Bolesne miesiączki – przyczyny, objawy, leczenie

Bóle miesiączkowe – możliwe przyczyny

Bóle menstruacyjne są jednym z najczęstszych problemów ginekologicznych, z jakim mierzą się kobiety w wieku rozrodczym. W literaturze medycznej są one określane mianem dysmenorrhea i traktowane jako jedno z zaburzeń miesiączkowania. Ich czas trwania, stopień nasilenia oraz objawy towarzyszące mogą się różnić.

U części kobiet dolegliwości bólowe pojawiające się podczas krwawienia miesiączkowego są tak silne, że stanowią przeszkodę w wykonywaniu codziennych czynności, zmuszając do absencji w pracy, szkole lub rezygnacji z wcześniej podjętych planów.

Ze względu na możliwą przyczynę, bolesne miesiączkowanie dzieli się na:

• pierwotne bolesne miesiączkowanie,
• wtórne bolesne miesiączkowanie.

Pierwotne bolesne miesiączkowanie

Dysmenorrhea pierwotna jest definiowana jako ból pojawiający się w obrębie miednicy mniejszej podczas krwawienia miesiączkowego, bez żadnej współistniejącej patologii. Bolesne miesiączkowanie pierwotne najczęściej jest rozpoznawane u młodych, regularnie miesiączkujących kobiet.

Pierwsze epizody bólowe występują po upływie ok. 1 do 3 lat od pierwszej miesiączki, kiedy cykle stają się owulacyjne. Szacuje się, że dysmenorrhea pierwotna stanowi ok. 90% wszystkich przypadków bolesnych miesiączek. Jej przyczyny upatruje się w nadmiernych, nieskoordynowanych skurczach macicy pojawiających się w odpowiedzi na wzmożone wydzielanie prostaglandyn przez endometrium, co ma ułatwić złuszczenie błony śluzowej macicy. Jednak efektem tego jest również pojawienie się bolesnych miesiączek.

Występowanie bolesnych miesiączek nasilane jest przez palenie papierosów, co jest najprawdopodobniej związane z wpływem nikotyny na skurcz naczyń krwionośnych. Poza tym do czynników sprzyjających pojawieniu się bolesnych miesiączek należą: występowanie podobnych objawów u kobiet w najbliższej rodzinie, brak potomstwa oraz wczesne dojrzewanie płciowe.

Wtórne bolesne miesiączkowanie

O wtórnym bolesnym miesiączkowaniu mówimy wówczas, gdy dolegliwości bólowe podczas comiesięcznego krwawienia są spowodowane obecnością patologii w obrębie narządów rodnych. Stanowią około 10% wszystkich przypadków bolesnych miesiączek.

Choroby mogące być przyczyną wtórnej postaci dysmenorrhea to:

• endometrioza lub adenomioza,
• zapalenie narządów miednicy mniejszej,
• wady anatomiczne układu rodnego, takie jak niedorozwój macicy, zarośnięcie błony dziewiczej,
• zrosty pozapalne lub pooperacyjne zlokalizowane w miednicy mniejszej,
• mięśniaki macicy,
• polipy macicy,
• zmiany w przydatkach, zarówno łagodne, jak i złośliwe.

Najczęstszą przyczyną wtórnego bolesnego miesiączkowania jest endometrioza. Przeważnie pierwsze objawy tej choroby pojawiają się pomiędzy 25. a 29. rokiem życia. Jednak mogą również wystąpić dużo wcześniej. Nie możemy zapominać o tym, że dysmenorrhea wtórna, choć dużo rzadziej niż pierwotna, może wystąpić u nastolatek.

Bóle menstruacyjne – jakie objawy mogą im towarzyszyć?

Bolesne miesiączki, w zależności od czasu trwania, stopnia nasilenia dolegliwości oraz objawów towarzyszących, dzielimy na:

• postać lekką – bóle menstruacyjne występują tylko w pierwszym dniu krwawienia, nie towarzyszą im inne objawy, codzienne funkcjonowanie nie jest zaburzone;

• postać umiarkowaną – bolesne skurcze macicy trwają przez pierwsze 2-3 dni comiesięcznego krwawienia i mogą ograniczać codzienne funkcjonowanie. Nierzadko towarzyszą im inne objawy, takie jak: złe samopoczucie, ogólne osłabienie, ból piersi, bóle głowy, nudności, a nawet wymioty;

• postać ciężką – silny ból może pojawić się już przed spodziewaną miesiączką i trwać nawet do tygodnia, uniemożliwiając codzienne funkcjonowanie. Nierzadko towarzyszą mu również inne zaburzenia, które nie ograniczają się tylko do czasu krwawienia, np. ból w rzucie narządu rodnego podczas stosunku seksualnego.

Pomimo tego, że wtórne bolesne miesiączkowanie występuje dużo rzadziej niż dysmenorrhea pierwotna, na początku zawsze musimy wykluczyć to pierwsze. Podstawą diagnostyki jest dokładny wywiad i badanie przedmiotowe przeprowadzone przez lekarza ginekologa. Objawy takie, jak: nieregularne miesiączki, obfite miesiączki, znacznie nasilone dolegliwości bólowe miednicy mniejszej w czasie miesiączki, ale również podczas stosunku seksualnego, zmiana charakteru bólu czy też nieprawidłowy wynik badania ginekologicznego, nasuwają przyczynę wtórną i są wskazaniem do poszerzenia diagnostyki o niezbędne badania.

Leczenie bolesnego miesiączkowania

Leczenie bolesnego miesiączkowania zawsze powinno być poprzedzone jego diagnostyką i rozpatrywane indywidualnie – w zależności od wieku pacjentki, stopnia nasilenia dolegliwości bólowych oraz planów prokreacyjnych. W przypadku pierwotnej przyczyny bólu miesiączkowego terapię pierwszego rzutu stanowią prawidłowo stosowane niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak: kwas mefenamowy, ibuprofen, naproksen, ketoprofen, diklofenak.

Bardzo częstym błędem jest ich zażywanie dopiero wtedy, gdy ból staje się bardzo silny. Tymczasem stosowanie na szczycie bólu nie jest skuteczne. Zaleca się, by pierwsza dawka niesteroidowego leku przeciwzapalnego była przyjęta w momencie wystąpienia dolegliwości, a nawet 1-2 dni przed miesiączką, jeśli w poprzednich cyklach towarzyszyły jej wymioty. Następnie leczenie należy kontynuować jeszcze przez kilka dni, zażywając leki w równych odstępach czasowych, zgodnie z zaleceniami lekarza.

W przypadku gdy po minimum 3 miesiącach prawidłowego stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych dolegliwości bólowe nie ustępują, można rozważyć wprowadzenie antykoncepcji hormonalnej. Dodatkowo ulgę w bolesnych miesiączkach o niewielkim nasileniu mogą również dać domowe sposoby, takie jak ciepłe okłady przykładane do okolicy podbrzusza.

W przypadku gdy bolesne miesiączki są spowodowane przez przyczyny wtórne, terapia powinna być zindywidualizowana. Może ona obejmować zarówno ukierunkowaną farmakoterapię, jak i leczenie chirurgiczne.