Małowodzie w ciąży – co to jest?
Małowodzie w ciąży najczęściej rozwija się u kobiet między 32. a 36. tygodniem ciąży. Jak sama nazwa wskazuje, jest to stan, kiedy ilość płynu owodniowego w macicy jest na zbyt niskim poziomie i wynosi ona poniżej 500 ml.
Czym jest płyn owodniowy?
Płyn owodniowy jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju dziecka. Ma on postać przejrzystej cieczy, która w 99% składa się z wody, a w 1% ze związków organicznych i soli mineralnych. Wody płodowe chronią płód przed urazami mechanicznymi, odpowiadają za utrzymanie optymalnej temperatury ciała dziecka i umożliwiają mu swobodne poruszanie się po macicy. Płyn owodniowy wykazuje również właściwości antybakteryjne (chroni przed infekcjami wewnątrzmacicznymi), zapobiega wysychaniu delikatnej skóry dziecka i dostarcza maluchowi cennych składników odżywczych. Co ciekawe, połykanie wód płodowych przez dziecko wspiera rozwój płuc oraz układu pokarmowego i moczowego.
Wskaźnik AFI – indeks płynu owodniowego
Wskaźnik AFI to narzędzie diagnostyczne stosowane do oceny ilości płynu owodniowego u kobiet w ciąży. Określa się go podczas rutynowego badania USG. Objętość wód płodowych uznawana jest za prawidłową, jeśli wynosi ona między 5 a 24 cm. Mała ilość płynu owodniowego – poniżej 5 cm – uznawana jest za małowodzie, z kolei zbyt duża wód płodowych wskazuje na wielowodzie.
Małowodzie w ciąży – przyczyny
Małowodzie może rozwinąć się na skutek chorób somatycznych matki, np. nadciśnienia tętniczego lub infekcji bakteryjnej. Wśród innych przyczyn małowodzia w ciąży możemy wymienić:
- przedwczesne pęknięcie pęcherza owodni,
- wady układu moczowego u płodu – np. brak nerek, w efekcie czego dziecko w ogóle nie produkuje moczu, a więc i płynu owodniowego,
- odwodnienie u ciężarnej,
- ciążę przenoszoną,
- hipotrofię wewnątrzmaciczną – jeśli płód jest zbyt mały w stosunku do wieku ciąży, produkuje niewystarczającą ilość wód płodowych.
Ryzyko wystąpienia małowodzia w ciąży zwiększa również ciąża mnoga. Warto dodać, że zmniejszona ilość płynu owodniowego nie zawsze jest powodem do niepokoju. Konieczne jest jednak zwiększenie nadzoru medycznego nad kobietą w ciąży i zapobieganie możliwym powikłaniom.
Małowodzie w ciąży – objawy
Małowodzie w może przebiegać bez wyraźnych objawów, zwłaszcza na początkowym etapie ciąży. Kobiety w II i III trymestrze ciąży zwykle niepokoją się mniejszą ruchliwością płodu. Mała ilość płynu owodniowego sprawia, że dziecko ma ograniczoną przestrzeń do poruszania się, przez co jego ruchy są słabiej odczuwane przez mamę.
Do innych objawów małowodzia w ciąży zaliczamy:
- niski przyrost wagi ciężarnej,
- zbyt mały obwód brzucha w porównaniu do kobiet w tym samym wieku ciążowym i z prawidłowym wskaźnikiem AFI,
- obfite upławy – w przypadku przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego.
Rozpoznanie małowodzia następuje na podstawie badania fizykalnego i badania USG.
Małowodzie w ciąży – konsekwencje dla płodu
W większości przypadków małowodzie pozwala na donoszenie ciąży i urodzenie zdrowego dziecka. Zdarza się jednak, że wspomniana wyżej patologia może mieć negatywne skutki zdrowotne dla płodu. Ginekolodzy – położnicy, którzy diagnozują u swoich pacjentek małowodzie w ciąży, najczęściej obawiają takich komplikacji jak:
- niewydolność łożyska, która może skończyć się niedotlenieniem płodu,
- hipoplazja płuc – poważna wada wrodzona układu oddechowego,
- poród przedwczesny,
- deformacje płodu,
- wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu,
- wewnątrzmaciczne obumarcie płodu.
Śmierć dziecka w wyniku małowodzia zdarza się bardzo rzadko. Można tu mówić o jednostkowych przypadkach.
Małowodzie w ciąży – leczenie
Leczenie małowodzia polega na podawaniu ciężarnej dużej ilości płynów. Przyszła mama powinna pić około 3 litrów wody dziennie, a jeśli to nie wpłynie na przyrost objętości wód płodowych, personel medyczny włącza do leczenia nawadnianie dożylne. W takim przypadku konieczna jest hospitalizacja przyszłej mamy i czynna obserwacja stanu zdrowia jej i dziecka.
Rzadziej stosuje się amniofuzję, czyli zabieg polegający na wstrzykiwaniu płynu do worka owodniowego, który przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Wstrzykiwany płyn jest zbliżony składem do wód płodowych.
Słowem podsumowania – choć małowodzie w ciąży nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia dziecka, należy systematycznie kontrolować ilość płynu owodniowego w macicy podczas każdego badania USG. Wody płodowe pełnią wiele ważnych funkcji i są niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka.
