Głoskowanie wyrazów – jak nauczyć dziecko głoskować? Ćwiczenia, przykłady

Głoskowanie – czym jest?

Głoskowanie jest to dzielenie poszczególnych wyrazów na głoski. Głoski natomiast są to najmniejsze, niepodzielne dźwięki mowy, które słyszymy w każdym wypowiedzianym słowie. Głoskowanie to nie to samo, co literowanie. Podczas literowania bowiem wyodrębniamy wszystkie występujące w słowie znaki, uwzględniając pojedyncze litery w dwuznakach „rz” – czyli „r” i „z”, „sz” – czyli „s” i „z” i tak dalej z „cz”, „ch”, „dz”, „dż”, „dź”. W przypadku głoskowania natomiast wyodrębniamy głoski w taki sposób, jak są słyszane, czyli „rz”, „sz”, „ch”, „cz” itd. są pojedynczymi głoskami.

Głoskowanie może być również mylone z sylabizowaniem, jednak to również inny proces. Podczas sylabizowania wyodrębniamy sylaby, z jakich składa się dany wyraz. Głoskowanie bazuje na słuchu fonetycznym, nie na piśmie i z tego powodu może sprawiać dzieciom większą trudność, niż literowanie czy sylabizowanie.

Zobacz też: Jak zachęcić dziecko do nauki alfabetu?

Głoskowanie – dlaczego jest ważne?

Umiejętność głoskowania jest niezbędna do nauki poprawnego artykułowania wszystkich głosek w wyrazach. Kiedy należy rozpocząć naukę głoskowania? Głoskowanie to umiejętność, którą dziecko powinno opanowywać po nauczeniu się sylabizowania, jeszcze zanim zacznie naukę czytania. Poprawne głoskowanie powinno zostać przyswojone przez dziecko w wieku 6-7 lat. Jeżeli po tym czasie dziecko nadal będzie miało problemy z poprawnym wymawianiem głosek, np. zamiast „sz” będzie mówiło „ś”, czy zamiast „cz” – ć, wówczas wskazana jest wizyta u logopedy, który doradzi, jakie ćwiczenia można wykonywać z dzieckiem w celu treningu głoskowania.

To też może Cię zainteresować: Jak zachęcić dziecko do czytania książek?

Jak nauczyć dziecko głoskowania – przydatne ćwiczenia, które wykonasz w domu z dzieckiem

Kiedy dziecko ma problemy z głoskowaniem, warto podczas wspólnej zabawy czy też podróży autem wprowadzić proste ćwiczenia, które pomogą mu opanować tę umiejętność. Najważniejsze jednak, aby ćwiczenia te miały formę zabawy, nie przymusu. Jeżeli chcemy nauczyć dziecko głoskować, na początek wybierajmy do nauki krótkie, proste słowa, bez zmiękczeń, aby nie zniechęcić dziecka. Zbyt długie i zbyt skomplikowane słowa mogą prowadzić do dezorientacji i sprawić dziecku trudności w wyodrębnieniu głosek. Bardzo ważne, aby ćwiczenia głoskowania wykonywać regularnie, ale w krótkich interwałach. Nie katujmy dziecka godzinnym powtarzaniem, lepiej poświęcić na trening nawet 10 czy 15 minut w ciągu dnia, na przykład jadąc samochodem z przedszkola czy podczas spaceru.

Sprawdź też: Co to są antonimy?

Ćwiczenia głoskowania – pozwól dziecku wymyślić słowo, nad którym będziecie pracować

Aby nauczyć dziecko głoskować, potrzeba dużo cierpliwości i wyrozumiałości. Ćwiczenia głoskowania, aby były skuteczne, muszą być dla dziecka lekkie i interesujące. Na początek pozwól dziecku zdecydować, jakie słowo będzie głoskowało. Daj mu do wyboru kilka prostych, nieskomplikowanych wyrazów, które nadadzą się do nauki, ale niech samo wybierze, które podoba mu się najbardziej. Jeżeli chcesz nauczyć dziecko głoskować, zacznij od wyrazów, które składają się z nie więcej niż 3 czy 4 głosek. Krótkie wyrazy będzie dziecku najprościej przegłoskować. Dobrze też, aby pierwsze podawane słowa zaczynały się na samogłoskę i nie zawierały głosek zmiękczonych i miękkich. Przykładowo może to być słowo Ola.

