Mięczak zakaźny u dzieci – objawy, leczenie, zarażanie

Mięczak zakaźny – co to za choroba?

Mięczak zakaźny to skórna choroba wirusowa, która występuje u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale pojawia się także u dorosłych, zwłaszcza aktywnych seksualnie. Wywołuje ją wirus mięczaka zakaźnego (MCV – molluscum contagiosum virus) – z grupy wirusów ospy (Poxvirus).

Samo schorzenie nie jest groźne i nie powoduje żadnych konsekwencji zdrowotnych – poza łagodnymi zmianami skórnymi. Mięczak zakaźny jest jednak chorobą przewlekłą, zakażenie może trwać do kilku lat i w tym czasie w obrębie skóry dochodzi nierzadko do zanikania jednych zmian i pojawiania się kolejnych.

Przebieg zakażenia mięczakiem zakaźnym może być cięższy u osób z zaburzeniami odporności, a także u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry.

Mięczak zakaźny – objawy u dziecka

Najbardziej typowy objaw mięczaka zakaźnego u dziecka to grudki koloru skóry lub koloru perłowego, wielkości od 2 do 10 milimetrów, z charakterystycznym pępkowatym zagłębieniem w części centralnej.

Większe zmiany skórne u dziecka (> 10 mm) mogą pojawiać się przy pierwotnych lub wtórnych zaburzeniach odporności. Chorzy mogą opisywać swoje zmiany na ciele jako krostki (ponieważ wydają się one wypełnioną surowiczą lub ropną treścią), gulki czy guzki. Pierwsze zmiany są zwykle małe, wielkości główki od szpilki, powiększają się stopniowo i po kilku tygodniach osiągają wielkość docelową. Bardzo rzadko występuje pojedyncza grudka, nie obserwuje się także odczynu zapalnego wokół zmian.

Mięczaki na skórze mogą lokalizować się wszędzie, nawet na błonach śluzowych i w obrębie skóry owłosionej głowy. Najbardziej typowa lokalizacja to okolica pach, pachwin i szyi. U osób dorosłych najczęściej spotyka się grudki mięczaka w okolicach narządów płciowych, ale również w obrębie twarzy.

Mięczak zakaźny – zdjęcia CC BY-SA 3.0

Poza zmianami skórnymi, nie ma innych objawów zakażenia wirusem mięczaka zakaźnego. U osób szczególnie podatnych grudkom skórnym może towarzyszyć łagodny świąd.

Diagnostyka mięczaka zakaźnego oparta jest o objawy kliniczne, głównie wygląd i lokalizację zmiany skórnej. Dodatkowe badania, jak badanie mikroskopowe materiału wyciśniętego z wykwitu lub wycinka skóry (badanie histopatologiczne), przeprowadzane są bardzo rzadko i tylko w przypadkach wątpliwych.

Jak można się zarazić mięczakiem zakaźnym?

Do zakażenia wirusem mięczaka zakaźnego dochodzi przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną – dotyk, uścisk dłoni, pocałunek, ale również drogą kropelkową, a także przez wspólne korzystanie z tych samych przedmiotów, odzieży, ręczników. Częstą drogą zakażenia mięczakiem zakaźnym u dorosłych są kontakty seksualne.

Wirus MCV wykazuje dużą zakaźność i z łatwością przenosi się między ludźmi. Do pojawienia się zmian dochodzi zwykle w ciągu kilku tygodni od kontaktu z osobą zakażoną, ale okres wylęgania wirusa może trwać nawet kilka miesięcy.

Jak długo zaraża mięczak zakaźny? Chory zaraża przez cały okres utrzymywania się zmian na skórze, stąd w przebiegu choroby zaleca się pacjentom nie korzystać z basenów czy saun, by ograniczyć ryzyko przeniesienia wirusa na inne osoby.

Jak leczyć mięsaka zakaźnego? Czy leczenie domowe pomaga?

Mięczak zakaźny u dzieci jest zwykle chorobą samoograniczającą, to znaczy z upływem czasu dochodzi do samoistnego ustąpienia zmian skórnych i nie jest konieczne włączanie leczenia. U osób bez zaburzeń odporności choroba cofa się w ciągu 6–18 miesięcy, w rzadkich sytuacjach może trwać do 4 lat.

Niejednokrotnie jednak schorzenie stanowi problem estetyczny – wykwity przy mięczaku zakaźnym są liczne, nie znikają przez dłuższy czas, bądź dochodzi do ciągłego pojawiania się nowych – w tych przypadkach wskazane jest włączenie leczenia. Mięczak zakaźny narządów płciowych może powodować dyskomfort, a nawet – jeśli zmiany są duże – ból, stąd również wówczas rekomendowane jest leczenie prowadzące do ustąpienia zmian skórnych.

Domowe leczenie mięczaka zakaźnego okazuje się zwykle nieskuteczne, a manipulacje w obrębie zmiany (na przykład wyciskanie mięczaka zakaźnego) mogą pogorszyć jej stan, doprowadzić do rozsiewu wirusowego na inne okolice, bądź też być przyczyną trwałych blizn i przebarwień.

Mięczak zakaźny: leki, maści i płyny

Aby pozbyć się mięczaka zakaźnego, leczenie warto powierzyć lekarzowi. Istnieje szereg maści i płynów, które prowadzą do ustąpienia zmian. W terapii stosuje się zwykle preparaty drażniące, które wywołują miejscowy odczyn zapalny, takie jak:

• roztwór wodorotlenku potasu,
• nalewkę jodową,
• kwas salicylowy,
• kwas mlekowy,
• roztwór gencjany bądź pigment Castellaniego,
• azotan srebra,
• kwas trójchlorooctowy,
• roztwór podofilotoksyny.

Ustępowanie zmian w przebiegu mięczaka zakaźnego mogą przyspieszyć leki immunomodulujące, do których należy imikwimod (Aldara).

Tylko nieliczne z tych preparatów mogą być stosowane u dzieci poniżej 12. roku życia, stąd konieczna jest konsultacja lekarska przed włączeniem leczenia.

Jeśli zastosowane w terapii mięczaka zakaźnego leki są nieskuteczne, a zmiany utrzymują się, możliwe jest również mechaniczne usunięcie grudek poprzez laseroterapię, wymrażanie ciekłym azotem bądź łyżeczkowanie. Leczenie mięczaka zakaźnego jodyną stosuje się zwykle po zabiegu wyłyżeczkowania zmiany.