Neutrofile (neutrocyty, granulocyty obojętnochłonne) – funkcje w organizmie
Neutrofile (NEUT), czyli granulocyty obojętnochłonne (wyróżniamy jeszcze granulocyty zasadochłonne i granulocyty kwasochłonne), to krążące we krwi komórki układu odpornościowego, które stanowią nawet 50–70 proc. wszystkich krwinek białych. Powstają one w szpiku kostnym, po czym przedostają się do układu krążenia.
W przypadku uszkodzenia tkanek bądź kontaktu z drobnoustrojami, neutrofile aktywują odpowiednio stan zapalny bądź fagocytozę, czyli unieszkodliwienie patogenów bakteryjnych, grzybiczych bądź pasożytów.
Liczba neutrofilów warunkuje zatem zdolności obronne organizmu. Analiza krwi – badanie morfologii krwi, pozwala na określenie całkowitej ilości leukocytów, a także ich poszczególnych frakcji – neutrofilów, bazofilów i eozynofilów.
Badanie poziomu neutrofilów u dziecka wykorzystuje się przede wszystkim w diagnostyce zakażeń o podłożu bakteryjnym.
Przeczytaj również:
Płytki krwi u dzieci – co oznaczają podwyższone i niskie płytki (PLT) u dzieci?
Neutrofile u dziecka – wskazania do NEU morfologii
Poziom neutrofili u dziecka oznaczany jest w ramach morfologii krwi. U dziecka najczęstszym wskazaniem do badania neutrofilów we krwi jest podejrzenie infekcji bakteryjnej.
Neutrofile u dzieci oznaczane są zatem w przypadku:
- utrzymującej się gorączki (zwłaszcza powyżej 39 stopni),
- nawracających zakażeń,
- zapalenia płuc,
- zakażenia układu moczowego,
- rozprzestrzenienia się miejscowego stanu zapalnego.
Kolejne wskazania do badania poziomu granulocytów obojętnochłonnych u dzieci to podejrzenie niedoborów odporności, przewlekłych zakażeń oraz nowotworów. Niekiedy poziom neutrofilów u dziecka oznaczany jest wraz z całą morfologią krwi w ramach rutynowych badań kontrolnych, bez występowania jakichkolwiek niepokojących objawów chorobowych.
Sprawdź nasz kalkulator siatek centylowych
Poziom neutrofilów u dziecka – jak wygląda badanie i jak się przygotować?
Badanie neutrofilów u dziecka wykonywane jest z próbki krwi. Neutrofile u niemowlaka oznaczane są z próbki krwi pobranej przez nakłucie opuszki palca, u większych dzieci natomiast pobierana jest próbka krwi żylnej.
Jak przygotować się do badania neutrofilów u dzieci? Na badanie oznaczające neutrofile u dzieci należy pojawić się na czczo. Dzień przed badaniem morfologii krwi u dziecka należy unikać ciężkostrawnej diety oraz nadmiernego wysiłku fizycznego.
Do badania granulocytów obojętnochłonnych pobierana jest niewielka ilość krwi – dziecko może odczuwać dyskomfort oraz nieznaczny ból podczas wykonywania nakłucia opuszki palca bądź zgięcia łokciowego. Badanie wykonane na podstawie skierowania od lekarza jest refundowane. Jeśli pacjent zdecyduje się na własną rękę wykonać badanie NEU, morfologia krwi będzie kosztować go około 10 zł; morfologia z rozmazem kosztuje o kilka złotych więcej.
Przeczytaj również:
CRP u dziecka – kiedy wykonać badanie, wyniki, normy
Neutrofile – norma wartości bezwzględnej i procentowo
Norma neutrofilów u dzieci może być wyrażona w liczbach bezwzględnych oraz jako procent zawartości wszystkich leukocytów we krwi (NEUT %). Norma granulocytów obojętnochłonnych u dzieci zależy ściśle od wieku – zmienia się zarówno bezwzględna liczba neutrofilów we krwi, jak i ich procentowa zawartość.
Prawidłowy poziom neutrofilów u dzieci w uwzględnieniem wieku, wyrażony ilością komórek oraz ich procentową zawartością, przedstawia się następująco:
- bezpośrednio po porodzie: 6–26 x 10⁹/ l (61%)
- 12 godzin po porodzie: 6–28 x 10⁹/ l (65%)
- pierwsza doba życia: 5–21 x 10⁹/ l (61%)
- pierwszy tydzień życia: 1,5–10 x 10⁹/ l (45%)
- drugi tydzień życia: 1–9,5 x 10⁹/ l (40%)
- 1.–6.miesiąc życia: 1–9 x 10⁹/ l (35%)
- 6.–12. miesiąc życia: 1–8,5 x 10⁹/ l (32%)
- 1.–10. rok życia: 1,5–8,5 x 10⁹/ l (31%, 2–4 rok życia 33%, 4–6 42 %, 6–8 53%, 8–10 53%)
- 10.–16. rok życia: 1,8–8 x 10⁹/ l (54%)
- powyżej 16. roku życia: 1,8–8 x 10⁹/ l (57%)
Oznaczenie neutrofili u dziecka wykonywane jest jako część morfologii krwi – parametr ten oznaczony jest jako NEUT/NEU. Interpretacja wyników krwi powinna być wykonywana w oparciu o wszystkie parametry morfologii krwi, najlepiej uzupełnionej o rozmaz krwi, czyli mikroskopową analizę komórek krwi.
