Łysienie plackowate u dzieci – przyczyny, objawy, leki, leczenie naturalne i domowe

Łysienie plackowate – co to?

Łysienie plackowate (alopecia areata) to przewlekła choroba zapalna mieszków włosowych prowadząca do utraty włosów w obrębie określonych ognisk – powstawania „łysych placków na głowie” (łysienie plackowate ogniskowe) lub w obrębie całej głowy oraz, dodatkowo, w obrębie brwi i rzęs (łysienie plackowate całkowite czasem nazywane łysieniem plackowatym agresywnym).

Łysienie plackowate uogólnione rozpoznaje się wówczas gdy utrata włosów obejmuje także inne rejony ciała – w tym pachy i okolicę łonową.

Łysienie plackowate to choroba rozpoczynająca się wcześnie – najczęściej w okresie dzieciństwa, czasem u młodych dorosłych. Łysienie plackowate dość często współistnieje z takimi chorobami autoimmunologicznymi jak choroba Hashimoto, cukrzyca typu 1, toczeń rumieniowaty układowy.

Łysienie plackowate wymaga różnicowania z innymi przyczynami wypadania włosów i zakoli u dzieci, jak np.:

• niedoczynność tarczycy,
• trichotillomania (zaburzenie psychiczne przejawiające się wyrywaniem sobie włosów),
• grzybica strzygąca (także objawiająca się plackowatym łysieniem włosów, czasem nazywana „grzybicą plackowatą”),
• hypotrichosis simplex,
• łysienie telogenowe, wywołane np. urazem czy zabiegiem operacyjnym.

Przyczyną kruchych i osłabionych włosów u dzieci może być też niedobór żelaza.

Nadmierne wypadanie włosów u dzieci – przyczyny łysienia

Dokładne mechanizmy wypadania włosów u dzieci z łysieniem plackowatym nie są do końca poznane, ale przypuszcza się, że jest ono zaburzeniem ze spektrum chorób autoimmunologicznych. Oznacza to, że organizm produkuje przeciwciała niszczące jego własne komórki i tkanki, w tym przypadku mieszki włosowe.

Wpływ na zachorowanie mają czynniki:

• genetyczne;
• hormonalne;
• psychiczne;
• przypuszczalnie także infekcyjne.

Za niszczenie włosów w łysieniu plackowatym odpowiadają nacieki z limfocytów otaczające mieszki włosowe.

Objawy łysienia plackowatego u dzieci

Objawem łysienia plackowatego jest przewlekła utrata włosów u dziecka w obrębie dobrze odgraniczonych ognisk na skórze owłosionej głowy, a w niektórych postaciach choroby także w innych rejonach ciała. Najczęstsze lokalizacje zmian to okolica czołowo-ciemieniowa oraz okolica potyliczna (łysienie plackowate z tyłu głowy). Początki łysienia plackowatego zwykle wiążą się z obecnością niewielkich ognisk utraty włosów – z czasem ogniska te rozszerzają się.

W trakcie badania lekarz stwierdza brak zmian bliznowaciejących w obrębie ognisk dotkniętych utratą włosów. Skóra objęta procesem chorobowym zwykle, poza brakiem włosów, nie jest zmieniona (nie obserwuje się zaczerwienienia, obrzęku itd.), nie swędzi.

Zdarza się, że wypadaniu włosów u dzieci towarzyszą różnego rodzaju zmiany na paznokciach.

U znacznego odsetka chorych dochodzi do samodzielnego odrostu włosów – dotyczy to głównie pacjentów z ogniskowym łysieniem plackowatym. Gorzej rokuje łysienie plackowate całkowite oraz łysienie plackowate u pacjentów z inną chorobą autoimmunologiczną. Wpływ na rokowanie ma także wiek zachorowania – im wcześniejszy wiek, tym gorsze rokowanie.

Jak leczyć łysienie plackowate u dzieci?

Leczenie łysienia plackowatego powinno być dostosowane do wieku pacjenta. Spośród dostępnych metod leczenia wymienia się:

• farmakoterapię – stosowanie takich leków, jak:

• • pilokarpina – ma działanie miejscowo drażniące na skórę głowy, dzięki czemu ma stymulować odrost włosów;
  • cygnolina;
  • inhibitory kalcyneuryny;
  • penicylina prokainowa – w leczeniu wykorzystuje się jej działanie pobudzające mikrokrążenie;
  • glikokortykosteroidy miejscowe;
  • glikokortykosteroidy ogólnoustrojowe – u dzieci stosowane rzadko ze względu na szeroki profil działań niepożądanych, w tym na negatywny wpływ na wzrost (przedwczesne ukończenie wzrastania i ostatecznie niedoborów wzrostu;
  • cyklosporyna;
  • hydroksyzyna – wspomagająco, ma działanie uspokajające.

• fototerapię UVB lub fotochemioterapię PUVA – metody przeznaczone do leczenia dzieci starszych, współpracujących,
• psychoterapię – stosowana zarówno przyczynowo, jak i w celu wsparcia dziecka, któremu trudno poradzić sobie z utratą włosów,
• mezoterapię igłową.

Działanie wspomagające ma stosowanie preparatów cynku, który m.in. sprzyja wzmocnieniu włosów u dzieci.

Dość nową metodą leczenia łysienia plackowatego jest DCP – stosowanie difenylocyklopropenonu – substancji mającej charakter alergenu kontaktowego. W odpowiedzi na jego zadziałanie powstaje miejscowa reakcja, która stymuluje odrost włosów. Metoda ta ma stosunkowo wysoką skuteczność w leczeniu łysienia plackowatego.

Łysienie plackowate – leczenie naturalne

Poza leczeniem farmakologicznym, w przypadku łysienia plackowatego u dzieci bywają stosowane metody medycyny naturalnej, np.:

• akupunktura;
• masaże skóry głowy;
• aromaterapia;
• leki homeopatyczne;
• stosowanie oleju z wiesiołka;
• stosowanie ziół na łysienie plackowate (krwawnik, pokrzywa, skrzyp polny);
• smarowanie skóry głowy wyciągiem z aloesu;
• uroterapia (leczenie moczem).

Rodzice dzieci cierpiących na łysienie plackowate często pytają o dietę mogącą spowalniać przebieg choroby lub stymulować szybszy odrost włosów. Zaleca się, aby dieta była bogata w takie minerały, jak: cynk, żelazo, jod, a także witaminy z grupy B i witaminę E. W przypadku braku innych przesłanek nie ma wskazań do diet eliminacyjnych, np. diety bezglutenowej.

Tzw. domowe metody walki z łysieniem u dziecka mogą mieć jedynie działanie wspomagające. Podstawą jest opieka dermatologa i leczenie konwencjonalne.