Mindfulness dla dzieci – ćwiczenia z techniki uważności

W jaki sposób mindfulness pomaga dzieciom?

Mindfulness jest techniką uczącą uważnej obecności oraz koncentracji. Może być stosowany zarówno przez dorosłych, jak i dzieci. Jego umiejętne wykorzystanie jest sztuką polegającą na świadomym, pozbawionym oceniania postrzeganiu rzeczywistości. Dzięki temu można lepiej kontrolować emocje i redukować stres.

Jednym z najbardziej znanych propagatorów technik uważności, a zarazem twórcą programu MBSR (ang. Mindfulness Based Reduction) jest Jon Kabat-Zinn.

Trening uważności ma dobroczynny wpływ na dzieci. Zdobycie i wykorzystywanie umiejętności w pełni świadomego postrzegania rzeczywistości przyczynia się do poprawy jakości całego życia, dlatego im wcześniej się zacznie, tym lepiej.

Zobacz też: Na co pomagają wizualizacje terapeutyczne?

Mindfulness pomaga dzieciom m.in. w:

• wyciszeniu – poprzez koncentrację uwagi na danej chwili i reakcjach organizmu, w tym przede wszystkim na oddychaniu;
• zmniejszeniu intensywności reakcji – dzieci przestają robić wiele rzeczy naraz, czego przyczyną jest natłok myśli i natychmiastowe zabieranie się za coś, o czym w danej chwili pomyślały;
• poprawie relacji międzyludzkich – dzięki: zmniejszeniu agresji, bardziej otwartej postawie, szacunku do siebie i drugiego człowieka oraz nauce empatii i współczucia, spowodowanej większą koncentracją na uczuciach innych osób, zapoczątkowaną zrozumieniem własnych emocji;

Przeczytaj również: Jak stać się uważnym rodzicem?

• dostrzeżeniu wyjątkowości otaczającego świata – najmłodsi uczą się, że wszystko, co je otacza, ma wartość. Przy umiejętnym prowadzeniu przez rodziców będą one bardziej skłonne np. do zabaw z rówieśnikami, bez ciągłego przebywania w wirtualnym świecie;
• zapobieganiu stanom lękowym, depresjom i innym zaburzeniom psychicznym – uzdrowienie postrzegania rzeczywistości i nauka radzenia sobie ze stresem i emocjami są kluczem do zdrowia psychicznego;
• akceptacji samego siebie – bez porównywania się z innymi, które to porównania wpędzają dzieci w kompleksy i prowadzą do skrajnych postaw: agresji i dręczenia innych lub wycofania się z życia społecznego;
• terapii jąkania – poprzez zrozumienie emocji towarzyszących jąkaniu się oraz uspokojeniu myśli, których natłok wywołuje u dzieci zmęczenie, nasilające jąkanie;
• zapobieganiu cyberprzemocy, które jest coraz bardziej powszechnym zjawiskiem – już w 2007 roku 52% ankietowanych dzieci, będących w wieku od 12 do 17 lat, było ofiarą wulgaryzmów, wywołanych agresją werbalną.

Zobacz też: Mindfulness dla dorosłych

Jakie ćwiczenia mindfulness można wykonywać z dzieckiem?

Ćwiczenia uważności na kursach lub indywidualnie w domu mogą być wykonywane już przez dzieci w wieku przedszkolnym, od 4. roku życia. Warunkiem jest jedynie dopasowanie rodzaju i czasu wykonywania zadań do uwarunkowań rozwojowych dzieci, należących do konkretnych grup wiekowych. Dzieci, szczególnie te najmłodsze, chętnie naśladują dorosłych, dlatego najlepsza będzie dla nich wspólna nauka technik mindfulness z rodzicami.

W przypadku dzieci w wieku 4-6 lat nie poleca się ćwiczeń polegających na obserwacji własnych procesów myślowych, ponieważ ich uwaga jest mimowolna i dlatego jest na to po prostu za wcześnie. Poleca się za to rozmaite ćwiczenia uważności, wykorzystujące aktywność ruchową dziecka oraz odwoływanie się do jego wyobraźni. Mindfulness dla najmłodszych uczy je przede wszystkim zauważania swojego ciała i zachodzących w nim podstawowych procesów.