To też może Cię zainteresować: Części mowy – jak pomóc dziecku w ich nauce?

Pierwszym krokiem w treningu jest przegłoskowanie wybranego słowa dziecku. Głoskując słowo Ola, możemy delikatnie przedłużyć pierwszą głoskę – Oooo-l-a. Podkreślamy artykulację pierwszej głoski, pamiętając jednak, aby pozostałe głoski zostały wymówione wyraźnie i szybko. Następnie zachęcamy dziecko, aby powtórzyło ćwiczenie samodzielnie. Dodatkowo możemy zaproponować jeszcze kilka zbliżonych słów, aby dziecko mogło z nimi potrenować, np. Ala, oko, osa, Ula.

Przeczytaj: Jak nauczyć dziecko kolorów i kształtów?

Ćwiczymy głoski na końcu słowa

Kiedy zauważymy, że maluch radzi już sobie z wyodrębnieniem pierwszej głoski, możemy zmodyfikować ćwiczenie w taki sposób, aby tym razem kłaść nacisk na ostatnią głoskę słowa. Przykładowo, wymawiając słowo Kula, akcentujemy K-u-l-aaa, przedłużając nieco ostatnią głoskę. Poprośmy dziecko, aby analogicznie poćwiczyło na innych słowach, takich jak: rola, Tola, pole czy ona.

Kolejny etap ćwiczenia będzie polegał na wyodrębnieniu środkowych głosek w słowach. Pamiętajmy jednak, aby nadal pozostać przy samogłoskach. Możemy zastosować te same słowa co poprzednio, akcentując w następujący sposób: K-uuu-l-a, R-ooo-l-a itp. Kiedy zauważymy, że dziecko już bez problemu radzi sobie z akcentowaniem samogłosek w różnych miejscach słowa, wówczas możemy powtórzyć to samo ćwiczenie, ale z samogłoskami. Słowa te akcentujemy w następujący sposób: Pyyy-ł-o-t, Byy-u-t-y itp. Wraz z opanowywaniem przez dziecko ćwiczenia, możemy zadawać mu trudniejsze i bardziej skomplikowane słowa.

Przeczytaj też: Nauka części zdania

„Powtórz ostatnią głoskę mojego słowa” i inne ćwiczenia głoskowania

Ćwiczenie słuchu fonematycznego jest dla dziecka bardzo ważne w późniejszej nauce pisania i czytania. Trenując głoskowanie należy pamiętać, aby wybierać słowa proste, a ćwiczenia dobierać w taki sposób, by stanowiły dla dziecka przyjemną formę spędzania czasu. Może to być na przykład zabawa w zgadywanie, jakie słowo rodzic głoskuje lub zabawa w dokańczanie słowa.

W pierwszym przypadku zabawa polega na tym, że rodzic głoskuje prosty wyraz, natomiast zadaniem dziecka jest odgadnięcie, co to za słowo. W późniejszym etapie role mogą się odwrócić i głoskować będzie dziecko, natomiast rodzic będzie zgadywał słowo. Innym sposobem na zabawę i naukę głoskowania jest powtarzanie przez dziecko lub dokańczanie słowa, które rodzic głoskuje. Rodzic zaczyna głoskować wybrane słowo, natomiast dziecko próbuje odgadnąć ostatnią głoskę jego wyrazu. Kiedy dziecko wykonuje ćwiczenie poprawnie, możemy umówić się z nim na punktację lub nagrodę w postaci naklejki. Odpowiednie motywowanie do pracy z pewnością poprawi efekty treningu głoskowania.