12. miesiąc życia dziecka

Roczne dziecko diametralnie różni się od tego, które jeszcze niedawno leżało i gaworzyło w łóżeczku. Skończył się czas, kiedy można było siedzieć i patrzeć na nie całymi dniami. Teraz bowiem trudno o spokojne siedzenia, a oczy trzeba mieć dookoła głowy!

12-miesięczne dziecko jest szybkie i w ciągłym biegu, na nic nie ma czasu i wszystko chce poznać! Rusza się coraz sprawniej i pewniej, być może nawet samodzielnie chodzi, a wtedy… wtedy rodzic może zapomnieć o spokojnych spacerach, za to dostanie solidną dawkę ruchu, za którą może być wdzięczny swojemu maluchowi.

Roczne dzieci to także małe gaduły. Roczniak mówi ciągle i dużo, ma też swoje ulubione słowa. Obserwowanie go to prawdziwa przyjemność – z dnia na dzień widać bowiem, jak coraz więcej – mówiąc kolokwialnie – ogarnia. Jego spryt zaskakuje, a determinacja imponuje. 12-miesięczne dziecko to naprawdę mały, mądry człowieczek!

Ile waży 12-miesięczne dziecko – normy

Zazwyczaj wzrost 12-miesięcznego dziecka wynosi między 71 a 84 cm. Ile waży roczne dziecko? Waga roczniaka waha się między 8 a 13 kg. Mogą jednak wystąpić drobne odchylenia i – o ile dziecko rozwija się prawidłowo – kilka cm czy 0,5 kg nie robią różnicy.

Waga i wzrost rocznego dziecka to kwestia indywidualna. Na etapie, kiedy dzieci zaczynają samodzielnie chodzić, najbardziej dają się zauważyć różnice w ich budowach. Niektóre są drobne, inne z kolei „wyglądają na starsze”. Nie ma w tym nic dziwnego i nie ma też co porównywać dzieci.

Jak przebiega rozwój dziecka w wieku 12 miesięcy?

Przeczytaj również:

Szybkie obiady dla dzieci – 10 pomysłów

12. miesiąc życia dziecka – rozwój fizyczny

12-miesięczne dziecko potrafi już swobodnie wstawać z podłogi i przemieszczać się, trzymając czegokolwiek. Coraz chętniej też podejmuje próby samodzielnego chodzenia. Niektóre maluchy opanowują to szybciej, inne wolniej – nie jest to powód do zmartwień, bo choć ich ciałka są już na tyle rozwinięte, by móc same się utrzymać w pionie i maszerować, to każde dziecko dojrzewa do decyzji o samodzielności w innym tempie. Natomiast niewiele potrzeba, by dziecko zachęcić do chodzenia. Swobodnie potrafi iść, trzymając za rękę rodzica, lubi również ciągnąć za sobą różnego rodzaju zabawki na sznurkach czy pchać wózeczki.

Potrafi także współpracować podczas ubierania, podając rączki czy nóżki. W ciągłym użyciu jest jego palec wskazujący – maluch pokazuje wszystko, co go interesuje, najczęściej próbując przy tym wytłumaczyć, o co mu chodzi. 12-miesięczne dziecko jest pełne energii i żywiołowe, i co rusz sprawdza nowe możliwości swojego ciała.

Przeczytaj również:

Kiedy na nocnik? Od czego zacząć i jak, by poszło łatwo

12. miesiąc życia dziecka – rozwój psychiczny i umysłowy

12-miesięczne dziecko to mały indywidualista. Jest coraz bardziej śmiałe w wyrażaniu swojego zdania i bardzo dużo stara się mówić. Posiada coraz większy zasób słów – do „mama” i „tata” dołączają wszechobecne „to” i „tam”, które towarzyszą pokazywaniu paluszkiem, a także „nie”, powtarzane z prawdziwym uwielbieniem oraz wiele innych, czasem nowo przez niego stworzonych słów. Rozumie także to, co mówią do niego rodzice i potrafi bez problemu wskazać nazwaną rzecz czy zwierzę, a także naśladować dźwięki. Chętnie także chwali się swoimi umiejętnościami.

