Pieluszkowe zapalenie skóry – co to jest?
Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) nazywane też odpieluszkowym odparzeniem skóry należy do najczęstszych zmian chorobowych skóry wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego (1.-2. rok życia). Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci to choroba manifestująca się zmianami zlokalizowanymi w miejscach przykrywanych przez pieluchę. Najczęściej wiązana jest z okresem niemowlęcym, ale występuje też u pieluchowanych osób dorosłych (np. u osób starszych). Odparzenia okolic intymnych wiążą się z dolegliwościami pod postacią pieczenia i bólu.
Pieluszkowe zapalenie skóry zwykle pojawia się po okresie noworodkowym. W przypadku wystąpienia zmian na skórze pupy i pachwin u noworodka konieczne jest poszukiwanie innej etiologii.
Pieluszkowe zapalenie skóry – jak wygląda? Objawy pieluszkowego zapalenia skóry
Odparzenia u noworodka czy niemowlaka manifestują się obecnością zlewnych zmian plamistych (rumieniowych) zlokalizowanych na skórze mającej kontakt z pieluszką.
W przebiegu pieluszkowego zapalenia skóry zmiany występują najczęściej w takich miejscach, jak: pośladki, środkowe części ud, krocze. Odparzenia pieluszkowe u dziewczynek często lokalizują się na wzgórku łonowym i wargach sromowych większych, u chłopców można natomiast zaobserwować odparzenia na mosznie (jądrach). Obszarami wolnymi od zmian są zwykle fałdy skórne.
Silne odparzenia pieluszkowe zwykle mają postać zmian rumieniowych z towarzyszącym obrzękiem i nadmierną pigmentacją. W najcięższej postaci pieluszkowego zapalenia skóry dochodzi do tworzenia się guzków ulegających rozpadowi.
Przeczytaj również:
Wysypka u noworodka – skąd się bierze, czym smarować, kiedy do lekarza?
Odparzenia pieluszkowe u niemowlaka
Pieluszkowe zapalenie skóry nazywane jest inaczej odparzeniem pieluszkowym lub rumieniem pieluszkowym. Przyczyną pieluszkowego zapalenia skóry jest podrażnienie skóry przez wilgoć i tarcie przez pieluszkę. Do czynników podrażniających i odparzających delikatną skórę niemowlęcia należą: amoniak pochodzący z moczu oraz enzymy zawarte w kale.
Podrażnieniu skóry towarzyszą nadkażenia – najczęściej grzybicze (Candida albicans), czasem też bakteryjne (nadkażeniom sprzyja uszkodzenie bariery naskórkowej). Odparzeniom sprzyjają też związki zawarte w pocie (odparzenia w pachwinach mogą być np. rezultatem źle dobranej odzieży i przegrzewania).
Czynnikiem ryzyka wystąpienia opisywanej choroby skóry u dzieci jest długi kontakt moczu i/lub kału ze skórą. Odparzenia pupy często występują u dzieci z zaniedbaniami higienicznymi, ale nie tylko. Częstym czynnikiem ryzyka wystąpienia pieluszkowego zapalenia skóry jest biegunka.
Odparzeniom u niemowlaka sprzyja także używanie zbyt ciasnych pieluszek, a także używanie drażniących środków higienicznych (np. mydeł).
Jak leczyć pieluszkowe zapalenie skóry?
Jeżeli pieluszkowe zapalenie skóry nie jest mocno zaognione, wystarczające może się okazać stosowanie środków i kremów zawierających tlenek cynku.
Mocne odparzenia pieluszkowe mogą wymagać zastosowania miejscowych maści zawierających glikokortykosteroidy (np. hydrokortyzon), rzadziej – stosowania inhibitorów kalcyneuryny (ich wadą jest bardzo wysoka cena).
W przypadku grzybiczego nadkażenia zmian stosuje się miejscowe maści na odparzenia zawierające lek przeciwgrzybiczy (najczęściej klotrimazol), a w przypadku nadkażenia bakteryjnego – antybiotyki miejscowe.
Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry można rozpocząć od leczenia domowego, a raczej – domowego przeciwdziałania powstawaniu odparzeń.