Przeczytaj również: Kiedy udać się z dzieckiem do psychologa?

Okres późnego dzieciństwa to przedział wiekowy od 7 do nawet 12 lat. Na tym etapie rozwojowym można już wprowadzać ćwiczenia mindfulness, które rozwijają u dziecka m.in. funkcje poznawcze oraz wyciąganie wniosków w myśleniu przyczynowo-skutkowym.

Dla nastolatków, będących pod wpływem gwałtownych zmian w gospodarce hormonalnej, szczególnie polecane są grupowe treningi uważności. Wpływ na to ma szereg czynników, charakteryzujących grupę wiekową w przedziale 12-17 lat. Jednym z nich jest skłonność do rozwijania relacji interpersonalnych i silna potrzeba współprzynależności oraz akceptacji grupy.

To też może Cię zainteresować: Jak pomóc dziecku się uspokoić?

Przykłady codziennych ćwiczeń z książek o mindfulness dla dzieci

1. Ćwiczenie wyciszające o nazwie gong, które umożliwia przygotowanie dzieci do zajęć. Powinno trwać nie dłużej niż 2 minuty. Polega na puszczaniu najmłodszym długiego dźwięku, którego intensywność będzie malała, np. dzwonka szkolnego. Jego celem jest koncentracja dzieci na momencie, kiedy dźwięk słabnie, aż do momentu jego całkowitego wyciszenia.
2. Ćwiczenie uważności pt. wspaniały dzień, które pozwala dzieciom wyciszyć się oraz skoncentrować na konkretnych wydarzeniach. Powinno trwać około 10 minut. Polega na przypomnieniu sobie przez dzieci, mających zamknięte oczy, najlepszych 15 minut poprzedniego dnia i odpowiadaniu w myślach na pytania, zadawane przez nauczyciela. Ostatnim etapem ćwiczenia jest otwarcie oczu i opowiedzenie tego, co sobie przypomnieli, koleżance lub koledze.

Zobacz również: Jak pomóc dziecku opanować lęk przed pierwszym dniem w szkole?

Dlaczego warto trenować z dzieckiem mindfulness?

Wolny, beztroski czas, w którym dzieci mogą być po prostu sobą, pozwala im poznać siebie i jest niezwykle istotny w ich rozwoju i kształtowaniu. Zabieranie dzieciom beztroski okresu dzieciństwa wyrządza im ogromną krzywdę. Rodzice chcą dla swoich pociech tego, co najlepsze, narzucając im wiele dodatkowych zajęć. Dzieci próbują im podołać, ponieważ nie chcą zawieść najważniejszych osób w swoim życiu, czyli rodziców. Odbywa się to jednak ogromnym kosztem – stają się zestresowane i niespokojne. Współcześnie dzieci mają za dużo bodźców i w pewnym momencie nie potrafią już bez nich funkcjonować, dlatego wciąż dokładają sobie nowych, np. używając smartfonów i w ten sposób błędne koło się zamyka.

Przeczytaj też: Co daje dzieciom medytacja?

Nieustanny stres wyrządza ogromne spustoszenie w organizmie, niezależnie od tego, czy dotyka on dorosłych, czy dzieci. Dzieci są jednak bardziej bezbronne i jeśli na czas nie otrzymają odpowiedniej pomocy, może dojść do poważnych zaburzeń w ich psychice. Remedium na wspomniane wyżej problemy jest nauczenie ich technik mindfulness. Ze względu na ciekawość świata, nauka przedstawiona w odpowiedni sposób przychodzi dzieciom łatwo, dlatego nie trzeba obawiać się tego, że sobie nie poradzą. Dodatkowo wspólne ćwiczenia wzmocnią relacje pomiędzy dziećmi i rodzicami.