Zakrzepica w ciąży – co to za schorzenie?
Zakrzepica w ciąży to poważne powikłanie naczyniowe, które polega na tworzeniu się skrzeplin w naczyniach krwionośnych, najczęściej w żyłach kończyn dolnych. W przebiegu zakrzepicy dochodzi do spowolnienia przepływu krwi, co może prowadzić do zablokowania naczyń i wystąpienia groźnych powikłań, takich jak np. zatorowość płucna. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa w czasie ciąży i połogu jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności wśród kobiet ciężarnych.
Objawy zakrzepicy żylnej
Objawy zakrzepicy w ciąży nie zawsze są jednoznaczne i dość łatwo można je pomylić z innymi dolegliwościami typowymi dla okresu ciąży – mamy tu na myśli obrzęki nóg czy uczucie ciężkości nóg. W przebiegu zakrzepicy najczęściej pojawia się:
obrzęk kończyny dolnej,
ból nasilający się podczas chodzenia,
zaczerwienienie i ocieplenie skóry.
Zakrzepicę żył głębokich cechuje także uczucie ciężkości i napięcia w nodze, a także asymetryczny obrzęk kończyny dolnej, najczęściej lewej – co wiąże się z uciskiem macicy na lewą żyłę biodrową.
Przeczytaj również:
Ból pleców w ciąży – w I, II i III trymestrze. Co oznacza i jak go złagodzić?
Jak wygląda początek zakrzepicy?
Początek zakrzepicy często przebiega bez wyraźnych sygnałów. W pierwszych dniach mogą pojawić się subtelne objawy, takie jak niewielki obrzęk, uczucie zmęczenia kończyny, a czasem lekki ból w łydce. W miarę postępu choroby objawy nasilają się. W przypadku podejrzenia zakrzepicy, szczególnie w III trymestrze ciąży, konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska.
Możliwe przyczyny wystąpienia zakrzepicy żylnej w ciąży i połogu
Do wystąpienia zakrzepicy w ciąży może przyczynić się szereg czynników. Najczęstsze z nich to:
wzrost stężenia czynników krzepnięcia i zmniejszenie aktywności fibrynolitycznej w czasie ciąży,
ucisk ciężarnej macicy na żyłę główną dolną i żyły biodrowe,
zastój żylny w kończynach dolnych,
zmiany hormonalne wpływające na elastyczność ścian naczyń krwionośnych,
predyspozycje genetyczne (np. mutacja czynnika V Leiden, niedobór białka C),
obecność żylaków kończyn dolnych,
niepowściągliwe wymioty ciężarnych,
długotrwałe unieruchomienie.
Wszystkie te czynniki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej w ciąży i połogu, dlatego ważne jest monitorowanie stanu zdrowia kobiety oraz wdrażanie odpowiednich działań profilaktycznych.
Przeczytaj również:
Cukrzyca ciążowa – przyczyny, objawy, leczenie, normy
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – diagnostyka zakrzepicy
Diagnostyka zakrzepicy u kobiet ciężarnych powinna być prowadzona z uwzględnieniem bezpieczeństwa płodu. Najczęściej wykonuje się ultrasonografię dopplerowską żył kończyn dolnych. W przypadku podejrzenia zatorowości płucnej można wykonać także scyntygrafię perfuzyjną płuc lub angiografię płucną – procedury te wiążą się jednak z niskim narażeniem pacjentki na promieniowanie jonizujące. Dodatkowe badania to np. oznaczenie poziomu D-dimerów (interpretacja w ciąży bywa utrudniona) oraz ocena parametrów krzepnięcia.
Leczenie zakrzepicy żylnej – jak wygląda terapia?
Leczenie zakrzepicy żylnej w czasie ciąży opiera się przede wszystkim na stosowaniu heparyny drobnocząsteczkowej, która nie przenika przez łożysko i jest bezpieczna dla płodu. Leczenie trwa zwykle do końca połogu i wymaga indywidualnego dostosowania dawek – zależnie od masy ciała pacjentki oraz wyników badań.
Po porodzie, zwłaszcza w okresie karmienia piersią, możliwe jest włączenie antagonistów witaminy K (np. warfaryny), które są uznawane za bezpieczne dla dziecka. Niezależnie od wybranej terapii farmakologicznej niezbędne jest regularne monitorowanie parametrów krzepnięcia, takich jak czas protrombinowy czy poziom anty-Xa.
Wspomagająco stosuje się metody niefarmakologiczne:
noszenie pończoch uciskowych o odpowiednio dobranej klasie ucisku (najczęściej II klasa),
regularną aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości kobiety ciężarnej,
unikanie długotrwałego unieruchomienia.
W niektórych przypadkach zalecana jest hospitalizacja pacjentki.
Przeczytaj również:
Probiotyki w ciąży – czy można je brać, a jeśli tak, to które?
Czy ciąża zwiększa ryzyko zakrzepicy?
Tak, ciąża znacznie zwiększa ryzyko zakrzepicy. Dochodzi wówczas do fizjologicznego wzrostu stężenia czynników krzepnięcia, zmniejszenia fibrynolizy i zwiększonej lepkości krwi. Dlaczego ciąża może spowodować nadkrzepliwość? Ucisk macicy na żyłę główną dolną i naczynia miednicy powoduje spowolnienie przepływu krwi, co sprzyja powstawaniu skrzeplin. Dodatkowo, zmiany hormonalne wpływają na osłabienie napięcia ścian naczyń krwionośnych. Z tego powodu profilaktyka zakrzepicy u kobiet ciężarnych, zwłaszcza z grup ryzyka, jest bardzo ważnym elementem opieki nad przyszłą mamą.
Jak zmniejszyć ryzyko zakrzepicy w ciąży?
Profilaktyka zakrzepicy w ciąży obejmuje regularną aktywność fizyczną, np. spacery i pływanie (aby usprawnić krążenie krwi), noszenie pończoch uciskowych oraz odpowiednie nawodnienie organizmu. Należy unikać długotrwałego unieruchomienia – wielogodzinnego leżenia na kanapie, przebywania w pozycji siedzącej. U kobiet, u których obserwuje się zwiększone ryzyko zakrzepicy (np. z trombofilią, otyłością czy żylakami), należy rozważyć stosowanie leków przeciwzakrzepowych. Istotnym elementem profilaktyki są także kontrola masy ciała i regularne konsultacje z lekarzem prowadzącym ciążę.
Jak rodzi się przy zakrzepicy?
Poród przy zakrzepicy powinien odbywać się w warunkach szpitalnych, z udziałem zespołu anestezjologiczno-położniczego. Decyzja o sposobie zakończenia ciąży – siłami natury czy poprzez cesarskie cięcie – zależy od stanu klinicznego pacjentki. W wielu przypadkach konieczne jest czasowe odstawienie heparyny drobnocząsteczkowej przed porodem. Po zakończeniu połogu kontynuuje się leczenie farmakologiczne oraz ustala, w jaki sposób i jak często pacjentka będzie monitorowana przez lekarza.
