Cykl miesiączkowy – co to jest i ile trwa? Długość, fazy, dni płodne, zaburzenia

Czym jest cykl miesiączkowy?

Cykl miesiączkowy (inaczej cykl menstruacyjny) jest zespołem cyklicznych i fizjologicznych zmian w ciele kobiety, które mają przygotować ją do ewentualnej ciąży. Zmiany te są uzależnione od stężenia hormonów produkowanych przez podwzgórze, przysadkę mózgową oraz jajniki.

Po wpływem tychże hormonów błona śluzowa macicy (endometrium) zwiększa swoją objętość, przygotowując się na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej.

Jaka jest długość cyklu miesiączkowego? Ile trwa cykl miesiączkowy?

U każdej kobiety wygląda to nieco inaczej. Przyjmuje się, że „idealna” długość cyklu menstruacyjnego powinna wynosić 28 dni. Cykl menstruacyjny może jednak trwać od 21 do 35 dni, przy czym najważniejsza jest jego regularność.

Dlaczego to 28 dni uważane jest za „idealne”? Ponieważ tyle trwa miesiąc syderyczny, który ma 27,3 dnia, a kiedyś uważano, że cykl miesiączkowy jest powiązany z fazami Księżyca. Dziś wiemy już, że badania naukowe nie potwierdzają tej teorii. Jak wspomnieliśmy, cykl miesiączkowy u kobiet może trwać od 21 do 35 dni, przy czym najważniejsza jest jego regularność. Jeśli miesiączka spóźnia się od 2 do 4 dni względem poprzedniej menstruacji, uznajemy to za normalne zjawisko. Skoro wiemy już, ile trwa cykl miesiączkowy, prześledźmy teraz etapy cyklu miesiączkowego.

Fazy cyklu miesiączkowego. Kiedy wypadają dni płodne, a kiedy menstruacja?

Cykl menstruacyjny składa się z czterech faz, a za jego początek uznaje się pierwszy dzień miesiączki. Przyjmując, że cykl miesiączkowy trwa 28 dni, możemy wyróżnić jego następujące etapy:

• faza menstruacji (faza menstruacyjna) – rozpoczyna się wraz z pierwszym dniem krwawienia miesiączkowego i trwa średnio od 3 do 5-7 dni. W tym czasie następuje wydalanie złuszczonej błony śluzowej macicy, która została przygotowana przez organizm do ewentualnej ciąży;

• faza folikularna (8.-12. dzień cyklu) – w tym czasie „do głosu” dochodzi hormon FSH, który sprawia, że w jajniku zaczyna dojrzewać kilka pęcherzyków jajnikowych, jednak tylko z pęcherzyka dominującego zostanie uwolniona komórka jajowa. W fazie folikularnej obserwuje się też zwiększone działanie estrogenów, pod wpływem których błona śluzowa macicy zaczyna się regenerować i zagęszczać. W szyjce macicy gromadzi się lepki i przezroczysty śluz;

• faza owulacyjna (około 14. dnia cyklu) – w tym czasie z jajnika uwalnia się dojrzała komórka jajowa, która będzie gotowa do zapłodnienia przez najbliższe 24 godziny. To najlepszy moment na poczęcie dziecka, gdyż faza owulacyjna to szczyt płodności kobiety. Temperatura ciała podnosi się o 0,5ºC, wzrasta libido, a śluz szyjkowy staje się rozciągliwy i klarowny, co sprzyja przemieszczaniu się plemników w kierunku komórki jajowej i co jest związane z wysokim stężeniem estrogenów;

• faza lutealna (15.-28. dzień cyklu) – po uwolnieniu jajeczka, pęknięty pęcherzyk jajnikowy przekształca się w ciałko żółte, które produkuje progesteron. Progesteron sprawia, że wyściółka macicy staje się gęsta i bogata w naczynia krwionośne, przygotowując się na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej. Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie, poziom progesteronu spada, co prowadzi do złuszczania się błony śluzowej macicy i rozpoczęcia kolejnej menstruacji.

