Co to znaczy związek kohabitacyjny?
Choć sam termin „związek kohabitacyjny” brzmi dość skomplikowanie, jego definicja nie jest już taka trudna. Odnosi się bowiem do łacińskiej genezy wyrazu „kohabitacja” – cohabitare, gdzie co/con oznacza „z/wspólnie”, a habitare – „mieszkać”. Związek kohabitacyjny jest więc takim rodzajem relacji, w której dwie osoby tworzące parę mieszkają ze sobą, ale nie są połączone węzłem małżeńskim.
W 1979 roku szwedzki socjolog Jan Trost uściślił definicję związku kohabitacyjnego, podając wyróżniki tego rodzaju relacji. Według nich związek kohabitacyjny tworzą dwie osoby różnej płci (obecnie jednak definicja obejmuje również pary jednopłciowe) mieszkające ze sobą przez dłuższy czas i prowadzące wspólne gospodarstwo domowe oraz utrzymujące relację seksualną.
Przeczytaj również:
Otwarty związek – co to jest i na czym polega?
Na czym polega związek kohabitacyjny?
W związku kohabitacyjnym wspólne zamieszkanie jest warunkiem koniecznym. Osoby tworzące parę połączone są również emocjonalnie, a także utrzymują stosunki seksualne, słowem: tworzą relację opartą na uczuciach oraz wspólnym prowadzeniu gospodarstwa domowego.
I choć są to określenia z nie do końca pozytywnym wydźwiękiem, bardzo wiele młodych osób planujących wspólne życie decyduje się na zamieszkanie razem na długo przed podjęciem decyzji o małżeństwie. Powody mogą być różne – od kwestii finansowych przez chęć sprawdzenia się w roli gospodarza/gospodyni domowej na wspólnej przestrzeni i na wypracowaniu własnego systemu, który sprawdzi się również w małżeństwie, kończąc.
Dość często taki rodzaj relacji – wspólnie zamieszkujących ze sobą kobietę i mężczyznę, którzy nie są małżeństwem – określa się mianem „życia na kocią łapę”czy „małżeństwem na próbę”.
Związek kohabitacyjny a polskie prawo
W świetle prawa związek kohibitacyjny nie jest definiowany przez żadne przepisy. Jest to związek nieformalny, który nie niesie ze sobą żadnych konsekwencji prawnych, inaczej niż w przypadku małżeństwa.
Związek kohabitacyjny jest relacją w pełni legalną, ale opartą wyłącznie na potrzebach i oczekiwaniach partnerów. Z punktu widzenia prawa tworzą go dwie obce osoby, które – choć żyją wspólnie pod jednym dachem i wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe – nie mają żadnego wspólnego majątku. Nie mogą więc wspólnie rozliczać podatków ani dziedziczyć po sobie (chyba że taka informacja zostanie zawarta w testamencie). Jedynym prawem, które obejmuje osoby żyjące w związku kohabitacyjnym, jest prawo karne, które zezwala na odmówienie składania zeznań przeciwko sobie.
Związek kohabitacyjny można nazwać „niezalegalizowanym małżeństwem”. Polega on na istnieniu duchowej, emocjonalnej, fizycznej (ale także ekonomicznej) więzi dwóch osób, które – prowadząc wspólnie dom – zazwyczaj zobowiązują się dzielić wydatkami oraz zarządzać finansami.
Związek kohabitacyjny można nazwać „niezalegalizowanym małżeństwem”. Polega on na istnieniu duchowej, emocjonalnej, fizycznej (ale także ekonomicznej) więzi dwóch osób, które – prowadząc wspólnie dom – zazwyczaj zobowiązują się dzielić wydatkami oraz zarządzać finansami.
