Moczenie nocne, czyli bezwiedne oddawanie moczu w nocy przez dziecko, które powinno już osiągnąć umiejętność kontroli mikcji, jest stosunkowo częstym problemem urologicznym u dzieci. Najczęściej moczenie nocne jest zaburzeniem izolowanym, które nie wiąże się z żadną wadą czy chorobą. Pierwszym i często wystarczającym krokiem w walce z izolowanym moczeniem nocnym jest postępowanie pozafarmakologiczne obejmujące zmianę nawyków oraz system motywacyjny. Jeżeli moczenie nocne jest wtórne do innego schorzenia, w pierwszej kolejności konieczne jest leczenie choroby podstawowej.

Co to jest moczenie nocne?

O moczeniu nocnym mówimy, kiedy:

• dziecko, które skończyło 5. rok życia nadal od czasu do czasu nieświadomie sika w czasie snu i nigdy nie miało pełnej kontroli nad swoim pęcherzem;
• dziecko zakończyło już z sukcesem trening czystości, czyli miało już pełną kontrolę nad swoim pęcherzem (suche noce przez minimum pół roku) i w pewnym momencie znów zaczęło moczyć się w nocy.

Moczenie nocne to bezwiedne oddawanie moczu podczas snu u dziecka po ukończeniu 5. roku życia, a więc u dziecka, które powinno już osiągnąć umiejętność kontroli mikcji.

Jakie są rodzaje moczenia nocnego u dzieci?

Moczenie nocne możemy podzielić na:

• pierwotne (u dzieci, które nigdy wcześniej nie osiągnęły trwającego min. 6 miesięcy okresu suchych nocy),
• wtórne (u dzieci, które miały już trwający min. 6 miesięcy okres suchych nocy).

Moczenie nocne możemy podzielić także na:

• monosymptomatyczne (izolowane) – takie, któremu nie towarzyszą inne niepokojące objawy ze strony układu moczowego,
• niemonosymptomatyczne – takie, któremu towarzyszą inne objawy, np. parcia naglące, nietrzymanie moczu w dzień, zakażenia układu moczowego.

Moczenie monosymptomatyczne

Większość przypadków moczenia nocnego (ok. 80 proc.) to moczenie monosymptomatyczne.

Jednoobjawowe moczenie nocne (nazywane także monosymptomatycznym lub pierwotnym izolowanym moczeniem nocnym) występuje wtedy, kiedy dziecko moczy się podczas snu, ale poza tym nie ma żadnych innych objawów ze strony dolnych dróg moczowych czyli np. nie ma kłopotów z trzymaniem moczu w dzień, ani nie biega bardzo często do toalety.

Jeżeli maluch jest tak bardzo zajęty zabawą, że nie może zdążyć na czas do ubikacji, nie ma powodu do niepokoju.

Częstą przyczyną pierwotnego izolowanego moczenia nocnego jest poliuria nocna, czyli sytuacja, w której w nocy nie spada produkcja moczu, chociaż powinna. Powodem często jest niedobór wazopresyny czyli hormonu, który powinien regulować tę produkcję.

Nocna nadczynność wypieracza czyli mięśnia pęcherza; w tej sytuacji dochodzi do skurczów pęcherza, które powodują niekontrolowane oddanie moczu.

Podwyższony próg pobudliwości, który występuje miedzy innymi u dzieci, które mają ADHD. Chodzi o to, że sygnał wysyłany przez pęcherz "jestem pełny", jest zbyt słaby dla mózgu i pozostaje przez niego niezauważony. Dzieci, które mają ten problem zwykle nie budzą się w nocy, mimo mokrego łóżka.

Moczenie niemonosymptomatyczne

Wieloobjawowe moczenie nocne (nazywane także wtórnym lub niemonosymptomatycznym), występuje, kiedy po minimum pół roku suchych nocy, problem moczenia nocnego powraca. Albo jeśli istniał zawsze, ale towarzyszyły mu jakieś dodatkowe objawy, mogące świadczyć o chorobie np.:

• częste parcie na pęcherz,
• częste oddawanie moczu,
• popuszczanie w ciągu dnia,
• zaparcia,
• problemy z oddawaniem moczu.

