Spuchnięty siusiak u dziecka – przyczyny, jak leczyć?

Bolący siusiak – jak rozpoznać, że maluch ma problemy?

Najczęściej fakt, że ze zdrowiem malucha dzieje się coś niepokojącego, rozpoznaje się po jego zachowaniu. W przypadku niemowlaka będzie to prężenie się, płacz, próby ściągnięcia pieluszki czy ocieranie się, by uśmierzyć świąd, a także rozdrażnienie, nerwowość i wyraźny dyskomfort podczas zabiegów higienicznych czy oddawania moczu. U starszych chłopców łatwiej o diagnozę – potrafią się już komunikować i wprost powiedzieć, co im dolega. Najczęściej jednak problemy widać na pierwszy rzut oka, a świadczą o nich zaczerwieniony siusiak, opuchnięcia czy wydzielina.

Spuchnięty siusiak u dziecka – jak reagować?

Dodatkowe objawy, mogące wskazywać na stan zapalny siusiaka lub świadczyć o zapaleniu napletka, to: swędzenie, ból i pieczenie podczas oddawania moczu. Czasem również może pojawić się stan podgorączkowy. Dodatkowo, penis dziecka może być nabrzmiały (występuje obrzęk prącia) i wrażliwy na dotyk.

Co może prowadzić do stanu zapalnego siusiaka? Jest kilka czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo powstania problemów:

• wirusowe, grzybicze lub bakteryjne zakażenie, wynikające np. z przedostania się bakterii kałowych w obszar penisa;
• nieodpowiednia bielizna – zbyt ciasna, uszyta z nieoddychających materiałów;
• zła higiena – zbyt rzadkie zmiany pieluszki w przypadku niemowląt, dotykanie siusiaka brudnymi rączkami;
• uszkodzenia mechaniczne – otarcia, odparzenia, zadrapania;
• zapalenie napletka, np. w wyniku jego niewłaściwego, siłowego ściągania lub nieprawidłowa budowa napletka (stulejka);
• niska odporność organizmu, zwiększająca podatność na infekcję;
• choroby, np. cukrzyca;
• alergie, np. na detergenty używane do prania dziecięcej bielizny.

Warto wiedzieć, że wiele dzieci zmaga się z zapaleniem napletka – jest to dość częsta przypadłość, wynikająca z drobnych urazów czy nieodpowiedniej higieny, prowadzącej do zapalenia związanego z bakteriami i wirusami. Najczęściej infekcje mają łagodny przebieg i wystarczą domowe sposoby na ich pozbycie się. Jeśli jednak dolegliwości narastają, pojawia się wyciek ropny na napletku i pod nim (którego nie należy mylić z mastką; mastka to mazista biała lub żółta serowata wydzielina gruczołów śluzowych, bakterii, resztek moczu), należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem – udać się do pediatry lub urologa dziecięcego.

Przeczytaj również:

Wrodzony przerost nadnerczy – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Jak postępować z napletkiem dziecka?

Należy pamiętać, że u najmłodszych dzieci blaszka napletka jest fizjologicznie przyklejona do żołędzi prącia i nie powinno się, ba!, nie należy jej zsuwać. Choć napletek jest dość długi, ciasny przy ujściu i mało elastyczny, nie stanowi to dla dziecka żadnego problemu. Próby odciągnięcia napletka i robienie tego na siłę mogą prowadzić do pękania i uszkodzeń mechanicznych oraz powstawania blizn, a także do poważniejszych problemów w późniejszych latach.

Samoistne odklejenie napletka od żołędzi następuje u chłopców mniej więcej około 3. roku życia. Jeśli jednak u starszego chłopca w wieku przedszkolnym napletek nadal jest przyklejony i blokuje ujście cewki moczowej, powinien to sprawdzić chirurg dziecięcy.

Problemy z napletkiem a spuchnięty siusiak u dziecka

Spuchnięty siusiak u dziecka może być spowodowany problemem z napletkiem. Jeśli u starszego chłopca jest od nadal przyklejony i pojawiają się problemy z oddawaniem moczu, podczas którego napletek nadyma się, tworząc „balonik”, wówczas może to wskazywać na zaczynający się stan zapalny. Pod skórką mogą się gromadzić resztki moczu, które – w połączeniu z ciepłym i wilgotnym środowiskiem pod bielizną czy pieluszką – tworzą idealne warunki do namnażania się bakterii, a stąd już o krok do większych problemów. Wówczas pod okiem specjalisty należy włączyć leczenie, zapalenie napletka może bowiem prowadzić do infekcji układu moczowego oraz wielu przykrych dolegliwości.

Przeczytaj również:

Załupek u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Spuchnięty siusiak u dziecka – czy jądra mogą mieć na to wpływ?

Zdarza się, że spuchnięty siusiak u dziecka jest wynikiem problemów umiejscowionych nieco głębiej, a mianowicie w jądrach i ich położeniu w nieodpowiednim miejscu. Jądra powinny znajdować się w mosznie, a proces ich zstępowania zazwyczaj odbywa się jeszcze w życiu płodowym. Dość często jednak następuje u niemowląt po urodzeniu. Może się jednak zdarzyć, że nie nastąpi samoistnie. Wówczas pojawia się tzw. wędrujące jądro, a więc sytuacja, w której jądro czasem schodzi do moszny, a czasem cofa się do kanału pachwinowego, z którego zeszło. Taki ruch jądra może pojawiać się pod wpływem dotyku lub zmian temperatury, np. w kąpieli.

Dość rzadko w przypadku braku jądra w mosznie stosuje się leczenie hormonalne. Zazwyczaj problem rozwiązuje zabieg.

U niemowlaka może pojawić się także wodniak jądra (płyn w mosznie, przedostający się z jamy brzusznej), również wchłaniający się najczęściej samoistnie w okolicach 2.-3. roku życia.

