Nauka liter – kiedy jest najlepszy czas, aby ją zacząć?
Zgodnie z obowiązującym systemem szkolnictwa, nauka literek – czytania i pisania przypada na pierwszą klasę szkoły podstawowej. W większości przypadków jednak dzieci poznają literki już w zerówce, a niektóre nawet w przedszkolu, czyli około 4.-5. roku życia. W zależności od placówki, do jakiej dziecko uczęszcza, nauka ta może być realizowana w różny sposób.
Rodzice często zadają sobie pytanie: czy moje dziecko powinno znać już litery? Najczęściej pada ono po spotkaniu ze znajomym, którego dziecko w podobnym wieku zna już cały alfabet albo nawet płynnie czyta. Takie konfrontacje często wywołują u rodziców wątpliwości, zwłaszcza jeśli ich maluch jeszcze nie wypracował danej umiejętności. O ile same wątpliwości nie są niczym złym i mogą zmobilizować do bliższego przyjrzenia się rozwojowi dziecka, o tyle sam fakt, że dziecko nie robi tego samego, co dziecko kuzynki czy sąsiadki, nie świadczy jeszcze o żadnych zaburzeniach.
Trzeba pamiętać o tym, że każde dziecko jest inne, każde rozwija się w swoim tempie i musimy mu na to pozwolić. Oczywiście, czuwając przy tym, aby miało możliwość do nauki i rozwoju. Stwarzanie dziecku odpowiednich warunków do nauki przez zabawę pozwoli w sposób naturalny i niewymuszony zdobywać nowe umiejętności, przystosowane do możliwości poznawczych, właściwych dla wieku dziecka.
Jak pomóc dziecku w nauce czytania i nauce pisania?
Jeżeli chcemy ułatwić dziecku start w szkole, możemy już w domu zacząć oswajać je z alfabetem. Najlepszym pomysłem jest nauka przez zabawę. Dzięki temu zainteresujemy malucha literkami w przystępny i atrakcyjny dla niego sposób. Dla najmłodszych dzieci możemy kupić matę złożoną z piankowych puzzli z literkami i cyferkami.
Wspólne układanie, któremu będzie towarzyszyło nazywanie literek, będzie wspaniałym wstępem do poznania alfabetu. Dodatkowo dziecko, dopasowując poszczególne literki do otworów w puzzlach, będzie ćwiczyło sprawność motoryczną i rozpoznawanie kształtów. Gotowa mata będzie świetnym elementem wystroju dziecięcego pokoju lub kącika z zabawkami.
Sprawdź też: Jak rozwijać motorykę małą u dziecka?
Oczywiście istnieje mnóstwo innych zabawek, które pomogą nam w oswajaniu dziecka z literkami, np.:
- magnesowe litery na lodówkę,
- książeczki z obrazkami i literkami,
- drewniany alfabet układanka,
- literkowe memory.
Początkowo dzieci uczą się na literach drukowanych, które łatwiej jest im rozpoznać, a następnie samodzielnie napisać. Specjaliści jednak polecają zaczynać naukę alfabetu od liter pisanych, ponieważ to właśnie takimi dzieci będą posługiwać się w zerówce czy w pierwszej klasie. Alfabet pisany (litery pisane) jest jednak bardziej wymagający, dlatego w przypadku młodszych dzieci spokojnie możemy zacząć od nauki liter drukowanych.
Nauka liter w przedszkolu
Jak już wspomniano, większość dzieci zaczyna poznawać litery w wieku przedszkolnym – około 4.-5. roku życia, jednak nawet już u trzylatków możliwe jest wprowadzanie zabaw i zajęć, mających na celu wzrokowe oswajanie z literami. Przykładowo, dzieci uczą się rozpoznawać karteczki ze swoim imieniem, a także litery od innych obrazków i symboli.
Nauka liter w przedszkolu odbywa się równocześnie na gruncie mówionym i pisanym. Oznacza to, że podczas poznawania poszczególnych liter, dzieci uczą się je zapisywać. W pierwszych latach przedszkola jest to nauka pisania linii i szlaczków, która jest wstępem właśnie do nauki pisania liter. Większość pięciolatków jest w stanie opanować rysowanie szlaczków, rozpoznawanie liter, a także cyfr, a nawet zapisać swoje imię. Oczywiście niektóre dzieci przyswajają tę wiedzę szybciej, inne potrzebują trochę więcej czasu, prób, treningu i cierpliwości, i to również jest całkowicie normalne i naturalne.