Przeczytaj również:
Krostki na języku u dziecka – przyczyny i leczenie grudek, plam i innych zmian
Pieluszkowe zapalenie skóry – leczenie domowe
Jak uniknąć pieluszkowego zapalenia skóry? Podstawą zapobiegania i leczenia łagodnych postaci pieluszkowego zapalenia skóry jest odpowiednia higiena. Należy dbać o częste zmiany pieluszek – najlepiej po każdej mikcji i, w miarę szybko, po każdej defekacji.
Po każdej zmianie pieluszki skóra powinna zostać natłuszczona (w przypadku niezmienionej skóry takie postępowanie w zupełności wystarcza, w przypadku pojawiania się pierwszych odparzeń zaleca się wprowadzenie preparatów z tlenkiem cynku). Konieczne jest także odpowiednie dobranie rodzaju i rozmiaru pieluszki – pieluszka nie powinna być za ciasna, zaleca się nawet stosowanie pieluszki nieco luźniejszej niż wynika to z rozmiaru dziecka. Zaleca się też stosowanie tzw. „pieluszek oddychających”. Należy dbać także o „wietrzenie" odparzonej pupy niemowlaka, czyli pozostawianie dziecka na jakiś czas z odkrytą skórą, bez pieluszki.
Innym domowym sposobem na odparzenia jest właściwy dobór środków do higieny dziecka – zamiast chusteczek do pielęgnacji pupy lepiej stosować gaziki (chusteczki powinny być stosowane w sytuacjach wyjątkowych), jeżeli już używa się chusteczek – należy unikać tych zapachowych. Skład mydła powinien być jak najprostszy, nie wolno stosować mydeł i innych preparatów zawierających środki drażniące. Po kąpieli skóra dziecka powinna być delikatnie otulana i dotykana ręcznikiem, należy unikać tarcia (to samo dotyczy pielęgnacji skóry przy pomocy chusteczek i gazików).
Występowaniu odparzeń od pampersów sprzyja także nadmierna potliwość, dlatego konieczne jest unikanie przegrzewania dziecka.
W leczeniu pieluszkowego zapalenia skóry stosowane przez niektórych domowe sposoby na odparzenia u dziecka, takie jak pielęgnacja skóry talkiem, krochmalem czy skrobią kukurydzianą, nie są obecnie zalecane.
Przeczytaj również:
Pieluszki wielorazowe – czym są, które wybrać, jak używać, jak prać, opinie
Pieluszkowe zapalenie skóry – najczęściej zadawane pytania
Czego nie wolno robić przy odparzeniach ma skórze dziecka?
Najczęstsze błędy rodziców to:
- Zbyt rzadkie zmiany pieluszki.
- Zbyt ciasna pieluszka bez „oddychania”.
- Używanie perfumowanych chusteczek lub mydeł z drażniącymi dodatkami.
- Stosowanie talku – obecnie niezalecane.
Kiedy udać się do lekarza?
Zgłoś się do lekarza, jeśli:
- pojawia się gorączka, sączenie, nadżerki lub pęcherze,
- zmiany nie ustępują po 3–4 dniach prawidłowej pielęgnacji,
- rumień obejmuje fałdy skórne lub widoczne są krostki sugerujące kandydozę,
- dziecko jest wyraźnie obolałe lub odmawia jedzenia.
Czy zmiana marki pieluszek może pomóc?
Tak. Skóra niektórych maluchów reaguje na konkretne materiały lub zapachy. Jeśli odparzenia nawracają, spróbuj innej marki lub pieluszek bezzapachowych/hypoalergicznych i obserwuj skórę przez 1–2 tygodnie.
Jak odróżnić kandydozę od „zwykłego” odparzenia?
Przy kandydozie częsty jest intensywnie czerwony rumień obejmujący również fałdy skórne oraz drobne, krostki wokół zmian. Zwykłe odparzenie zwykle nie zajmuje głębokich fałd.
Czy trzeba budzić dziecko w nocy na przewijanie?
Jeśli skóra jest zdrowa, nie ma takiej potrzeby. Przy aktywnym PZS warto zmienić pieluszkę przy każdym wybudzeniu i po wypróżnieniu, aby skrócić kontakt skóry z wilgocią i kałem.
Jak prać pieluszki wielorazowe i ubranka, gdy dziecko ma PZS?
Używaj delikatnych, bezzapachowych detergentów, dokładnie płucz (dodatkowe płukanie) i unikaj płynów do płukania tkanin. Pierz w 40–60°C zgodnie z zaleceniami producenta, a pieluszki susz całkowicie przed użyciem.
współpraca: redakcja Mamazone