Częste przyczyny wieloobjawowego moczenia nocnego to m.in.:

• zbyt mały pęcherz,
• wady układu moczowego np. refluks moczowy,
• wady lub uszkodzenia układu nerwowego,
• zakażenie układu moczowego,
• problemy życiowe, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić, np. rozwód rodziców,
• alergia,
• zespół bezdechu sennego,
• zaparcia,
• cukrzyca.

Jakie są przyczyny moczenia nocnego u dzieci?

Moczenie nocne wtórne do innych jednostek chorobowych może być związane z:

• pęcherzem neurogennym,
• wadami układu moczowego (np. wadami pęcherza moczowego czy moczowodów),
• zakażeniem układu moczowego (jeżeli jest to pojedynczy epizod, moczenie nocne jest wówczas przejściowe),
• wielomoczem spowodowanym np. moczówką prostą, cukrzycą, przewlekłą niewydolnością nerek,
• kamicą moczową,
• uporczywym zaparciem stolca,
• bezdechami sennymi,
• padaczką.

Moczenie nocne u dziecka częściej jednak jest izolowaną patologią, bez związku z inną chorobą. Ten typ moczenia ma duży związek z predyspozycją genetyczną – najczęściej moczą się dzieci rodziców, którzy mieli ten sam problem w dzieciństwie. Dzieci z problemem moczenia nocnego mogą mieć nieprawidłowy rytm wydzielania hormonu antydiuretycznego, tzw. nocną poliurię, zbyt małą pojemność czynnościową pęcherza moczowego, niestabilność mięśnia wypieracza moczu w trakcie snu.

Istotne jest także tło emocjonalne moczenia nocnego. Moczenie u małego pacjenta, np. u czterolatka, może być odpowiedzią na czynniki stresowe, przeciążenie emocjonalne dziecka.

Kolejną z przyczyn moczenia nocnego są nieprawidłowe nawyki – wypijanie zbyt dużych objętości płynów przed snem, picie napojów gazowanych oraz napojów moczopędnych (cola, czarna herbata itd.).

Moczenie nocne u dziecka – diagnostyka – co jest ważne?

Pierwszym, bardzo istotnym elementem diagnostyki dziecka cierpiącego na moczenie nocne, jest wywiad. Jego cele to m.in.:

• ustalenie, od kiedy występuje problem moczenia,
• czy towarzyszy mu popuszczanie moczu w dzień i/lub brudzenie bielizny stolcem,
• czy dziecko miało okres suchych nocy i ile on trwał,
• czy występują zakażenia układu moczowego,
• czy dziecko ma jakąś wadę układu moczowego lub inne schorzenia (np. cukrzycę),
• czy istnieje istotny czynnik, z którym można wiązać pojawienie się moczenia nocnego (np. rozwód rodziców, zmiana miejsca zamieszkania,
• pójście do przedszkola, pojawienie się rodzeństwa itd.),
• czy dziecko cierpi na zaparcia, jak wygląda dieta i pojenie dziecka, ile godzin przesypia dziecko, czy w rodzinie istniał problem moczenia nocnego itd. Lekarz zapoznaje się także z dzienniczkiem mikcji prowadzonym przez rodziców.

Jakie badania wykonać?

Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie przedmiotowe z dokładną oceną narządów płciowych i czucia w obrębie krocza.

Spośród badań dodatkowych, wykonuje się badania moczu (badanie ogólne i posiew), badania z krwi (m.in. oceniające parametry nerkowe i glukozę), badanie USG brzucha (jamy brzusznej) i dróg moczowych. Jeżeli specjalista uzna to za konieczne, wykonuje się także inne badania, takie jak: cystometria, uroflowmetria, cystrouretrografia mikcyjna, urografa, scyntygrafia nerek, TK jamy brzusznej, rezonans magnetyczny.

Przejdź dalej i dowiedz się jak radzić sobie z problemem nocnego moczenia u dziecka

Być może lekarz poprosi także także o prowadzenie specjalnego dzienniczka mikcji (oddawania moczu), w którym będziecie wpisywać wszystkie ważne informacje dotyczące przyjmowania płynów i oddawania moczu.