Dzieci 6-letnie, czyli uczęszczające do tak zwanej zerówki, zaczynają naukę odczytywania literek począwszy od sylabizowania, aż do nauki odczytywania wyrazów całościowo. Równocześnie przebiega też doskonalenie zapisywania liter i całych wyrazów. W tym okresie dzieci uczą się też łączenia podpisów z odpowiednimi obrazkami.
Problemy z nauką liter – czy to dysleksja?
Nie każdy problem z nauką alfabetu czy czytania oznacza dysleksję. Czasami dziecko po prostu potrzebuje więcej czasu i indywidualnego wsparcia, które pomoże mu opanować literki i przejść przez ten trudny etap w edukacji. Są jednak pewne objawy, które rzeczywiście mogą wskazywać na ryzyko dysleksji i w razie wystąpienia kilku z nich, warto skonsultować to ze specjalistą.
Objawy, które mogą być wskazaniem do diagnozy logopedycznej lub do wizyty w poradni psychologiczno-pedagogicznej, to:
- problemy z koncentracją podczas odrabiania lekcji, częste odrywanie się od nich pod wpływem hałasów;
- kłopoty ze zrozumieniem sensu przeczytanego tekstu;
- wolne czytanie, problemy z łączeniem sylab w wyrazy, wyrazów w zdania itp.;
- problemy z budowaniem wypowiedzi;
- zapominanie i mylenie liter podczas pisania;
- problemy z wyróżnianiem elementów z całości;
- mylenie kierunków w lewo lub w prawo od siebie;
- mylenie przyimków określających stosunki przestrzenne;
- problemy z bieganiem i skakaniem;
- wadliwa wymowa;
- przekręcanie wyrazów;
- trudności w rzucaniu piłką do celu;
- problemy z łapaniem piłki;
- problem z wiązaniem sznurowadeł.
Problemy z nauką liter w szkole – kiedy do poradni psychologiczno- pedagogicznej?
Bardzo ważne, aby w razie współistnienia wielu z wymienionych objawów, jak najszybciej zdiagnozować problem, a także udzielić dziecku pomocy. To szczególnie istotne na wczesnym etapie edukacji, ponieważ pogłębiające się problemy w czytaniu, pisaniu i rozumieniu tekstu, mogą prowadzić do obniżenia samooceny dziecka, a także utraty motywacji do nauki.
Diagnoza pod kątem dysleksji rozwojowej, a także terapia pedagogiczna w poradni pomogą pokonać trudności i wesprą dziecko w tak ważnym etapie, jakim są pierwsze lata nauki szkolnej. Dysleksja oznacza problemy w czytaniu oraz pisaniu, ale nie tylko. Warto wiedzieć, że mechanizmy, które wpływają na występowanie dysleksji, mogą powodować szereg objawów w innych obszarach edukacji, a także w rozwoju emocjonalnym związanym z obniżoną samooceną i lękiem szkolnym. Dysleksja występuje nie tylko u dzieci, może pojawiać się też na późniejszym etapie życia. W dorosłości może prowadzić na przykład do niemożności wykonywania niektórych zawodów, wymagających szybkiego zapamiętywania i przetwarzania informacji pisanych oraz mówionych.
Jak sobie radzić z dzieckiem z dysleksją?
To, co bardzo ważne podczas terapii dzieci ze zdiagnozowaną dysleksją rozwojową, to cierpliwość i odpowiednie podejście rodziców. Wciąż jeszcze pokutuje wśród niektórych przeświadczenie, że dysleksja to wymówka dla leniwych dzieci, które nie chcą się uczyć. W rzeczywistości dysleksja najczęściej występuje u pracowitych, inteligentnych i zmotywowanych dzieci, które bardzo chcą się uczyć i wręcz lgną do zdobywania wiedzy. Niestety trafiają one na niezależne od siebie trudności, które sprawiają, że nauka idzie im znacznie trudniej i wolniej. Samo odrabianie pracy domowej może trwać nawet dwa razy dłużej niż u innych, a do tego muszą one uczestniczyć w specjalistycznej terapii. Nie należy tego jednak bagatelizować i odpuszczać. Dzięki regularnej terapii, zajęciom wspierającym i wsparciu rodziców dziecko ma możliwości na wyrównanie swoich szans w szkole.