W 12. miesiącu życia dziecko jest żądne wiedzy i przygód, śmiało wchodzi w interakcje z otoczeniem. Ma jednocześnie coraz większe poczucie odrębności i tożsamości. Rozpoznaje własne rzeczy, spogląda na siebie w lustrze, zapytane potrafi wskazać na siebie. Nie ma jednak pojęcia o współpracy, dlatego bywa odbierane jako uparte, kapryśne czy czasem nawet „nieznośne” lub „rozpieszczone”. Chętnie sprawdza granice i swoje, i rodziców. Ale prawda jest taka, że to po prostu taki etap rozwoju, który wymaga odpowiedniego wsparcia ze strony rodziców.

Kiedy warto skonsultować dziecko z pediatrą/fizjoterapeutą neurologicznym:

• nie podciąga się do stania i nie próbuje wstawać przy meblach,

• nie wskazuje palcem, nie reaguje na swoje imię, nie nawiązuje kontaktu wzrokowego,

• nie wypowiada żadnych sylab/słów znaczących („mama”, „tata” itp.),

• brak postępów w motoryce przez ≥2–3 miesiące, utrzymujące się napięcie/wiotkość,

• regres umiejętności, utrzymujący się brak apetytu, słabe przyrosty masy/wzrostu,

• nawracające infekcje, wysoka gorączka, drgawki, urazy głowy.

Przeczytaj również:

Dawkowanie leków dzieciom – waga czy wiek?

12. miesiąc życia dziecka – jak wspomagać rozwój?

12-miesięczne dziecko uczy się przez obserwację i słuchanie tego, co go otacza. Dlatego czułość, bliskość, cierpliwość i empatia rodziców są tym, czego najbardziej potrzebuje 12-miesięczne dziecko dla prawidłowego rozwoju. Maluch w tym wieku jest bardzo kontaktowy, dlatego tak ważne jest wchodzenie w interakcję z nim i pozwolenie, by i on mógł swobodnie nawiązywać kontakt z otaczającym światem. Im więcej rozmawia się z dzieckiem, tym lepiej będzie ono potrafiło mówić, słuchać i rozumieć to, co się wokół niego dzieje. Dużą rolę w tym wieku odgrywa wspólne czytanie książek, co wzbogaca rozwój emocjonalny i intelektualny dziecka, a także wspiera jego koncentrację.

Warto również pozwolić na samodzielność (np. samodzielne ubieranie się, samodzielne jedzenie). Choć dziecko potrzebuje wsparcia na każdym etapie rozwoju, jednocześnie czuje potrzebę, by samemu sprawdzać swoje możliwości. Dobrze pozwolić mu na to, bo będzie to dla niego świetną lekcją.

Aby wesprzeć rozwój 12-miesięcznego dziecka, warto po prostu… iść z nim przez świat i śmiało mu go pokazywać, a także podążać za jego potrzebami odkrywania go samodzielnie. Należy stymulować jego zmysły i motorykę z pomocą odpowiednich przedmiotów, ale przede wszystkim angażować go w codzienność, mówić i słuchać.

Przeczytaj również:

1. urodziny dziecka – przyjęcie, prezenty, wróżby, dekoracje, tort

Co po 12. miesiącu życia dziecka?

Po pierwszych urodzinach na rodziców i malucha czeka kilka ważnych etapów zdrowotnych i rozwojowych.
Szczepienie MMR (odra – świnka – różyczka) podaje się zwykle między 13. a 15. miesiącem życia – to pierwsza dawka chroniąca przed trzema chorobami zakaźnymi. W tym samym okresie dziecko otrzymuje też dawkę przypominającą szczepienia przeciw pneumokokom (PCV), zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień. Po ukończeniu roku odbywa się również bilans rozwoju dziecka w poradni POZ, podczas którego pediatra ocenia wzrost, masę ciała, słuch, mowę, motorykę i sposób żywienia.