Mimo to – niezależnie od stażu związku – partnerzy żyjący w związku kohabitacyjnym nie mają względem siebie żadnych praw ani zobowiązań. W przypadku jeśli para ma wspólnie dziecko, nie mogą się ubiegać od siebie o świadczenia alimentacyjne jeśli dojdzie do rozstania. Nie mogą również adoptować dzieci, a jeśli jedna ze stron chce mieć dostęp do dokumentacji medycznej partnera czy załatwić w jego imieniu jakiekolwiek sprawy urzędowe czy nawet odebrać pocztę – musi mieć odpowiednie upoważnienie.
Wiele osób rezygnuje z zawierania związku małżeńskiego na rzecz związku kohabitacyjnego, ale jednocześnie chciałyby uregulować kwestie prawne razem z partnerem. Sposobem na to jest zawarcie umowy kohabitacyjnej na czas określony lub nieokreślony. Jest to umowa partnerska, którą sporządza się na podstawie przepisów prawa cywilnego i która daje partnerom określone prawa. Jest to umowa nienazwana, a partnerzy żyjący w związku kohabitacyjnym mogą ją dowolnie nazwać, ustalić czas trwania oraz umieścić w niej dowolne zapisy, np.: informacje dotyczące kwestii majątkowo-prawnych, zobowiązań płatniczych czy zasady nabywania majątku. W umowie kohabitacyjnej mogą się również znaleźć ustalenia dotyczące: opieki w razie choroby lub trwałego uszkodzenia ciała i wglądów do swojej dokumentacji medycznej, przyjęcia nazwiska partnera czy obowiązku alimentacyjnego po rozwiązaniu umowy. Aby umowa miała moc prawną, należy ją sporządzić w formie aktu notarialnego. Wówczas wszelkie spory będą rozstrzygane na drodze sądowej.
Przeczytaj również:
Kryzys małżeński – czym jest, sposoby pokonania kryzysu
Czym się różni konkubinat od kohabitacji?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, gdzie jest granica między konkubinatem a kohabitacją. Uznaje się, że w przypadku kohabitacji mieszkanie partnerów razem jest kluczowe, zaś w przypadku konkubinatu – ten wymóg nie musi być spełniony. Obecnie jednak wymóg mieszkania razem (wcześniej uznawany za konieczny w kohabitacji) również przestał obowiązywać – para nie musi już mieszkać razem, by tworzyć związek kohabitacyjny. Sformułowania te są więc stosowane wymiennie – zarówno w polskim prawie, jak i w społecznym rozumieniu.
Związek kohabitacyjny a partnerski
Związek partnerski jest usankcjonowany prawnie. Związek kohabitacyjny może się zmienić w związek partnerski po spisaniu umowy partnerskiej (umowy kohabitacyjnej).
Jakie są rodzaje kohabitacji?
Można rozróżnić dwie formy kohabitacji, co jednocześnie dobrze pokazuje, jak niewielka różnica jest między związkiem kohabitacyjnym a konkubinatem:
Kohabitacja DINKS (od ang. double income, no kids – „podwójny dochód, bez dzieci”). Taki związek tworzą pary, które zdecydowały, że nie chcą mieć dzieci i wchodzić w tradycyjne role. Skupiają się na sobie, swoim rozwoju, inwestują w atrakcyjne spędzanie czasu i swoje zainteresowania. Łączy ich wspólne mieszkanie, dzielenie się obowiązkami domowymi czy finansami.
Kohabitacja lat (od ang. living apart together, co oznacza „razem, ale osobno”). Tego typu związek tworzą osoby, które nie mieszkają razem z różnych względów, ale są ze sobą związane emocjonalnie i intymnie.
Pojęcie kohabitacji – choć wydaje się skomplikowane – tak naprawdę oznacza po prostu związek dwóch osób oparty na więzi: duchowej, emocjonalnej i erotycznej, ale nie w postaci małżeństwa. Związek kohabitacyjny jest doskonałym rozwiązaniem dla tych par, które z różnych względów nie chcą lub nie mogą wejść w związek małżeński lub też – zanim to zrobią – chcą zakosztować wspólnego życia na jedne przestrzeni i sprawdzić, jak to wpłynie na ich relację.