Nadmiar neutrofilów u dziecka – podwyższone neutrocyty
Neutrofile powyżej normy u dziecka określane są mianem neutrofilii. Za wysoki poziom neutrofilów u dziecka najczęściej towarzyszy zakażeniom bakteryjnym. Inną przyczyną podwyższonych neutrofilów u dzieci są choroby krwi – białaczka, chłoniak czy zespoły mieloproliferacyjne. Wtedy nadmiarowi neutrofilów mogą towarzyszyć limfocyty obniżone.
Kolejne przyczyny podwyższonych neutrofilów u dziecka to:
- choroby autoimmunologiczne,
- stany zapalne,
- ostry krwotok,
- niedokrwistość hemolityczna,
- zespół Cushinga.
Kiedy u dziecka występują wysokie neutrofile, należy brać pod uwagę także zatrucie lekami czy chemikaliami.
Na podwyższony wynik neutrofilów we krwi ma wpływ także stres, intensywny wysiłek fizyczny, ciężkostrawna dieta w dniu poprzedzającym badanie bądź napad padaczkowy.
Przeczytaj również:
Strach przed pobieraniem krwi u dziecka – jak sobie z nim radzić
Za niskie neutrofile u dziecka – neutrofile poniżej normy
Za niski poziom neutrofilów u dziecka określany jest mianem neutropenii. Neutropenia może towarzyszyć różnorodnym stanom. Za niskie neutrofile odpowiadają następujące stany:
- ciężkie zakażenia bakteryjne,
- choroby autoimmunologiczne uszkadzające białe krwinki,
- białaczka,
- powiększenie śledziony,
- zatrucie metalami ciężkimi,
- stosowanie niektórych leków (antybiotyków, diuretyków czy sterydów),
- neutropenie wrodzone.
Neutrofile pałeczkowate obniżone występują też przy nadczynności tarczycy.
W przypadku rozpoznania neutropenii konieczne jest wykonanie dalszych badań, które wyjaśnią przyczynę neutrofilów poniżej normy. Najważniejsze z tych badań to: rozmaz krwi, odczyn Coombsa, badanie poziomu immunoglobulin, badanie poziomu przeciwciał przeciwko neutrofilom, badania genetyczne.
Znacznie obniżone neutrofile mogą bardzo osłabiać odporność, prowadząc do rozwoju ciężkich zakażeń bakteryjnych (także bakteriami fizjologicznie bytującymi w organizmie i nieprowadzącymi w stanie zdrowia do rozwoju infekcji). Najpoważniejszym powikłaniem neutropenii u dziecka jest posocznica neutropeniczna, stanowiąca bezpośrednie zagrożenie życia.
Za mało neutrofilii u dziecka wymaga wdrożenia odpowiedniej profilaktyki zakażeń. Konieczna jest dbałość o higienę jamy ustnej i zębów, odpowiednia dezynfekcja skaleczeń skóry, wizyty lekarskie w przypadku rozwoju każdej infekcji czy gorączki.
Aby podwyższyć neutrofile i wyleczyć neutropenię u dzieci, należy prawidłowo rozpoznać jej przyczynę. Stosować można antybiotykoterapię, immunoglobuliny, szczepienia ochronne, glikokortykosteroidoterapię czy przeszczepienie macierzystych komórek krwiotwórczych.
Przeczytaj również:
Książeczka zdrowia dziecka – co zawiera, gdzie ją wyrobić, co zrobić, gdy zginie?
Neutrofile u dziecka – o co najczęściej pytają rodzice?
1) Co oznaczają niskie neutrofile (ANC) u dziecka?
Neutrofile to „żołnierze pierwszej linii” odporności. Niski wynik (neutropenia) ocenia się zwykle tak: łagodna 1,0–1,5 ×10⁹/L, umiarkowana 0,5–1,0 ×10⁹/L, ciężka <0,5 ×10⁹/L. U niemowląt normy są szersze, dlatego wynik zawsze trzeba interpretować z lekarzem i w kontekście objawów. Często spadek bywa przejściowy po infekcji wirusowej i znika po kilku tygodniach. Jeśli dziecko czuje się dobrze, zwykle powtarza się morfologię i obserwuje.
2) Kiedy jechać pilnie do szpitala/SOR?
