Ból zęba u dziecka – ząbkowanie i próchnica
Pierwszym rodzajem bólu odczuwanego przez dziecko w jamie ustnej jest ten związany z wyrzynaniem się zębów mlecznych (ból przy ząbkowaniu). Występuje on już u niemowląt od 6. miesiąca życia (w warunkach fizjologicznych) i pojawiać się może do 30. miesiąca życia (2,5 lat).
Po wyrżnięciu zębów mlecznych i przy braku lub nieprawidłowej higienie jamy ustnej dochodzi do próchnicy zębów u dzieci, która objawia się kłującym lub rozpierającym bólem. Dolegliwość ta występuje podczas gryzienia, nasila się, gdy dziecko spożywa słodkie lub kwaśne pokarmy, które wchodzą w ubytki próchnicowe i „drażnią” miazgę.
Jeżeli próchnica zębów u dziecka nie zostanie zatrzymana na etapie „pobolewań”, może dojść do silnych, rozpierających, pulsujących bólów. Prawdopodobnie doszło już do nieodwracalnego zapalenia miazgi i konieczne będzie leczenie kanałowe.
Przegląd opublikowany w European Journal of Pediatrics (listopad 2023) wykazał, że niedobór witaminy D u dzieci może być istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju próchnicy zarówno w zębach mlecznych, jak i stałych.
Ból mleczaka u dziecka zawsze należy skonsultować z lekarzem dentystą, aby w porę uniknąć cierpienia swojej pociechy.
Ból zęba u małego dziecka, które jeszcze nie potrafi mówić, na pewno będzie objawiać się: niepokojem, płaczem, rozdrażnieniem, a także podwyższoną temperaturą ciała.
Przeczytaj również:
Brak zawiązków zębów u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Ból zęba mlecznego u dziecka – leczenie
Ból dziąseł czy całej jamy ustnej podczas wyrzynania zębów mlecznych należy łagodzić specjalnymi żelami, które przypisze lekarz pediatra lub stomatolog. Masaż dziąseł specjalną nakładką bądź gryzakiem zmniejsza ból zęba u dziecka. Domowe sposoby na uśmierzenie bólu obejmują smarowanie dziąseł naparem z rumianku.
Ból zęba u małego dziecka związany z próchnicą, a także z nieodwracalnym zapaleniem miazgi, leczy się poprzez usunięcie zmienionych próchnicowo/martwiczo tkanek oraz wypełnienie opracowanego ubytku specjalnymi lekami lub materiałami. Może być to leczenie jedno- lub wielowizytowe.
Mitem jest, że próchnicy zębów mlecznych się nie leczy, zatem wizyta u lekarza dentysty jest nieodzowna, ale co podać dziecku na ból zęba w oczekiwaniu na specjalistyczną pomoc? W domowej apteczce nie powinno wówczas zabraknąć ibuprofenu (w syropie lub czopku), który można stosować już od 3. miesiąca życia. Przed użyciem koniecznie należy przeczytać ulotkę dołączoną do opakowania, która poinformuje rodzica o sposobie dawkowania.
Przeczytaj również:
Krzywe zęby u dzieci – przyczyny, leczenie, aparat ortodontyczny, zapobieganie
Ból zęba u dziecka – co oznacza ból zęba stałego u dziecka?
Ból zęba u dziecka 6-letniego może dotyczyć już zęba stałego – szóstki lub dolnych jedynek, natomiast ból zęba u 7-latka może oprócz wymienionych obejmować także górne jedynki i dolne dwójki. Objawy mogą być nieco inne niż w przypadku, gdy dziecko boli ząb mleczak.
Ból zębów stałych u dziecka może mieć charakter nadwrażliwości, czyli krótkotrwałego przeszywającego doznania, które jest spowodowane kwaśnym, słonym, zimnym, czy ciepłym pokarmem, napojami, a nawet zimnym powietrzem, czy nagryzaniem. Jest spowodowany działaniem bodźca na obnażoną szyjkę zębową, zbyt wysokie lub nieszczelne wypełnienie.
Skargi dziecka na ból zęba mogą być też spowodowane nieprawidłowym wyrzynaniem, uciskiem na zęby sąsiadujące, albo podczas użytkowania aparatu ortodontycznego.
Próchnica zębów stałych u dziecka może rozwijać się bezobjawowo, ale może towarzyszyć jej ból podczas „zaciągania powietrza” lub wchodzenia cząstek pokarmowych do ubytku. Ból jest najsilniejszy w momencie nagryzania i z czasem ulega złagodzeniu.
Pulsujący, bądź ciągły, silny, ostry ból występujący zwłaszcza w nocy świadczyć będzie o głębokiej próchnicy zębów, która doprowadziła do nieodwracalnego zapalenia miazgi.
