Ból menstruacyjny nie do zniesienia – przyczyny, jak mu zaradzić?

Dlaczego występują bardzo bolesne miesiączki?

Nasilone dolegliwości bólowe pojawiające się w trakcie miesiączki często nasuwają podejrzenie endometriozy – choroby narządów płciowych kobiet, która charakteryzuje się obecnością endometrium, czyli komórek błony śluzowej trzonu macicy w innej lokalizacji.

Ze względu na to, że ektopowo zlokalizowane komórki w dalszym ciągu reagują na zmiany hormonalne zachodzące w trakcie cyklu miesiączkowego, są przyczyną przewlekłej reakcji zapalnej odpowiedzialnej za nasilony ból. Jednak, czy bolesne miesiączki to zawsze endometrioza? Na szczęście nie!

Bolesne miesiączkowanie – rodzaje

Bolesne miesiączkowanie, w zależności od przyczyny, która za nim stoi, dzieli się na pierwotne oraz wtórne. W pierwszym przypadku próżne jest szukanie organicznych zmian chorobowych zlokalizowanych w miednicy mniejszej, odpowiedzialnych za ten stan. Przyczyn upatruje się w nadprodukcji prostaglandyn, które powodują bolesne skurcze macicy. Współistniejące zaburzenia hormonalne, takie jak nadczynność oraz niedoczynność tarczycy, czy też hiperprolaktynemia mogą nasilać dolegliwości.

Dla pierwotnego bolesnego miesiączkowania charakterystyczne są 3 cechy, a mianowicie:

• dolegliwości bólowe pojawiają się u młodych kobiet – w okresie dojrzewania, kiedy w cyklu menstruacyjnym dochodzi do owulacji. Nie występują podczas pierwszej miesiączce;
• ból brzucha jest ograniczony do okolicy podbrzusza, towarzyszą mu intensywne skurcze macicy;
• bóle miesiączkowe zmniejszają swoją intensywność wraz z upływem lat i po pierwszej ciąży.

Natomiast wtórne bolesne miesiączkowanie jest spowodowane obecnością zmian chorobowych w obrębie podbrzusza i najczęściej dotyka kobiet pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Zazwyczaj pojawia się po okresie regularnego, bezbolesnego miesiączkowania. Ból miesiączkowy może rozpoczynać się wcześniej, nawet w II połowie cyklu. Często promieniuje do okolicy krzyżowej oraz do pachwin. Nierzadko towarzyszą mu dodatkowe objawy, takie jak ból podczas współżycia oraz niepłodność. Do przyczyn wtórnego bolesnego miesiączkowania zalicza się m.in.: endometriozę, adenomiozę, mięśniaki macicy, zapalenie narządów miednicy mniejszej, a także wady rozwojowe macicy oraz pochwy.

Przeczytaj też: Czym jest ból owulacyjny?

Objawy towarzyszące bólom menstruacyjnym

Kobiety mierzące się z bolesnymi miesiączkami opisują je jako bóle w obrębie podbrzusza o charakterze skurczowym. U części z nich pojawiają się objawy dodatkowe, takie jak: ból głowy, nudności, wymioty, biegunki, kołatanie serca i przyspieszone tętno, a nawet napady duszności.

Te ostatnie są efektem nadmiernej reakcji organizmu na bodźce bólowe. Opisane symptomy tworzą pełnoobjawowy zespół bolesnego miesiączkowania. Bóle menstruacyjne najczęściej pojawiają się w pierwszym dniu krwawienia, w kolejnych stają się dużo słabsze i stopniowo zanikają. Ból brzucha pojawiający się przed miesiączką i trwający do końca menstruacji sugeruje organiczną przyczynę zaburzeń.

Ból miesiączkowy – jakie badania wykonać, aby poznać ich przyczynę?

