Co to jest hipergamia?
Hipergamia to termin dotyczący zjawiska, w którym osoby poszukują partnera będącego wyżej w hierarchii społecznej od nich samych, kogoś o wyższym statusie społecznym, edukacyjnym lub ekonomicznym, którego postrzega się jako lepiej sytuowanego od innych, mającego sporo do zaoferowania i mogącego zapewnić odpowiedni standard życia.
Badania przeprowadzone na kobietach przez psychologów pokazują, że wysoki status mężczyzny znacznie wpływa na jego atrakcyjność w oczach kobiety, co oznacza, że jest dla niej lepszym partnerem niż mężczyzna będący niżej w hierarchii społecznej.
Jaka jest różnica między hipergamią i hipogamią?
Na równi z hipergamią należy omówić termin hipogamii, który jest jego przeciwieństwem. Hipogamia to zjawisko opisujące poszukiwanie i chęć stworzenia związku z partnerem/partnerką o niższym statusie społecznym.
Zjawisko to częściej dotyczy mężczyzn – chcą się opiekować kobietą o niższym statusie, imponować jej: wiedzą, zasobami, intelektem, tężyzną fizyczną czy pieniędzmi. Wtedy uzyskują pewność, że uda się stworzyć solidny, trwały związek. Zazwyczaj jest bowiem tak, że kobiety nie odchodzą od mężczyzn, którzy w ich oczach są wyjątkowi, ponadprzeciętni i mogą zapewnić im odpowiedni standard życia.
Przeczytaj również:
Jak radzić sobie z teściową?
Hipergamia mężczyzn
Hipergamia jest rzadszym zjawiskiem u mężczyzn niż u kobiet. Przykładowo, badania przeprowadzone w 2018 roku wykazały silną tendencję do hipergamii kobiet, związanej z poziomem wykształcenia. Podczas gdy kobiety preferują partnerów o wyższym niż one same wykształceniu, dla mężczyzn nie ma ono większego znaczenia. Jednocześnie inne badania wykazały, że zarówno mężczyźni, jak i kobiety, preferują partnerów o wyższym statusie społecznym, jednak kobiety zwracają większą uwagę na poziom ekonomiczny i sytuację zawodową potencjalnego partnera. Mężczyźni zaś skupiają się bardziej na statusie społecznym i reputacji partnerki. Wynika z tego, że skoro kobiety szukają mężczyzn o wyższej od siebie pozycji, mężczyźni siłą rzeczy skupiają się na równych sobie partnerkach lub tych, które są niżej w hierarchii społecznej – inne bowiem nie zwrócą na nich uwagi, kierując się hipergamią.
Wynika to z faktu, że dla kobiet mężczyźni są postrzegani przez pryzmat sukcesu – ich atrakcyjność i pożądanie, które wzbudzają, są silnie związane z ich pozycją społeczną i zawodową, z kolei kobiety jako potencjalne partnerki są w oczach mężczyzn postrzegane przez pryzmat piękna.
Hipergamia kobiet
Kobieca hipergamia jest zjawiskiem dość częstym, a nawet określanym mianem „oczywistego”. Wynika ona z faktu, że kobiety postrzegają osobowość, osiągnięcia zawodowe, odpowiednią pozycję w społeczeństwie i wysoki status majątkowy jako najbardziej atrakcyjne cechy mężczyzny i właśnie takich partnerów poszukują, co wydaje się zupełnie naturalne oraz logiczne. Kobieta zawsze poszukuje najlepszego mężczyzny, który będzie w stanie odpowiednio się zatroszczyć się nie tylko o nią, ale i o ich ewentualne wspólne dziecko, zapewniając dobrobyt, bezpieczeństwo i przyszłość. Nie ma więc żadnej zasadności, by poszukiwać kogoś, kto nie zmieni lub obniży jej pozycję w społeczeństwie.
Z czego wynika hipergamia?
Hipergamia może wynikać z wielu czynników. Może mieć podłoże biologiczne. W tym wypadku –podobnie jak w świecie zwierząt – silniejszy, dominujący samiec ma większe prawo do samic – tak i wśród ludzi panuje przeświadczenie, że mężczyzna jest przewodnikiem stada i żywicielem rodziny, więc musi mieć cechy wyróżniające go spośród innych ludzi, tym samym też spośród innych mężczyzn. Właśnie to czyni go pożądanym i najchętniej wybieranych przez kobiety.
Odnosi się to również do wzorców kulturowych. W niektórych kulturach hipergamia była czymś naturalnym i powszechnym u kobiet. Celem było bowiem zapewnienie stabilności ekonomicznej dla siebie i potomstwa, a partner o wyższym statusie społecznym dawał większe możliwości na zapewnienie odpowiedniego standardu życia.