Jeśli dziecko ma gorączkę ≥38,0°C i wiemy o neutropenii albo gorączka pojawia się u dziecka „wyraźnie osłabionego”, to sytuacja nagła – jedź do szpitala. Ryzyko ciężkiej infekcji rośnie, im dłużej i głębiej utrzymuje się spadek neutrofili, zwłaszcza ANC <0,5 ×10⁹/L. W takich sytuacjach liczy się szybka ocena i ewentualne antybiotyki.
3) Jakie są najczęstsze przyczyny przejściowo niskich neutrofili?
Najczęściej to infekcja wirusowa (np. po przeziębieniu), czasem leki (m.in. niektóre antybiotyki/przeciwdrgawkowe), rzadziej niedobory (wit. B12, kwas foliowy, miedź). U maluchów częstą przyczyną bywa też autoimmunizacyjna neutropenia niemowląt (AIN) o łagodnym przebiegu. Przy dziecku, które czuje się dobrze, standardem jest powtórzenie morfologii i proste badania przesiewowe według lokalnych wytycznych.
4) Czy dziecko może chodzić do żłobka/przedszkola/szkoły?
W łagodnej i stabilnej neutropenii bez nawracających infekcji dzieci zwykle prowadzą normalne życie – uczęszczają do placówki, bawią się, uprawiają sport w swoim tempie. Kluczowe są higiena rąk, szybka reakcja na gorączkę oraz indywidualne wskazówki hematologa/pediatry. Decyzję o ewentualnych ograniczeniach podejmuje się indywidualnie, w oparciu o stan dziecka i przyczynę neutropenii.
5) Czy szczepienia są bezpieczne przy neutropenii?
Przy izolowanej neutropenii (bez innych zaburzeń odporności) zaleca się szczepienia zgodnie z krajowym kalendarzem. Dotyczy to wszystkich szczepionek inaktywowanych oraz – po ocenie lekarza – także żywych wirusowych. Pomocne bywa sprawdzenie podstawowych parametrów odporności (np. immunoglobulin), zanim poda się żywą szczepionkę.
6) AIN (autoimmunizacyjna neutropenia niemowląt) — czy to groźne?
Zwykle nie. AIN najczęściej powodują przeciwciała IgG przeciwko neutrofilom i w ogromnej większości ma łagodny przebieg z tendencją do samoistnego ustępowania w ciągu kilku lat. Dzieci wymagają czujnej obserwacji i leczenia infekcji w razie potrzeby; leki stymulujące (G-CSF) rozważa się incydentalnie, np. przed zabiegiem lub przy ciężkiej infekcji.
7) Co to jest „wariant etniczny” z naturalnie niższym ANC?
U części osób (częściej pochodzenia afrykańskiego i częściowo bliskowschodniego) niższe ANC bywa normą z powodu cechy Duffy-null. Najnowsze prace wyznaczyły osobne zakresy referencyjne dla tej grupy, aby uniknąć niepotrzebnych alarmów i leczenia. EHA podkreśla, że w ADAN nie stosuje się rutynowo G-CSF, bo nie ma zwiększonej skłonności do infekcji.
8) Jak leczy się neutropenię u dzieci – czy zawsze potrzebny jest G-CSF?
Nie. Leczenie zależy od przyczyny i nasilenia. W wielu sytuacjach wystarcza obserwacja. G-CSF (np. filgrastym/pegfilgrastym) stosuje się przy cięższych, przewlekłych neutropeniach lub przed zabiegami — zgodnie z europejskimi zaleceniami i charakterystyką produktów. U nielicznych pacjentów z ciężkimi, wrodzonymi postaciami i brakiem odpowiedzi rozważa się przeszczepienie krwiotwórcze. W Polsce preparaty G-CSF znajdują się na listach refundacyjnych.
9) Jakie objawy infekcji powinny szczególnie niepokoić przy neutropenii?
Gorączka ≥38°C, osłabienie, dreszcze, szybkie oddychanie, ból gardła/owrzodzenia w jamie ustnej, pogarszający się kaszel, ból brzucha lub okolicy pępka, zaczerwienienie/ropny wyciek z rany, a u najmłodszych –„nietypowa senność” czy nieutulony płacz. Jeśli pojawia się gorączka przy znanej neutropenii – jedź do szpitala, to stan pilny.
10) Czy dieta, witaminy albo probiotyki podniosą neutrofile?
Nie ma dowodu, że sama dieta czy probiotyki trwale zwiększają ANC. Kluczowe jest leczenie przyczyny (np. odstawienie leku uszkadzającego szpik, wyleczenie infekcji). Warto natomiast zadbać o zbilansowaną dietę i uzupełnienie ewentualnych niedoborów (B12, kwas foliowy, żelazo, miedź), bo niedożywienie może nasilać spadki. Zmiany suplementów i „naturalnych” preparatów zawsze uzgadniaj z lekarzem.
współpraca: redakcja Mamazone
