Jak wygląda brzuch tarczycowy i dlaczego tak się nazywa?
Brzuch tarczycowy (brzuch hormonalny) to termin, który oficjalnie nie funkcjonuje w medycznej nomenklaturze. Jednak to potoczne stwierdzenie zyskało dużą popularność wśród pacjentów i w mediach, ponieważ dotyczy jednego z częstszych objawów towarzyszących pacjentom zmagającym się z zaburzeniami pracy tarczycy, a konkretniej – z jej niedoczynnością. Najczęściej towarzyszy chorobie Hashimoto.
Jego nasilenie może być różne – od łagodnego, lekko widocznego wzdęcia brzucha lub uczucia ciężkości do dużego powiększenia obwodu brzucha i poważnych zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego.
Brzuch tarczycowy opisuje konkretny typ sylwetki oraz zaburzenia przewodu pokarmowego, na które skarżą się pacjenci. Charakteryzuje się nie tyle nadmierną masą ciała, co specyficzną lokalizacją tkanki tłuszczowej – skupia się ona w centralnej części ciała, głównie w okolicy brzucha, co powoduje powiększenie jego obwodu. Często nieproporcjonalne w stosunku do reszty sylwetki. Dodatkowo typowy jest tu wywiad z pacjentem – skarży się on na: wzdęcia, szybkie uczucie pełności i dyskomfort nawet po niewielkim posiłku.
Przeczytaj również:
Poporodowe zapalenie tarczycy – objawy, badania, leczenie
Jakie są przyczyny powstania brzucha tarczycowego?
Naczelną przyczyną pojawienia się u pacjenta brzucha tarczycowego jest niedoczynność tarczycy, czyli stan, w którym tarczyca produkuje za mało hormonów – tyroksyny i trijodotyroniny – w stosunku do zapotrzebowania na nie w organizmie. Hormony te odpowiadają głównie za: regulację tempa przemian materii w organizmie, termoregulację oraz trawienie. W wyniku niedoboru tych hormonów dochodzi do:
Spowolnienia metabolizmu – zmniejszenie tempa procesów metabolicznych skutkuje nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w obszarze brzucha. Osoby z niedoczynnością tarczycy – mimo deficytu kalorycznego i aktywności fizycznej – będą miały większą trudność, aby pozbyć się tego tłuszczu niż zdrowa osoba. Dlatego też następuje przyrost masy ciała.
Nadmiernej retencji wody w organizmie, szczególnie w tkance tłuszczowej – niedobór hormonów tarczycy ściśle wiąże się z zatrzymywaniem się wody w różnych tkankach. Szczególnie podatna jest na to tkanka tłuszczowa. Retencja wody będzie widoczna w postaci obrzęków, np.: w obrębie twarzy, kończyn górnych i dolnych, a także w okolicy brzucha.
Zaburzeń motoryki jelit, czyli pracy jelit – nawet w sytuacji, gdy osobie z niedoczynnością tarczycy uda się zachować prawidłową ilość tkanki tłuszczowej, to może się ona nadal borykać z problemem brzucha tarczycowego. Dzieje się tak, ponieważ niedobór hormonów tarczycy spowalnia pracę naszych jelit. Wiąże się to z powstawaniem zaparć, czyli wydłużonego czasu przebywania pożywienia w jelitach i ich nadmiernego wypełnienia. Ten fakt dodatkowo przyczynia się do nadmiernej produkcji gazów, ponieważ pokarm zalega w przewodzie pokarmowym dłużej niż powinien. W rezultacie są one bardziej narażone na rozwój bakterii, które wykorzystują ten pokarm jako paliwo i produkują więcej gazów. Schorzenie to – znane jako zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) – występuje u nawet 50% pacjentów cierpiących na niedoczynność tarczycy.
Warto również zaznaczyć, że choroba Hashimoto, która jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, sama w sobie również sprzyja pojawieniu się brzucha tarczycowego poprzez mechanizmy autoimmunologiczne i długotrwałe zaburzenie pracy gruczołu.
Przeczytaj również:
Insulinooporność – przyczyny, jak się objawia, jak leczyć? Insulinooporność u dzieci i kobiet w ciąży
Brzuch tarczycowy – jak wygląda
Brzuch tarczycowy to niestety najczęściej nie tylko kwestia estetyki i pojawienia się kompleksów odnośnie własnego wygładu. Pacjenci często zgłaszają wiele nieprzyjemnych objawów, które znacząco pogarszają jakość ich życia oraz ograniczają ich aktywność. Najczęstsze objawy brzucha tarczycowego to:
Widoczne powiększenie obwodu brzucha – z powodu nadmiaru tkanki tłuszczowej i/lub w związku z zaparciami i wzdęciami.
