dziecko z wszami nie może iść do szkoły. | Po rozpoczęciu leczenia dzieckomoże normalnie uczestniczyć w zajęciach. | Zgłoś problem wychowawcy. |
| Olejki/ocet wyleczą wszawicę. | Skuteczność domowych metod jest niepewna. Najlepiej działa dimetikon/permeryna + wyczesywanie. | Użyj sprawdzonego preparatu zgodnie z ulotką, powtórz kurację po 7–10 dniach. |
| Wszy łatwo „skaczą” lub latają. | Wszy nie skaczą ani nie latają; pełzają po włosach. | Ogranicz kontakt głowa – głowa, nie wymieniaj się czapkami/szczotkami. |
| Trzeba golić głowę na łyso. | Nie ma takiej potrzeby – skuteczne leczenie usuwa wszy i gnidy. | Zastosuj preparat + wyczesywanie zgodnie z planem. |
| Jedno smarowanie i po kłopocie. | Często potrzebna jest powtórka po 7–10 dniach. | Zaznacz datę ponownego leczenia, kontroluj włosy co 2–3 dni. |
| Wszy przenoszą groźne choroby. | Wszy głowowe zwykle nie przenoszą chorób u ludzi. | Skup się na leczeniu i łagodzeniu świądu, obserwuj skórę głowy. |
| Trzeba pryskać całe mieszkanie środkami owadobójczymi. | To zbędne i może podrażniać. Najważniejsze jest leczenie głowy i rzeczy z 48 h. | Pranie/suszenie, dezynfekcja szczotek (gorąca woda), odkurzenie włosów z nitami. |
współpraca: redakcja Mamazone
