Maria Montessori skrytykowała ten model nauki, model polegający na siedzeniu w ławce i słuchaniu wykładu.
Montessori obserwowała dzieci, z którymi pracowała i na podstawie tych obserwacji wyciągała wnioski. Dzieci potrafią doskonale same się rozwijać, jeśli mają do tego odpowiednie warunki.
We własnym tempie
Jeżeli dziecko ma możliwość samorealizacji w każdej dziedzinie swojego życia, a więc w zabawie, w nauce, w samoobsłudze - posiądzie umiejętności, na których mu zależy. Ważne jest, by dorośli w odpowiednim czasie potrafili się wycofać, by dziecku "nie przeszkadzać" i umożliwić mu dochodzenie do wykształcenia umiejętności własną drogą i własnymi sposobami oraz we własnym tempie.
To wszystko jest możliwe, jeśli dziecko będzie miało możliwość obserwowania rzeczywistości. Wtedy samo nauczy się wyciągać wnioski i podejmować właściwe działania.
Maria Montessori uważała, że każde dziecko powinno być przygotowane do życia zarówno w sferze biologicznej, jak i społecznej.
Dorosły nie może zaplanować rozwoju dziecka, bo ono rozwija się samodzielnie, w najkorzystniejszych dla niego warunkach.
Czytaj też: Dlaczego warto posłać dziecko do przedszkola
Podstawowe zasady
Pedagogika Montessori umożliwia dzieciom zdobywanie wiedzy, rozwijanie własnej osobowości z jej indywidualnymi cechami, prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.
Aby osiągnąć te cele, Maria Montessori stosowała w swej pedagogice kilka zasad:
- Swoboda w działaniu, samodzielność - dzieci mogą samodzielnie podejmować decyzje, mieć swobodę wyboru. Taki wybór jest możliwy tylko wtedy, gdy dziecko zaczyna samodzielnie myśleć, wyciągać wnioski. Dziecko może swobodnie wybierać działanie, czas jego wykonania, miejsce i osoby, z którymi chciałoby coś zrobić. Tym samym dziecko staje się odpowiedzialne za siebie i osoby, z którymi przebywa. Swoboda w działaniu musi być odpowiedzialna i tu zaczyna się rola pedagoga. To on pokazuje dzieciom, jak właściwie postępować, by postępowanie nie przyniosło negatywnych skutków. Pedagodzy trenują z dziećmi wiele sytuacji, w których uczą się one swobody działania.
- Porządek - dzień musi być uporządkowany, dziecko powinno o tym wiedzieć, znać jego porządek. Dorośli powinni zaczynać takie porządkowanie już od narodzin dziecka, np. stosując rytuał wieczorny: kąpiel, posiłek, spanie we własnym łóżeczku. Dziecko się do tego przyzwyczaja i wie, że każdego dnia ten rytuał będzie powtarzany. Wtedy czuje się spokojnie i pewnie. Porządkiem dla dziecka jest także obecność przy nim zaufanych i znanych mu osób, najczęściej są to rodzice, opiekunowie, nianie. Jeśli ich nie ma, dziecko nie czuje się komfortowo i bezpiecznie. Ten porządek zewnętrzny przyczynia się do porządku wewnętrznego dziecka, nabiera ono wtedy w uporządkowanej sytuacji pewności siebie i jest spokojne.
- Swoboda ruchu - pomieszczenie, w którym przebywa dziecko, powinno być tak urządzone, by nie krępowało ruchów dziecka, by dziecko miało dostęp do wszystkich miejsc, do których chce dojść. W ten sposób poznaje ono otoczenie. Montessori uważała, że ruch fizyczny ma bezpośredni wpływ na psychikę i samopoczucie. Przestrzeń powinna być urządzona w taki sposób, by wszystko było łatwo dostępne, przejrzyste, osiągalne dla dziecka.
- Wrażliwość na dźwięki - dorośli powinni zwracać uwagę na dźwięki dochodzące do dzieci. Montessori uważała, że to, co słyszą dzieci, ma duży wpływ na rozwój ich mowy i wrażliwości. Dzieci powinny uczyć się przebywania w ciszy. Nie powinna im ona przeszkadzać, ale umożliwiać skupienie na danym zadaniu.
- Rola nauczyciela - nauczyciel wg pedagogiki Montessori jest tym, który pomaga dziecku w osiąganiu celów. Jego rolą nie jest kształcenie i pouczanie dziecka, ale pomoc w odkrywaniu narzędzi do poznania. Nauczyciel powinien mieć wykształconą zdolność obserwowania dziecka. Ma pomagać mu w rozwoju, ale nie przeszkadzać, ingerować tylko w sytuacjach, gdy dziecko naprawdę potrzebuje pomocy. W ten sposób dziecko staje się bardziej samodzielne i samo w większości przypadków szuka rozwiązań problemu. Nauczyciel może pokazać, jak właściwie posługiwać się materiałami i wycofać się, obserwując działania dziecka.
- Szacunek dla pracy innych - dzieci uczą się współpracy i szacunku dla wytworów pracy innych.
Czytaj też: Co to jest przedszkole Montessori?
Casa dei bambini - dom dla dzieci
Założeniem tworzenia domów dla dzieci - dzisiaj przedszkoli Montessori - jest umożliwienie dziecku dojrzewania wśród innych ludzi i nauczenie go bycia samodzielnym, a także umiejętności właściwego wykorzystania danej mu swobody.
Przedszkole Montessori jest przyjazne dla dziecka. Stosuje się w nim kilka reguł, obecnie stosowanych we wszystkich placówkach dla dzieci, gdyż metody te stały się uniwerslane:
- Krzesełka i stoły dostosowane są do wzrostu dziecka.
- Otwarte regały, do których dziecko ma swobodny dostęp, może brać z nich wszystko to, co jest mu potrzebne do działania czy zabawy.
- Okna, przez które każde dziecko może wyglądać, gdyż są one na właściwej wysokości.
- Toalety i umywalki łatwo dostępne dla każdego dziecka.
- W salach znajduje się wykładzina, ponieważ dzieci lubią bawić się na podłodze.
- Meble w przedszkolu są jak najprostsze.
- W przedszkolu jest jedna duża sala, na której gromadzą się wszystkie dzieci, w różnym wieku, wspólnie się tam bawią, pomagają sobie wzajemnie. Uczą się tam także reguł panujących w grupie, wymieniają doświadczeniami.
- Indywidualne podejście do każdego dziecka - każde dziecko pracuje i uczy się we własnym tempie i wg swoich możliwości.
Pedagogika Montessori wyklucza sytuacje, w których dziecko jest upokorzone, podkreślane są jego porażki, nauczyciel dominuje, a nie pomaga, pojawia się współzawodnictwo, nauczyciel zbyt często pomaga dzieciom, ingeruje w ich zabawę i działania, pojawiają się stopnie, a także ograniczenie ruchów dziecka, np. w zbyt małej sali dydaktycznej.
Pedagogika Marii Montessori pojawia się jako jeden z programów w wielu placówkach przedszkolnych. Nauczyciele chętnie korzystają z jej wskazówek. Są także typowo montessoriańskie przedszkola, w których zastosowane są wszystkie metody i reguły proponowane przez ich twórczynię.
Przed zapisaniem dziecka do przedszkola warto zapoznać się dokładniej z proponowanym programem i zastanowić się, czy odpowiada nam w całości, czy lepiej wybrać placówkę, która wdraża tylko niektóre elementu danego programu.
Czytaj też: Rodzaje przedszkoli
