Rwa kulszowa – co to za dolegliwość?
Rwa kulszowa to zespół objawów wynikających z podrażnienia lub ucisku nerwu kulszowego, najczęściej na poziomie odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Charakteryzuje się bólem o dużym nasileniu, który promieniuje od okolicy lędźwiowej, przez pośladek, do kończyny dolnej.
Nerw kulszowy to największy i najdłuższy nerw obwodowy w organizmie człowieka – zarówno pod względem długości, jak i grubości. Wywodzi się ze splotu krzyżowego i biegnie przez pośladek oraz tylną część uda, gdzie na wysokości dołu podkolanowego dzieli się na nerw piszczelowy i nerw strzałkowy wspólny. Nerw kulszowy odpowiada za kontrolę większości mięśni tylnej grupy uda, a po podziale – również mięśni podudzia i stopy. Zapewnia też czucie w obrębie tylnej powierzchni kończyny dolnej oraz części stopy.
Rwa kulszowa w ciąży – skąd się bierze?
Rwa kulszowa u kobiet w ciąży wynika głównie ze zmian biomechanicznych i hormonalnych zachodzących w organizmie. Powiększająca się macica i przesunięcie środka ciężkości powodują zwiększone obciążenie lędźwiowego odcinka kręgosłupa, co prowadzi do ucisku na korzenie nerwu kulszowego.
Co więcej, relaksyna – hormon odpowiedzialny za rozluźnianie więzadeł – osłabia stabilność struktur miednicy (ma to związek z przygotowaniem do porodu naturalnego), co sprzyja podrażnieniu nerwu kulszowego. W niektórych przypadkach dolegliwości mogą wynikać również ze skurczu mięśnia gruszkowatego, przez który nerw kulszowy przebiega.
Objawy rwy kulszowej w ciąży zwykle nasilają się w III trymestrze, choć mogą występować także wcześniej – zwłaszcza u kobiet z predyspozycjami do problemów z kręgosłupem. Przeszywający ból pośladka w ciąży sprawia, że codzienne czynności stają się wręcz tytanicznym wyzwaniem.
Przeczytaj również:
Ból pleców w ciąży – w I, II i III trymestrze. Co oznacza i jak go złagodzić?
Przyczyny rwy kulszowej – co powoduje ból w dolnej części pleców?
W większości przypadków rwa kulszowa pojawia się w odpowiedzi na nadmierny ucisk nerwu kulszowego zlokalizowanego w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa. Taki stan mogą prowokować:
choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa – zwyrodnienia stawów międzykręgowych, kręgozmyk, przepuklina krążka międzykręgowego,
urazy kręgosłupa mechaniczne (odcinka lędźwiowego kręgosłupa),
ciąża,
zespół mięśnia gruszkowatego.
uszkodzenie włókien nerwowych, np. w wyniku operacji lub urazu.
zmiany zapalne w obrębie odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Czynnikiem sprzyjającym występowaniu rwy kulszowej są także: długotrwałe przeciążenie kręgosłupa (spowodowane np. ciężką pracą fizyczną lub forsującymi ćwiczeniami), siedzący tryb życia oraz nieprawidłowa postawa ciała.
Objawy rwy kulszowej – piekący ból pośladka, bóle pleców, uczucie drętwienia kończyny dolnej
Jak już wspomniano, rwa kulszowa objawia się przede wszystkim bólem promieniującym od okolicy lędźwiowej, przez pośladek, do tylnej części uda, a niekiedy aż do stopy. Charakterystyczne jest bardzo duże nasilenie dolegliwości bólowych podczas: ruchu, długotrwałego siedzenia, kaszlu lub kichania. Rwie kulszowej często towarzyszą parestezje, takie jak: mrowienie, drętwienie czy uczucie „przebiegania prądu” wzdłuż kończyny dolnej.
W bardziej zaawansowanych przypadkach może dochodzić do: znacznego osłabienia siły mięśniowej, ograniczenia zakresu ruchu oraz zaburzeń czucia w obszarze unerwionym przez nerw kulszowy. W skrajnych sytuacjach, gdy dochodzi do znacznej kompresji struktur nerwowych, mogą wystąpić zaburzenia funkcji zwieraczy, co wymaga pilnej interwencji medycznej.
Przeczytaj również:
Ból głowy w ciąży – przyczyny, jakie leki można wziąć?
