Malinowy język – jakie są przyczyny i co robić, kiedy język dziecka jest malinowy?

Malinowy język u dziecka – przyczyny

Prawidłowy, zdrowy język u dziecka i dorosłego jest różowy, wilgotny, z szorstką powierzchnią oraz licznymi brodawkami językowymi. Czasami zdarza się, że pod wpływem pewnych czynników może dojść do zmiany jego zabarwienia.

Język żywoczerwony, z dobrze widocznymi brodawkami językowymi, określany jest niekiedy jako język malinowy lub język truskawkowy. Malinowy język u dziecka jest objawem charakterystycznym dla szkarlatyny, jednak podobne zmiany języka mogą dotyczyć też innych chorób.

Zdarza się, że intensywnie czerwony język towarzyszy chorobie Kawasaki, zapaleniu języka, niedokrwistości złośliwej, niedoborom witamin i mikroelementów w diecie dziecka, zażywaniu leków czy wpływowi innych czynników drażniących.

Zobacz też: Powikłania po COVID-19 u dzieci

Malinowy język przy szkarlatynie

Język malinowy jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów szkarlatyny. W początkowym etapie płonicy jest on obłożony, pojawia się biały nalot na języku, lokalizujący się w jego środkowej części, ustępujący przy brzegach. Następnie zabarwienie języka staje się żywoczerwone, a brodawki językowe stają się dobrze widoczne.

Rodzice często opisują taki wygląd języka, jako malinowy język z krostami. W rzeczywistości rzekome,,krosty” to w tym wypadku nic innego, jak odsłonięte brodawki językowe.

Szkarlatyna jest ostrą choroba bakteryjną wywołaną przez bakterie paciorkowce beta hemolizujące grupy A, produkujące toksynę erytrogenną, która odpowiedzialna jest za objawy choroby. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, w wyniku kaszlu, kichania czy mówienia chorej osoby. Najczęściej choroba dotyczy dzieci w wieku 5–15 lat.

Malinowy język u dziecka - zdjęcie CC BY 2.0

Poza truskawkowym językiem, inne objawy szkarlatyny u dziecka to: wysoka gorączka, ból brzucha, nudności, wymioty. Charakterystycznym symptomem jest też utrzymująca się kilka dni bladoróżowa lub czerwona wysypka, dobrze widoczna na podbrzuszu, w pachwinach i na pośladkach. Wysypka występuję także na twarzy, z wyjątkiem trójkąta miedzy fałdami nosowymi a brodą (jest to tzw. trójkąt Fiłatowa, wolny od wysypki). Czasami rodzice obserwują również język malinowy po szkarlatynie.

Język u dziecka jak truskawka przy chorobie Kawasaki

W chorobie Kawasaki występują podobne jak w płonicy zmiany na języku, będące wyrazem zapalenia błon śluzowych jamy ustnej. Intensywnemu zaczerwienieniu języka towarzyszy w tym przypadku również przerost brodawek językowych, co niektórym przypomina truskawkę, dlatego często używa się tutaj określenia truskawkowy język.

Choroba Kawasaki to choroba reumatyczna, cechująca się zapaleniem głównie tętnic, ale także skóry i błon śluzowych. Jej przyczyna jest nieznana. Dotyka zwykle dzieci poniżej 5. roku życia. Oprócz tego, że język dziecka jest malinowy, pozostałe objawy choroby Kawasaki to:

• wysoka gorączka (ok. 40 C),
• przekrwienie spojówek,
• przekrwienie błon śluzowych,
• pękanie warg,
• wysypka na skórze,
• rumień dłoni i stóp,
• złuszczeniem się naskórka palców.

Szczególnie groźne są powikłania sercowo-naczyniowe choroby Kawasaki, prowadzące do rozwoju tętniaków (czyli nieprawidłowego poszerzenia) naczyń wieńcowych serca.

Zapalenie języka, malinowy język po antybiotyku, powiększony język

Zwiększenie intensywności zabarwienia języka może być wynikiem niedoboru witaminy B12, B6, kwasu foliowego czy żelaza. Nie występuje w tych stanach typowy malinowy język, jednak ma pewne cechy, które mogą go przypominać. Zapalenie języka spowodowane niedoborami tych mikroelementów cechuje duży, ciemnoczerwony powiększony język.

Język jest gładki, a brodawki językowe zanikają. Niektórzy skarżą się dodatkowo na ból, pieczenie oraz zaburzenia smaku. Zmiany mogą rozpoczynać się od koniuszka języka. W niedoborze witaminy B12 może wystąpić niedokrwistość, objawy ze strony układu nerwowego i zmiany skórne (zażółcenie skóry). Niedobór ten może wynikać np. z niewłaściwej diety, choroby Addisona-Biermera, nieswoistych zapaleń jelit, a także z zaburzeń wchłaniania czy stosowania pewnych leków (np. metformina).

Także niektóre leki np. cytostatyki mogą być przyczyną takiego wyglądu języka. Czerwony, przez niektórych określany jako malinowy język po antybiotyku, może świadczyć o infekcji grzybiczej, zwłaszcza jeśli przyjmowanie antybiotyku było długotrwale. W tym przypadku mogą wystąpić czerwone plamy, czasami z pęknięciami i nadżerkami obraz ból lub suchość w jamie ustnej. Czasami dochodzi również do pękania kącików ust.

Język malinowy a odra

Malinowy język może być wynikiem zakażenia odrą u dziecka. Jej objawy to: katar, kaszel suchy, ból gardła, zapalenie spojówek, przekrwione oczy (dziecko wygląda jakby długo płakało), gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, a po kilku dniach pojawiają się charakterystyczne objawy odry, czyli ciemnoczerwone grudki na twarzy i całym ciele (czasem również na języku).

Język malinowy a zespół wstrząsu toksycznego

Zespół wstrząsu toksycznego (ang. toxic shock syndrome – TSS) to rzadki, ale bardzo groźny stan wywołany przez zakażenie gronkowcem złocistym. Jednym z jego objawów jest erytrodermia, czyli zapalenie skóry, obejmujące w niektórych przypadkach również język.

Co robić, kiedy dziecko ma malinowy język?

Język w kolorze malinowym może być objawem choroby, postępowanie jest jednak w dużej mierze uzależnione od jego przyczyny. W przypadku niepokojących objawów warto skonsultować się z lekarzem.

Leczenie szkarlatyny będzie oparte na zastosowaniu odpowiedniego antybiotyku. W chorobie Kawasaki ważne jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie terapii. Polega ona na zastosowaniu wlewu immunoglobulin, kwasu acetylosalicylowego, czasem steroidów. Niedobory witaminowe mogą wymagać ich suplementacji, zmiany diety lub leczenia chorób, których są wynikiem (np. nieswoistych zapaleń jelit).

Duża ilość witaminy B12 znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego takich jak mięso, mleko, ryby, jaja. Bogate w kwas foliowy są warzywa i owoce np. szpinak, brokuły, nasiona roślin strączkowych, kiwi, pomarańcze. Źródłem żelaza dla organizmu może być np. wątroba, czerwone mięso, nasiona roślin strączkowych, orzechy, kakao. Jeśli przyczyną zapalenie języka jest infekcja grzybicza, wymaga ona leczenia odpowiednimi lekami przeciwgrzybiczymi.