Czym są kwasy DHA i EPA i dlaczego są ważne w ciąży?
Kwasy tłuszczowe omega-3 – do których należą DHA (kwas dokozaheksaenowy) oraz EPA (kwas eikozapentaenowy) – to nienasycone kwasy tłuszczowe, które organizm kobiety ciężarnej musi pozyskiwać z diety lub suplementacji. DHA i EPA nie są jedynie dodatkiem do zdrowego trybu życia – pełnią funkcję strukturalną w błonach komórkowych, wspierają prawidłowe funkcjonowanie mózgu i serca oraz wpływają na regulację procesów zapalnych. W czasie ciąży dawki DHA i EPA organizm kobiety przeznacza przede wszystkim na rozwój dziecka, dlatego zapotrzebowanie na nie w tym okresie znacząco wzrasta.
W okresie ciąży DHA jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu nerwowego oraz narządu wzroku dziecka. EPA z kolei usprawnia transport DHA przez łożysko i wpływa na prawidłową reakcję organizmu w aspekcie właściwej reakcji zapalnej i immunologicznej. Z tego powodu stosowanie kwasu DHA i EPA w diecie kobiet w ciąży pozwala wesprzeć prawidłowy rozwój mózgu i układu odpornościowego dziecka.
Przeczytaj również:
Naprotechnologia – co to jest, na czym polega, skuteczność, wady, cena
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników
PTGiP w swoich rekomendacjach zwraca uwagę, że suplementacja DHA powinna być elementem standardowej opieki nad kobietą w ciąży. Towarzystwo podkreśla, że prawidłowy przebieg ciąży i dalszy rozwój mózgu dziecka zależą w dużej mierze od podaży tego składnika. Co ważne, PTGiP rekomenduje stosowanie DHA nie tylko od początku ciąży, ale również w okresie karmienia piersią (okresie laktacji). Dzięki temu w mleku matki utrzymuje się odpowiednie stężenie DHA, które wspomaga prawidłowy rozwój układu nerwowego i narządu wzroku dzieci karmionych piersią.
Eksperci zwracają też uwagę, że suplementacja DHA to nie substytut zróżnicowanej diety, ale realna potrzeba wynikająca z faktu, że przeciętna dieta Polek zawiera zbyt mało ryb i owoców morza. W efekcie źródłem DHA i EPA często musi być suplement diety, który został zweryfikowany pod kątem jakości i bezpieczeństwa, m.in. w zakresie analiz mikrobiologicznych i zawartości metali ciężkich. Produkt powinien również zawierać odpowiednią dawkę składników aktywnych.
Zalecane dawki DHA i EPA dla kobiet w ciąży
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników suplementacja DHA powinna obejmować minimum 200 mg dziennie dla każdej kobiety w ciąży. W wielu przypadkach eksperci podkreślają jednak, że dzienna porcja 400–600 mg DHA zapewnia lepsze wsparcie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu matki i prawidłowego rozwoju płodu. W sytuacjach szczególnych, gdy kobieta w ciąży spożywa bardzo mało ryb, suplementacja DHA może być jeszcze wyższa, aby wesprzeć prawidłowy przebieg ciąży.
EPA i DHA działają synergicznie, dlatego obecność obu kwasów jest istotna. Przyjmowanie DHA w połączeniu z EPA wspomaga prawidłowe funkcjonowanie serca i układu krążenia u kobiety ciężarnej oraz pozwala wesprzeć prawidłową reakcję organizmu w okresie ciąży. PTG rekomenduje stosowanie DHA w ilości dopasowanej do etapu rozwoju płodu – w III trymestrze ciąży pozwala to na zabezpieczenie potrzeb intensywnego rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka.
Przeczytaj również:
Ból owulacyjny – co to jest, ile trwa, czy to normalny objaw?
DHA a rozwój mózgu i wzroku dziecka
Działanie DHA można wyjaśnić przez jego rolę w budowie i funkcjonowaniu komórek nerwowych oraz siatkówki. Kwas dokozaheksaenowy jest jednym z głównych składników fosfolipidów błon komórkowych w mózgu i oku. Dzięki swojej elastycznej strukturze sprawia, że błony neuronów są bardziej płynne, co ułatwia przekazywanie impulsów nerwowych i komunikację między komórkami.
W siatkówce oka DHA koncentruje się w fotoreceptorach – komórkach odpowiedzialnych za wychwytywanie bodźców świetlnych. Wysokie stężenie tego kwasu wspiera prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, umożliwiając prawidłowe widzenie od pierwszych dni życia.