Najczęstsze przyczyny obrzęku siusiaka u dziecka

Przeczytaj również:

Zapalenie pęcherza u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby

Co oznacza swędzący siusiak? Leczenie

Najczęściej problemy z siusiakiem są wynikiem stanu zapalnego. Jeśli więc zauważy się u malucha zaczerwieniony siusiak lub zaczerwienienie obejmuje wyłącznie napletek albo żołądź, a do tego dziecko daje do zrozumienia, że odczuwa dyskomfort, należy je pilnie obserwować. Warto wykonać badanie moczu, sprawdzić, czy widoczne jest jakieś uszkodzenie mechaniczne, czy pod blaszką napletka nie gromadzi się mocz lub kał. Bardzo ważna jest również odpowiednia higiena oraz bielizna. W przypadku ran nie należy używać środka odkażającego, gdyż prącie dziecka jest bardzo delikatne.

Sprawdź, kiedy i przeciwko jakiej chorobie trzeba zaszczepić dziecko

Problemy intymne chłopców nie należą do rzadkości, a pierwsze, co należy wdrożyć, by je rozwiązać, jest... opanowanie i spokój! Większość dolegliwości można bowiem wyleczyć domowymi sposobami – odpowiednią higieną, ziołowymi okładami (np. z rumianku), rywanolem, zapewnieniem dostępu powietrza oraz zmianą bielizny na naturalną i przewiewną.

Metody leczenia

1. Zapalenie żołędzi/napletka 

• Domowo: delikatne płukanie ciepłą wodą lub emolientem (bez mydła); suszenie; częste zmiany pieluch; luźna bielizna.

• Leki miejscowe: przy obrazie grzybiczym – imidazol (np. klotrimazol); przy wyraźnej nadkażonej erozji – antybiotyk.

• Ważne: nie odciągać napletka „na siłę”; po każdym odciągnięciu (np. do mikcji/badania) zawsze odprowadzić napletek na żołądź.

2. Stulejka

• Obserwacja: fizjologiczna u niemowląt/małych dzieci – bez leczenia, jeśli bezobjawowa.

• Steryd miejscowy: klasa 4 (np. 0,05–0,1%) 1–2×/dobę 4–8 tyg., aplikacja na pierścień zwężenia plus delikatne ćwiczenia retrakcji; skuteczność >80%, nawroty do ok. 17% – ogranicza je codzienna delikatna retrakcja.

• Zabiegi: w przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego, nawrotowych zapaleń lub liszaja twardzinowego zanikowego – plastyka napletka albo obrzezanie, wg preferencji opiekunów i wskazań klinicznych

3. Parafimoza (załupek) – nagłe zaklinowanie napletka za żołędzią

• Postępowanie pilne: ucisk/odbarczenie obrzęku (kompresja manualna), obfite lubryfikowanie i próba nastawienia. W razie niepowodzenia – nacięcie grzbietowe lub obrzezanie w trybie pilnym. Edukacja, by po każdym odciągnięciu zawsze odprowadzać napletek.

Przeczytaj również:

Nietypowy kolor moczu u dziecka – jaka barwa moczu oznacza chorobę?

4. Liszaj twardzinowy 

• Rozpoznanie i kontrola: długoterminowa opieka (urolog/dermatolog); wyższe ryzyko zwężenia ujścia cewki moczowej po obrzezaniu – kontrola ujścia cewki.

• Leczenie: wg aktualnych europejskich zaleceń – zwykle silne sterydy miejscowe. W zmianach bliznowaciejących częściej konieczne leczenie zabiegowe.

5. Letni zespół prącia / reakcje po ukąszeniach

• Chłodzenie, lek przeciwhistaminowy doustny, 1% hydrokortyzonu miejscowo; obserwacja. Zwykle ustępuje samoistnie.

Spuchnięty siusiak u dziecka – o co najczęściej pytają rodzice 

Czy trzeba ściągać napletek do mycia u niemowlęcia?
Nie. Do czasu, aż zacznie odchodzić samoistnie – wystarczy delikatne mycie wodą z zewnątrz. Nie odciągamy „na siłę”.

Co robić po każdym odciągnięciu napletka (np. u starszego dziecka)?
Zawsze odprowadzić napletek z powrotem na żołądź – to zapobiega załupkowi.

Jak długo stosować maść sterydową na stulejkę?
Typowo 4–8 tygodni 1–2× dziennie na pierścień zwężenia plus delikatne ćwiczenia. Skuteczność >80%.

Czy sterydy miejscowe są bezpieczne dla dziecka?
Tak – stosowane krótko i miejscowo mają bardzo niski profil działań ogólnych; najczęściej przejściowe podrażnienie skóry.

Kiedy obrzezanie jest konieczne?
Przy nieskuteczności leczenia zachowawczego, w liszaju twardzinowym napletka z bliznowaceniem lub przy nawracających powikłaniach (np. zwężenie ujścia cewki).

Czy zapalenie żołędzi prącia trzeba zawsze leczyć antybiotykiem?
Nie. Łagodne przypadki zwykle ustępują po poprawie higieny. Leki dobiera się do przyczyny (grzybicza vs bakteryjna).

Letni, swędzący obrzęk po zabawie w trawie – co to może być?
Tzw. letni zespół prącia  – reakcja nadwrażliwości na ukąszenia roztoczy/rośliny uczulające; zwykle leczy się objawowo.

Kiedy iść pilnie na SOR?
Gdy podejrzewasz załupek (napletek utknął za żołędzią), zasinienie/zblednięcie żołędzi, zatrzymanie moczu, gorączkę lub narastający ból/obrzęk.

współpraca: redakcja Mamazone