Równolegle z cyklem menstruacyjnym zachodzi cykl jajnikowy, który składa się z trzech faz: folikularnej, owulacyjnej i lutealnej.

Jak obliczyć cykl miesiączkowy?

Warto znać długość cyklu miesiączkowego i obserwować, jak zmienia się ciało w poszczególnych jego etapach. Dostarczy nam to wielu cennych informacji na temat naszego zdrowia i zdolności do podejmowania różnych aktywności fizycznych i umysłowych, np. w czasie miesiączki. Poszczególne fazy cyklu menstruacyjnego mogą mieć wpływ (i często mają!) na nasze samopoczucie i zasoby energii do pracy.

Jak liczyć cykl miesiączkowy? Cykl miesiączkowy rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiączki. Warto zaznaczyć ten dzień w kalendarzu, jak i kolejne dni, w których występuje krwawienie, ponieważ o takie informacje bardzo często pyta ginekolog podczas rutynowej wizyty.

Liczba dni pomiędzy dniem aktualnej miesiączki a pierwszym dniem poprzedniej menstruacji to długość cyklu. Na przykład, jeśli menstruacja zaczęła się 1 marca, a następna miesiączka pojawiła się 28 marca, cykl trwał 28 dni. Z racji tego, że cykle menstruacyjne mogą się od siebie różnić pod względem długości, zwykle oblicza się średnią długość cyklu.

Istnieje wiele darmowych aplikacji mobilnych, które pomagają kobietom śledzić miesiączkę i dostarczają podstawowych informacji o cyklu menstruacyjnym. Dzięki nim można zrezygnować z tradycyjnego kalendarzyka.

Czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) to zbiór objawów fizycznych, emocjonalnych i behawioralnych, które występują u niektórych kobiet w dniach poprzedzających miesiączkę. PMS jest związany ze zmianami hormonalnymi w cyklu miesiączkowym i może się objawiać na różne sposoby, takie jak np.:

• obniżenie nastroju, wahania nastroju,
• drażliwość, ogólne zmęczenie,
• wzdęcia,
• bolesność piersi,
• zwiększony apetyt, problemy ze snem,
• problemy z koncentracją.

Intensywność i rodzaj objawów PMS różnią się u kobiet. U niektórych pań zespół napięcia przedmiesiączkowego może mieć łagodny przebieg i tylko nieznacznie wpływać na codzienne funkcjonowanie, podczas gdy u innych objawy PMS mogą być wystarczająco intensywne, aby obniżyć jakość życia w dniach poprzedzających menstruację.

Zaburzenia cyklu miesiączkowego

Zaburzenia cyklu menstruacyjnego mogą mieć różną postać. Wśród tych najczęstszych ginekolodzy wymieniają:

• brak miesiączki – występuje, gdy miesiączki ustają na co najmniej trzy miesiące u kobiety, która wcześniej miesiączkowała regularnie (wtórny brak miesiączki);
• obfite i bolesne cykle miesiączkowe – bolesne miesiączkowanie, które uniemożliwia normalne funkcjonowanie, uznawane jest za patologię;
• rzadkie miesiączki (oligomenorrhea) – dotyczy sytuacji, gdy cykle są dłuższe niż zwykle (ponad 35 dni), co skutkuje rzadszymi miesiączkami.

Tego typu zaburzenia cyklu mogą wynikać z różnych przyczyn, w tym z problemów hormonalnych, zmiany stylu życia, aktualnej sytuacji zdrowotnej czy też stresu. Diagnozą i leczeniem zaburzeń miesiączkowania zajmuje się lekarz ginekolog.

Podsumowując, prawidłowy cykl miesiączkowy jest jedną z oznak zdrowia kobiety, a regularność i charakterystyka cyklu mogą służyć jako ważny wskaźnik oceny ogólnego stanu zdrowia reprodukcyjnego. Dlatego też obserwowanie i zrozumienie własnego cyklu miesiączkowego jest istotnym elementem dbania o siebie i o swoje dobre samopoczucie.