Analiza danych z Wielkiej Brytanii (Office for Health Improvement & Disparities – OHID) za rok szkolny 2022-23 wykazała, że 2,9 % dzieci w wieku 10 i 11 lat zgłosiło częsty lub bardzo częsty ból zębów lub jamy ustnej w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Jednocześnie dzieci z najuboższych obszarów miały ponad dwukrotnie większe ryzyko próchnicy.
Porównanie przyczyn, objawów i leczenia bólu zęba u dzieci
| Przyczyna | Typowe objawy | Kluczowe działania |
|---|---|---|
| Próchnica zębów mlecznych i stałych | Ból przy gryzieniu, kwaśnych/zimnych napojach, nocny ból, podwyższona temperatura | Wizyta u stomatologa, usunięcie zmiany próchnicowej/martwiczej, wypełnienie, profilaktyka (fluoryzacja) |
| Wyrzynanie się zębów mlecznych | Dyskomfort dziąseł, ślinienie, drażliwość dziecka, czasem gorączka | Żele łagodzące, masaż dziąseł, gryzaki, konsultacja, jeśli objawy utrzymują się długo |
| Uszkodzenie mechaniczne / uraz | Obrzęk, krwawienie, przemieszczenie zęba, ból przy dotyku | Szybka ocena dentystyczna/ortodontyczna, możliwe leczenie kanałowe lub stabilizacja |
| Nadwrażliwość szyjki zębowej | Krótki ból na zimno/ciepło, nagryzanie, kontakt z twardym pokarmem | Uszczelnienie szyjki, odpowiednia pasta, korekta wypełnienia, ewentualnie ochrona zęba |
Przeczytaj również:
Zgrzytanie zębami u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Ból zęba u dziecka – domowe sposoby
Gdy dziecko boli ząb w sposób ciągły, przeszywający, to w pierwszej kolejności rodzice powinni udać się z nim do lekarza stomatologa. Nie ma bowiem lepszej metody leczenia bólu niż ta zastosowana przez dentystę. Jeśli jednak dziecko silny ból obudzi dziecko w nocy, należy zastosować domowe sposoby na ból zęba. Należy polecić płukanie jamy ustnej zimną wodą (jeśli ta przynosi ulgę w cierpieniu), bądź zastosować zimne okłady na twarz w rzucie źródła bólu. Naproxenum to lek na ból zęba u dziecka od 12. roku życia. Jednak należy przeczytać dokładnie ulotkę, zwłaszcza rozdział o prawidłowym dawkowaniu.
Pociechom przed 12. rokiem życia należy podawać ibuprofen. Aby spotęgować działanie przeciwbólowe w miejsce bolącego zęba można włożyć wacik nasączony olejkiem goździkowym.
Należy pamiętać, że pacjenci z bólem przyjmowani są poza kolejnością zaraz po zgłoszeniu się do gabinetu. Nieleczona próchnica zębów u dziecka może stanowić źródło zakażenia zatok obocznych nosa, ale także innych narządów – w tym mózgu i serca.
Przeczytaj również:
Dentofobia u dzieci – jakie są przyczyny, objawy, co robić i jak leczyć?
Ból zęba u dziecka – o co najczęściej pytają rodzice?
1. Czy ból zęba u dziecka zawsze oznacza próchnicę?
Nie – może być spowodowany wyrzynaniem się zębów mlecznych, urazem, nadwrażliwością lub aparatem ortodontycznym. Jednak próchnica jest jedną z najczęstszych przyczyn, dlatego konieczna jest wizyta u dentysty.
2. Czy można dać dziecku lek przeciwbólowy bez konsultacji z dentystą?
Można – jako działanie doraźne, np. ibuprofen (zgodnie z instrukcją i wiekiem dziecka) – ale to nie zastępuje wizyty u stomatologa.
3. Czy zęby mleczne nie wymagają leczenia, bo i tak wypadną?
To mit. Mleczaki mają znaczenie: utrzymują prawidłowe miejsce dla zębów stałych, uczestniczą w rozmowie i jedzeniu, a ich nieleczenie może prowadzić do powikłań.
4. Kiedy dziecko powinno mieć pierwszą wizytę u dentysty?
Zgodnie z rekomendacjami – jak najwcześniej po wyrżnięciu pierwszych zębów mlecznych, lub najpóźniej w wieku około 1 roku. Następnie wizyty kontrolne co 6–12 miesięcy (w zależności od stanu jamy ustnej).
5. Czy suplementacja witaminy D może pomóc w zapobieganiu bólu zęba?
Badania wskazują, że niedobór witaminy D jest czynnikiem ryzyka próchnicy, co może pośrednio przyczyniać się do bólu zęba. Jednak suplementacja powinna być przeprowadzana po konsultacji z lekarzem lub pediatrą.
współpraca: redakcja Mamazone