Dodatkowo DHA wpływa na procesy tworzenia nowych połączeń nerwowych (neurogeneza i synaptogeneza), co ma znaczenie dla rozwoju zdolności poznawczych dziecka. W III trymestrze ciąży, gdy mózg rośnie bardzo intensywnie, zapotrzebowanie na DHA jest szczególnie wysokie, a jego odpowiednia podaż zapewnia nie tylko strukturę, ale też sprawne działanie układu nerwowego.
Badania pokazują, że dzieci matek, które stosowały suplementację DHA, częściej charakteryzują się prawidłowym rozwojem układu odpornościowego i lepszymi zdolnościami poznawczymi. U dzieci karmionych piersią DHA obecny w mleku matki stanowi naturalne źródło tego kwasu, które wspiera prawidłowe funkcjonowanie mózgu i dalszy rozwój układu nerwowego.
Przeczytaj również:
Witaminy w ciąży – jakie witaminy i składniki mineralne przyjmować w czasie ciąży?
Korzyści dla zdrowia matki
DHA działa na organizm kobiety ciężarnej i karmiącej na kilku poziomach jednocześnie.
Po pierwsze, wchodzi w skład błon komórkowych neuronów. Dzięki temu poprawia ich elastyczność i usprawnia przekazywanie impulsów nerwowych. To właśnie ten mechanizm sprawia, że DHA może stabilizować nastrój i zmniejszać ryzyko depresji poporodowej. Wysoki poziom tego kwasu sprzyja także lepszemu funkcjonowaniu pamięci i koncentracji, które u wielu mam bywają osłabione w czasie ciąży i po porodzie.
Po drugie, DHA wspiera układ sercowo-naczyniowy. Kobieta w ciąży jest narażona na większe obciążenia krążeniowe, a kwasy omega 3 regulują profil lipidowy, obniżają poziom trójglicerydów i wspierają prawidłową pracę serca. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko nadciśnienia ciążowego czy powikłań naczyniowych.
Po trzecie, DHA i EPA modulują reakcje zapalne i immunologiczne. W praktyce oznacza to, że organizm matki lepiej reaguje na naturalne zmiany fizjologiczne związane z ciążą. To wsparcie dla prawidłowego przebiegu ciąży, ale też dla ogólnego samopoczucia kobiety.
DHA ma znaczenie również w okresie karmienia piersią. Jego obecność w mleku matki nie tylko wspiera rozwój dziecka, ale także stabilizuje metabolizm i równowagę psychiczną kobiety. Suplementacja DHA w połogu i trakcie karmienia piersią może więc pomóc matce w lepszej regeneracji.
Źródła DHA i EPA – ryby, owoce morza czy suplementy?
Najbogatszym źródłem DHA i EPA są tłuste ryby morskie, takie jak łosoś, makrela, sardynki czy śledzie. Część kobiet w ciąży ogranicza ich spożycie z obawy przed zanieczyszczeniami, w tym metalami ciężkimi. Dlatego wysokiej jakości suplementy diety, zawierające oczyszczone kwasy tłuszczowe omega 3, stają się praktycznym i bezpiecznym wsparciem. Co ważne, taki suplement diety z DHA I EPA powinien być produkowany w standardzie farmaceutycznym.
Warto podkreślić, że suplementacja DHA nie jest substytutem zróżnicowanej diety, ale jej uzupełnieniem. Prawidłowy tryb życia, zdrowa dieta i odpowiednia aktywność fizyczna to fundament, na którym suplementacja DHA może w pełni wesprzeć prawidłowy rozwój płodu i funkcjonowanie organizmu matki.
Przeczytaj również:
Jak zajść w ciążę – pozycje, kiedy, jak często się kochać. Co utrudnia zajście w ciążę?
Kto powinien rozważyć wyższe dawki?
Wyższe dawki DHA i EPA powinny rozważyć kobiety ciężarne, które spożywają bardzo mało ryb i owoców morza, kobiety z ciążą mnogą, a także pacjentki obciążone czynnikami ryzyka, takimi jak cukrzyca, nadciśnienie czy otyłość. W takich sytuacjach suplementacja DHA w dawce 1000 mg dziennie może wspomóc prawidłowy przebieg ciąży i zapewnić optymalny rozwój płodu.
Podsumowując, kwasy DHA i EPA w okresie ciąży to nie modny trend, ale składniki o udowodnionym znaczeniu dla mamy i dziecka. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników podkreśla, że suplementacja DHA powinna rozpocząć się już na początku ciąży i trwać aż do zakończenia karmienia piersią. Dzięki temu dziecko otrzymuje optymalne wsparcie dla rozwoju mózgu, układu nerwowego i wzroku, a kobieta zyskuje ochronę przed powikłaniami i lepsze samopoczucie w ciąży oraz połogu.