Pierwszym krokiem w poznaniu przyczyny bolesnego miesiączkowania jest udanie się do ginekologa. Specjalista w czasie przeprowadzanego wywiadu skupia się na charakterze zgłaszanego bólu w czasie miesiączki, jego nasileniu, czasie trwania oraz reakcji na wcześniej przyjmowane leki przeciwbólowe. Pyta również o to, czy występują nieregularne miesiączki z nadmiernie obfitym krwawieniem, co mogłoby wskazywać na mięśniaki. Wykorzystanie informacji zawartych w wywiadzie pozwala na dokładne przeprowadzenie badania ginekologicznego. Zazwyczaj niezbędne jest również wykonanie USG przezpochwowego. Dzięki opisanemu postępowaniu możliwe jest udzielenie porady lekarskiej.

Młode kobiety w wieku rozrodczym, u których charakter dolegliwości wskazuje na endometriozę, nierzadko mierzą się z trudnościami w zajściu w ciąże. Wówczas może być konieczna ingerencja chirurgiczna – w postaci operacji laparoskopowej. Pełni ona jednocześnie rolę diagnostyczną, ponieważ pozwala na potwierdzenie obecności endometriozy, jak i terapeutyczną – w jej trakcie możliwe jest usunięcie ognisk ektopowej błony śluzowej trzonu macicy. Leczenie hormonalne nie może być stosowane u kobiet starających się o dziecko. W przypadku zaawansowanej endometriozy, kiedy szanse na naturalne zajście w ciążę są niskie, kobietom proponuje się wykonanie zabiegu in vitro.

Czytaj również: Czym różni się plamienie od krwawienia?

Leki przeciwbólowe łagodzące bóle menstruacyjne

Co zrobić, żeby podczas okresu nie bolał brzuch? To pytanie zadaje sobie wiele kobiet, zmęczonych koniecznością comiesięcznego wyłączenia się z życia zawodowego oraz towarzyskiego. Oczywiście, w przypadku wtórnego bolesnego miesiączkowania leczenie powinno być ukierunkowane na jego przyczynę.

Pamiętaj, że zmniejszenie bólu po lekach przeciwbólowych nie zastępuje porady lekarskiej. Nieco inaczej sytuacja wygląda u kobiet z pierwotnymi bolesnymi miesiączkami. W tej sytuacji lekiem pierwszego wyboru są niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak: paracetamol, ibuprofen, naproksen, ketoprofen.

Wymienione leki łagodzą dolegliwości poprzez zmniejszenie produkcji prostaglandyn. Należy jednak unikać stosowania kwasu acetylosalicylowego, ponieważ może on nasilać krwawienie. Ważne jest to, żeby rozpocząć leczenie jeszcze przed pojawieniem się bólu, a więc optymalnie tuż przed początkiem miesiączki. Jeśli jest ono nieskuteczne, zaleca się dołączyć leki rozkurczowe. U pacjentek z chorobą wrzodową żołądka lub innymi przeciwwskazaniami do stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych zalecane są hormonalne tabletki antykoncepcyjne. Ich dodatkowym atutem jest jednoczesna kontrola płodności. Ostateczna decyzja dotycząca leczenia należy do kobiety.

Przeczytaj też: Pierwsza miesiączka u dziewczynki

Jak poradzić sobie z bardzo bolesną miesiączką? Domowe sposoby

Poza leczeniem farmakologicznym ulgę w objawowym leczeniu bolesnych miesiączek mogą również przynieść sprawdzone domowe sposoby, takie jak:

• picie naparów z ziół o działaniu rozkurczowym – rumianku, nagietka, prawoślazu czy mięty;
• ciepły termofor przyłożony na okolicę podbrzusza lub ciepły prysznic, o ile nie występują nadmiernie obfite miesiączki;
• ćwiczenia relaksacyjne oraz lekka aktywność fizyczna, np. spacer.

Warto również zadbać o prawidłowo zbilansowaną, zdrową dietę, bogatą w witaminy i minerały, a także odpowiednie nawodnienie organizmu.