Jeśli chodzi o żywienie po 12. miesiącu życia, nadal można kontynuować karmienie piersią – tak długo, jak chcą tego mama i dziecko. Dieta rocznego malucha powinna być coraz bardziej zróżnicowana i obejmować produkty spożywane przez całą rodzinę, o odpowiedniej konsystencji i rozdrobnieniu. Alergeny (takie jak jajko czy orzechy – w formie bezpiecznej dla niemowląt) można podawać w ramach naturalnego rozszerzania diety, bez opóźniania ich wprowadzania. Woda powinna być głównym napojem dziecka, a soki i dosładzane napoje należy ograniczać. Zalecenia w tym zakresie oparte są na stanowiskach Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD), ESPGHAN oraz NIZP PZH – Instytutu Matki i Dziecka.

W pierwszym roku życia dziecka należy też zwrócić uwagę na zdrowe nawyki związane z ruchem i snem. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby dzieci poniżej 12. miesiąca życia nie miały kontaktu z ekranami – zamiast tego powinny spędzać czas na aktywnej zabawie z opiekunami i odpowiedniej ilości snu. Badania z ostatnich lat wskazują, że nadmierna ekspozycja na ekrany w tym wieku może wiązać się z opóźnieniem rozwoju mowy i funkcji poznawczych.

W 12. miesiącu życia warto również zaplanować pierwszą wizytę adaptacyjną u dentysty – najlepiej tuż po pojawieniu się pierwszego zęba. W Polsce takie wizyty są refundowane w ramach NFZ. Od tego momentu należy codziennie szczotkować zęby dziecka pastą z fluorem, w ilości odpowiadającej ziarnku ryżu.

Zrób to dziś – checklista dla rodzica:

• Sprawdź aktualny kalendarz szczepień (13.–15. miesiąc życia).

• Umów bilans rocznego dziecka oraz pierwszą wizytę u stomatologa.

• Zaplanuj codzienne czytanie na głos i aktywną zabawę bez ekranów.

• Regularnie kontroluj masę i wzrost dziecka, korzystając z siatek centylowych.

Przeczytaj również:

Wirus RSV u dziecka – czym grozi i czy jest na niego szczepionka?

Najnowsze badania na temat dzieci 12-miesięcznych 

1. Ekrany i małe dzieci
   Badania pokazują, że ekspozycja na ekrany (telewizory, tablety, smartfony) w bardzo wczesnym wieku może wiązać się z pewnymi opóźnieniami w rozwoju mowy, komunikacji i umiejętności myślenia.
   Warto więc ograniczać czas ekranowy i stawiać na zabawę z opiekunem, rozmowę, aktywność.

Ważne: nie oznacza to, że każde dziecko z ekranu będzie miało problem — badania mówią o ryzyku, nie przesądzają.

1. Wczesna interwencja ruchowa i rozwój motoryczny
   Dla dzieci, które mają podwyższone ryzyko problemów motorycznych (np. wcześniactwo), najnowsze badania wskazują, że interwencje rozpoczęte w pierwszym roku życia. zwłaszcza takie, które zawierają aktywny element motoryczny (np. ruch dziecka, zabawa, ćwiczenia) oraz zaangażowanie rodziców — mogą mieć pozytywny wpływ na rozwój ruchowy i poznawczy.
   Jednak: efekty długoterminowe (po kilku latach) są wciąż słabo udokumentowane i bywa, że nie zawszes są spektakularnie.   Dla zdrowych dzieci bez ryzyka też warto włączać codzienną aktywność ruchową i stymulację – to wspiera rozwój.