Szybkie uczucie pełności podczas spożywania posiłków.
Uczucie dyskomfortu nawet po niewielkich posiłkach.
Częste wzdęcia i nadmierne gazy.
Częste zaparcia i spowolniona perystaltyka jelit.
Obrzęki różnych części ciała, np.: twarzy, brzucha, kończyn w związku z nadmierną retencją płynów.
Przewlekłe uczucie zmęczenia i brak energii.
Inne objawy związane z SIBO – biegunka, niezamierzona utrata wagi, utrata apetytu, bóle lub skurcze żołądka.
Warto podkreślić, że sam wygląd brzucha, który może sugerować brzuch tarczycowy, nie wystarczy do postawienia diagnozy zaburzeń funkcji tarczycy.
W celu potwierdzenia niedoczynności tarczycy lub choroby Hashimoto należy się udać do lekarza, który zleci wykonanie badań hormonalnych z krwi, m.in.: poziomu TSH, FT3 i FT4, czyli hormonów związanych z pracą tarczycy oraz przeciwciał anty-TPO i anty-TG, których stężenie rośnie w przypadku choroby Hashimoto.
Jak się pozbyć brzucha tarczycowego?
Podstawą leczenia brzucha tarczycowego powinno być ustalenie przyczyny zaburzeń hormonalnych i włączenie odpowiedniego leczenia.
W przypadku niedoczynności tarczycy i choroby Hashimoto konieczna może się okazać substytucja hormonów tarczycy najczęściej w postaci tabletek przyjmowanych doustnie. Tabletki te zawierają lewotyroksynę, czyli syntetyczny analog hormonów tarczycy, która wyrównuje ich poziom we krwi. Leczenie farmakologiczne jest długoterminowe, często do końca życia i dzięki niemu organizm stopniowo wraca do równowagi metabolicznej, co pomaga w walce z obrzękami, wzdęciami i nadmiarem tkanki tłuszczowej.
Leczenie niedoczynności tarczycy, choroby Hashimoto to także – poza farmakoterapią – istotna zmiana innych aspektów życia codziennego:
regularna aktywność fizyczna, która ogranicza przyrost masy ciała;
odpowiednia ilość snu i odpoczynku – pomaga w regulacji układu hormonalnego i zmniejsza poziom hormonu stresu (kortyzolu);
unikanie stresu;
zdrowa, zbilansowana dieta z ograniczeniem produktów powodujących wzdęcia;
niefarmakologiczne leczenie wspomagające trawienie – masaże brzucha, picie ziół (np. rumianku, mięty).
Jaka dieta na brzuch tarczycowy?
Dieta odgrywa kluczową rolę szczególnie na początku walki z brzuchem tarczycowym, zanim – dzięki farmakoterapii – dojdzie do wyregulowania gospodarki hormonalnej i prawidłowej produkcji hormonów tarczycy. Pomaga ona w zmniejszeniu nieprzyjemnych objawów, takich jak: wzdęcia, zaparcia i wrażenie przepełnienia po posiłkach. Dodatkowo ograniczenie przyjmowanych kalorii przyspiesza proces spalania nadmiaru tkanki tłuszczowej na brzuchu (poza tym nie rozwinie się otyłość brzuszna). Najważniejsze zasady, którymi powinniśmy się kierować, aby skutecznie walczyć dietą z brzuchem tarczycowym, to:
Eliminacja z diety przetworzonej żywności – gotowe produkty często bogate są w: cukry proste, tłuszcze trans, wiele sztucznych dodatków i konserwantów mogą nasilać męczące nas objawy.
Wprowadzenie do diety pełnowartościowych źródeł białka – chude mięso, ryby, jajka i rośliny strączkowe to zdecydowanie dobry wybór.
Dużo warzyw, szczególnie poddanych gotowaniu – dostarczą dużo błonnika i poprawią trawienie,
Suplementacja selenu i cynku – mają udowodnione naukowo działanie wspomagające funkcje tarczycy.
Unikanie produktów, które zaostrzają objawy – często osoby zmagające się z niedoczynnością tarczycy mogą zauważać złą tolerancję glutenu oraz laktozy zawartej w nabiale.
Dbanie o odpowiednie nawodnienie.