Ból w lędźwiach – objaw Lasegue’a
Typowym dla rwy kulszowej jest objaw Lasegue’a. Wywołanie tego objawu polega na pojawieniu się narastającego bólu podczas biernego podnoszenia kończyny dolnej w pozycji leżącej. W ataku rwy kulszowej może zanikać odruch skokowy, a w skrajnych przypadkach dochodzi do zaburzenia oddawania moczu i defekacji.
Bóle pleców w ciąży, spowodowane nadmiernym obciążeniem kręgosłupa i okolicznych mięśni, nie mają zazwyczaj tak gwałtownego przebiegu jak rwa kulszowa, nie towarzyszą im również zaburzenia czucia.
Do jakiego lekarza udać się w ciąży, gdy ma się rwę kulszową?
Kobiety w ciąży każdą dolegliwość powinny konsultować najpierw z ginekologiem-położnikiem. To on oceni sytuację i zdecyduje, czy konieczna jest dalsza diagnostyka lub skierowanie do innego specjalisty. W wielu przypadkach pomocna będzie konsultacja z fizjoterapeutą specjalizującym się w terapii kobiet ciężarnych, który dobierze bezpieczne ćwiczenia i techniki łagodzące dolegliwości. Jeśli objawy rwy kulszowej są bardzo nasilone, warto skonsultować się także z neurologiem lub ortopedą
Jak leczyć rwę kulszową w ciąży?
Leczenie rwy kulszowej w ciąży koncentruje się przede wszystkim na metodach niefarmakologicznych, które są bezpieczne zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Zaleca się odpowiednią aktywność fizyczną dostosowaną do stanu pacjentki – w tym ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców i mięśnie dna miednicy, a także delikatne rozciąganie oraz przyjmowanie pozycji odciążających kręgosłup. Fizjoterapia prowadzona pod okiem specjalisty pomoże skutecznie zmniejszyć napięcie mięśniowe i złagodzić dolegliwości bólowe. Pomocne mogą się okazać również ciepłe okłady stosowane na dolną część pleców.
Farmakoterapia w ciąży jest stosowana ostrożnie i wyłącznie pod kontrolą lekarza. Jeśli ból jest silny, można rozważyć paracetamol, który jest uznawany za bezpieczny dla płodu, jednak stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofenu) w większości przypadków nie jest zalecane – zwłaszcza w III trymestrze.
Przeczytaj również:
Ból piersi w ciąży – co oznacza i co robić, kiedy bolą piersi?
Co robić, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe?
Kobiety w ciąży zmagające się z rwą kulszową mogą łagodzić ból, stosując kilka poniższych metod. Jedną z najskuteczniejszych jest odpoczynek w pozycji leżącej na lewym boku z podparciem w postaci poduszek ciążowych (np. rogala), które stabilizują: biodra, plecy i brzuch, zmniejszając tym samym nacisk na nerw kulszowy.
Dobrym rozwiązaniem są również naprzemienne okłady – zimne pomagają zmniejszyć obrzęk i stan zapalny, natomiast ciepłe – rozluźniają napięte mięśnie. Warto także skonsultować się z fizjoterapeutą, który dobierze odpowiednie ćwiczenia wzmacniające mięśnie: pleców, brzucha i dna miednicy. Polecane aktywności dla przyszłej mamy to, np.: pływanie, joga dla ciężarnych czy pilates. Regularna aktywność fizyczna poprawia samopoczucie i pomaga odciążyć kręgosłup. Czy przy rwie kulszowej można spacerować? Jest to zalecane, ale tylko w przypadku, gdy nie powoduje nasilenia się bólu. Trzeba dostosować długość i intensywność ruchu do fizycznych możliwości ciężarnej.
Delikatny masaż – zarówno wykonywany samodzielnie, np. pod prysznicem – jak i u specjalisty, może dodatkowo zmniejszyć napięcie mięśniowe. Nie bez znaczenia jest również prawidłowa postawa ciała, a co za tym idzie – unikanie długiego siedzenia i utrzymywanie stabilnej sylwetki w ruchu. W niektórych przypadkach ulgę przynosi także noszenie pasa ciążowego, który wspiera odcinek lędźwiowy i redukuje nacisk na dolne partie kręgosłupa.
Czy z rwą kulszową można rodzić naturalnie?
Rwa kulszowa w ciąży nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do porodu naturalnego, aczkolwiek może utrudniać jego przebieg. Jeśli pacjentka cierpi z powodu silnego bólu w okolicy lędźwiowej, ma znacznie ograniczoną ruchomość nóg i widoczne jest u niej silne osłabienie mięśni, lekarz może zdecydować o zakończeniu ciąży przez cesarskie cięcie.