2. Rozwój motoryczny i wczesne wykrywanie opóźnień
   Najnowsze prace pokazują, że u dzieci wcześniaków lub tych z pewnymi ryzykami należy szczególnie wcześnie kontrolować rozwój nerwowo-ruchowy i sensoryczny – w pierwszych 18 miesiącach życia korygowanie i wsparcie mają największy sens.
   Dla rodziców oznacza to: jeśli zauważysz, że dziecko nie podciąga się, nie raczkuje, nie reaguje na imię albo ma bardzo słaby kontakt wzrokowy – nie czekaj z rozmową z pediatrą/fizjoterapeutą.

Co z tego wynika dla Ciebie jako rodzica?

• Staraj się ograniczyć czas ekranowy dziecka w 12. miesiącu życia – najlepiej minimalny, zawsze w towarzystwie rodzica i jako dodatek, nie główna aktywność.

• Włącz jak najwięcej zabawy ruchowej i stymulacji: turlanie, wspieranie podciągania się, proste gry ruchowe, masaże, chwytanie zabawek.

• Jeżeli dziecko było wcześniakiem lub miało inne czynniki ryzyka – zadbaj o wczesną kontrolę rozwoju (mowa, motoryka, kontakt).

• Rozmawiaj z dzieckiem, czytaj, śpiewaj, baw się razem – te proste rzeczy wspierają rozwój mowy i myślenia dużo bardziej niż pasywne patrzenie w ekran.

Przeczytaj również:

Motoryka mała – co to jest? Ćwiczenia, przykłady, zaburzenia

12-miesieczne dziecko – o co najczęściej pytają rodzice 

1. Czy roczne dziecko musi już chodzić?
Nie. Jedne dzieci zaczynają chodzić w 11. miesiącu, inne dopiero po 15. To zupełnie normalne, jeśli dziecko rozwija się harmonijnie: podciąga się, stoi przy meblach, raczkuje lub przemieszcza się w inny sposób. Ważne są postępy, nie sama data pierwszego kroku.

2. Ile powinno ważyć i mierzyć dziecko w 12. miesiącu życia?
Nie ma jednej „idealnej” liczby. Pediatra ocenia dziecko według siatek centylowych WHO/IMiD, które pokazują, czy maluch rośnie we własnym tempie. Większość rocznych dzieci waży około 9–11 kg i mierzy 73–80 cm, ale liczy się trend, a nie porównania z innymi.

3. Kiedy dziecko dostaje szczepienie MMR?
Pierwsza dawka szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) jest zwykle podawana między 13. a 15. miesiącem życia. Kolejna – w wieku 6 lat. Lekarz zawsze sprawdzi, czy dziecko jest zdrowe i gotowe do szczepienia.

4. Czy roczne dziecko może pić mleko krowie?
Tak, po 12. miesiącu życia można wprowadzać pełne mleko krowie do diety dziecka, o ile nie ma przeciwwskazań alergicznych. Nadal jednak warto, by dziecko jadło różnorodnie, a karmienie piersią można kontynuować tak długo, jak chcą mama i maluch.

5. Kiedy powinno się iść z dzieckiem do dentysty po raz pierwszy?
Najlepiej do 12. miesiąca życia lub po pojawieniu się pierwszego ząbka. Taka wizyta jest refundowana w ramach NFZ. Stomatolog oceni ząbki i pokaże, jak je prawidłowo czyścić. Do codziennego szczotkowania używaj pasty z fluorem – w ilości ziarnka ryżu.

6. Czy roczne dziecko może oglądać bajki na telefonie lub tablecie?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dzieci poniżej 12 miesięcy nie powinny mieć kontaktu z ekranami. U starszych dzieci warto bardzo ograniczać czas ekranowy i zamiast tego postawić na wspólne czytanie, śpiewanie, ruch i zabawę.

7. Jak wspierać rozwój rocznego dziecka na co dzień?
Najlepsze, co możesz zrobić, to być blisko: rozmawiaj z dzieckiem, nazywaj to, co widzicie, czytaj, śpiewaj, bawcie się w prostych zabawach ruchowych. Wspólny czas, dotyk, uśmiech i zabawa to najskuteczniejsze wsparcie rozwoju emocjonalnego i poznawczego.

12. miesiąc życia dziecka – film