Nie bez znaczenia jest również sytuacja społeczno-ekonomiczna, w której widać wiele nierówności związanych np. z wynagrodzeniem czy pozycją zawodową ze względu na płeć, a które mogą mieć wpływ na budowanie swego rodzaju tarczy ochronnej przez kobietę. Skoro w związku z tym nie jest jej dane zapewnić sobie i dziecku odpowiedniego bytu, nie ma innego wyboru, jak szukać partnera, który uzupełni jej braki i podniesie status rodziny. Jednocześnie hipergamia może zwiększać poczucie nierówności i wzmacniać tradycyjne role płciowe, z których obecnie zarówno kobiety, jak i mężczyźni chcą się uwalniać.
W kontekście hipergamii duży wpływ na budowanie relacji w obecnych czasach mają również media i popkultura, które kreują wizję idealnych związków opartych nie tylko na połączeniu emocjonalnym, ale też na atrakcyjności: wizerunkowej, społecznej, kulturalnej i ekonomicznej. W wykreowanym przez media społecznościowe świecie nie ma miejsca na przeciętność i choć bardzo często rzeczywistość wygląda inaczej niż na zdjęciach, kobiety czują się poddane presji. To przez nią pragną takiego życia, jakie widzą w Internecie. Stąd też poszukują mężczyzn, którzy będą w stanie im je zapewnić, doskonałych pod każdym względem, a przede wszystkim – odpowiednio sytuowanych.
Jako że hipergamia nie jest zjawiskiem przypisanym tylko jeden płci, również mężczyźni, zgodnie z trendami, które kreują media, poszukują dla siebie kobiet atrakcyjnych, jednak nie skupiają się na wyższym statusie społecznym, a raczej na atrakcyjności fizycznej. Wybór partnerki, której uroda oraz fizyczność są ponadprzeciętne, wpływa również na zwiększenie ich poczucia własnej wartości.
Przeczytaj również:
Przemoc ekonomiczna – czym jest, jak się objawia, co robić?
Hipergamia – jak ją postrzegać?
Hipergamia nie jest zjawiskiem jednoznacznie negatywnym czy pozytywnym. Preferencje partnerskie są kształtowanie zgodnie ze zmieniającymi się normami społecznymi, wartościami, postępem technologicznym i ogólnie pojętym rozwojem. Jeśli wskazać na wady hipergamicznej postawy, z pewnością przyczynia się ona do wzmacniania tradycyjnych ról każdej płci, tak krytykowanych przez współczesne społeczeństwo. Ponadto może utrwalać nierówności płciowe i wpływać na ograniczenie rozwoju oraz niedocenienie innych bardzo istotnych dla prawidłowych relacji czynników, takich jak: zgodność wartości, wsparcie emocjonalne, wspólnota intelektualna. Hipergamia może mieć również wpływ na problemy z poczuciem własnej wartości – osoby, które nie spełniają pewnych standardów, mogą mieć poczucie bycia gorszym i odrzuconym.
Z drugiej strony: zjawisko hipergamii może stać się motywatorem do poszerzania swoich horyzontów i zwiększania własnych zasobów, do podjęcia starań, by się rozwijać oraz podwyższać swój status społeczny, zwiększać ambicje i aspiracje. Ponadto, partnerzy o różnych statusach społecznych mogą się uzupełniać, dzięki czemu ich relacja może stać się głębsza, oparta na różnych doświadczeniach. Może być też bardziej efektywna pod względem wspólnego rozwoju rodziny. Partner o wyższym statusie społecznym może również znacząco wpłynąć na podniesienie standardu życia rodziny i zapewnić lepszą przyszłość potomstwu, a więc wpływać na rozwój kolejnych pokoleń.
Choć wydaje się, że w ostatnich latach hipergamia zyskała na sile – głównie za sprawą kreowania w mediach świata, w którym nie ma miejsca na przeciętność, słabość i nijakość – nie wszyscy ludzie wykazują taką tendencję. Dlatego ostatecznie nadal wiecznie żywe są takie wartości, jak: porozumienie emocjonalne, wzajemny szacunek, zrozumienie, poczucie wsparcia i jedności myśli, zgodność charakterów czy wspólna wizja przyszłości. Jednak kryteria wyboru partnerów są kwestią indywidualną, zależną od wielu czynników. Dlatego rozumienie tego zjawiska również pozostaje do indywidulanej oceny – inaczej bowiem hipergamię będą pojmowały młode dziewczyny, inaczej dojrzałe kobiety, a jeszcze inaczej – mężczyźni. Absolutnie nie można generalizować i uznać, że hipergamia jest zjawiskiem powszechnym, nie podlega też jednoznacznej interpretacji.
