Zapalenie spojówek u dzieci – przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie

Zapalenie spojówek u dzieci – czym jest?

Spojówka to delikatna, przezroczysta błona śluzowa pokrywająca zarówno wewnętrzną stronę powiek, jak i powierzchnię gałki ocznej. Zapalenie spojówek, czyli stan zapalny tej cienkiej błony, zdarza się u dzieci dość często. Swędzące, czerwone oczy u dziecka zazwyczaj wskazują właśnie na tego rodzaju infekcję.

W zależności od rodzaju oraz przyczyny, zapalenie spojówek u dzieci może mieć różny przebieg – czasami objawy ustępują samoistnie bez leczenia, a czasami zapalenie to staje się procesem przewlekłym. Różny jest zatem czas trwania choroby. Zapalenie spojówek może trwać kilka dni, jednak zdarza się, że utrzymuje się znacznie dłużej.

Przyczyny zapalenia spojówek u dzieci

Przyczyną zapalenia spojówek mogą być bakterie (bakteryjne zapalenie spojówek wywołują paciorkowce, gronkowce, Haemofilus influenzae) oraz wirusy (najczęściej adenowirusy, ale czasem także wirusy opryszczki czy wirusy ospy wietrznej i półpaśca). Zwykle dostają się one do oka z powiek lub rąk (np. w wyniku pocierania).

Spośród przyczyn nieinfekcyjnych na uwagę zasługują przede wszystkim choroby alergiczne. Kiedy dziecko ma zapalenie spojówek, przyczyną mogą być również: niewyrównane wady refrakcji, ekspozycja na dym, światło, wiatr, nieprawidłowo wrastające rzęsy czy zespół suchego oka.

Rodzice często zadają pytanie, czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe. Otóż infekcyjne (wywołane przez bakterie lub wirusy) zapalenie spojówek jest zakaźną chorobą, która może przenosić się z dzieci na dzieci, z dzieci na dorosłych czy z dorosłych na dzieci. Zapalenie spojówek wywołane przez adenowirusy jest szczególnie zakaźne. Duże znaczenie w ograniczeniu rozprzestrzeniania się tego zakażenia ma zachowanie właściwej higieny.

Zapalenie spojówek u dziecka – wirusowe, bakteryjne, alergiczne

Zapalenia spojówek u dzieci dzielimy przede wszystkim ze względu na czynnik etiologiczny. Podstawowym kryterium jest podział na zapalenia infekcyjne oraz nieinfekcyjne. Wśród zapaleń infekcyjnych możemy wyróżnić: bakteryjne zapalenie spojówek, grzybicze zapalenie spojówek oraz wirusowe zapalenie spojówek.

• Wirusowe zapalenie spojówek wywoływane jest najczęściej przez adenowirusy. Często poprzedzone jest przeziębieniem. Najczęściej na początku zapalenie dotyczy tylko jednego oka, zdarza się jednak, że przenosi się później również na drugie. Wyróżniamy dwie postaci choroby: epidemiczne zapalenie spojówek i rogówki oraz gorączkę gardłowo-oczną (pojawia się katar, powiększone węzły chłonne, wysoka temperatura).

• Bakteryjne zapalenie spojówek (inaczej ropne zapalenie spojówek) u dzieci starszych jest samoograniczającą się chorobą, ustępującą z reguły po kilku dniach. W przypadku zakażenia bakteryjnego oka rodzice często skarżą się na ropienie oczu u dziecka, gdyż charakterystyczna jest dla niego żółta wydzielina z oka, niekiedy sklejająca powieki (zwłaszcza rano).

• Z nieinfekcyjnych przyczyn zapalenia spojówek najczęstsze wśród dzieci jest alergiczne zapalenie spojówek. Powstaje w wyniku nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego dziecka na niektóre substancje zawarte w otoczeniu. Często dotyka dzieci z innymi chorobami alergicznymi, jak astma oskrzelowa czy atopowe zapalenie skóry. Z reguły dotyczy obu oczu i charakteryzuje się przejrzystą, obfitą wydzieliną z oka. Czasami pojawia się w określonych porach roku (najczęściej wiosną), co związane jest z ekspozycją na konkretne alergeny w tym czasie. Nawracające zapalenie spojówek bardzo często ma tło alergiczne.

Jakie są objawy zapalenia spojówek u dzieci?

W zależności od rodzaju zapalenia spojówek, objawy nieco się różnią się. Najbardziej charakterystycznym objawem jest jednak zaczerwienione oko lub zaczerwienienie obydwu oczu, jeśli infekcja się rozszerzy.

Przy zapaleniu spojówek u dziecka objawy są najczęściej następujące:

• swędzenie oczu (świąd oczu),
• pieczenie oczu,
• obrzęk powiek i zaczerwienie gałki ocznej (czerwone oczy u dziecka, przekrwienie spojówek),
• nadwrażliwość na światło (światłowstręt),
• uczucie ciała obcego w oku,
• łzawienie oczu,
• zwężenie szpary powiekowej.
• śluzowa, wodnista lub ropna wydzielina z oka (zaropiałe oczy).

W wirusowym zapaleniu spojówek wydzielina z oka u dziecka jest surowicza, przejrzysta, natomiast bakteryjne zapalenie spojówek objawia się ropną, żółtawą wydzieliną. Rzeżączkowe zapalenie spojówek u noworodków charakteryzuje się ponadto bardzo dużym obrzękiem (dziecko czasami nie może w ogóle otworzyć oczu), a także dużą ilością podbarwionej zielonkawo ropnej wydzieliny. W zapaleniu oczu wywołanym przez przez wirusa opryszczki zwykłej pojawiają się drobne pęcherzyki, głównie na powiekach, a także owrzodzenia rogówki w kształcie drzewkowatym. W przypadku alergicznego zapalenia spojówek wydzielina z oka jest wodnista, a czasami (w niektórych typach) na wewnętrznej stronie górnej powieki dochodzi do powstania charakterystycznych brodawek spojówki.

Jak leczyć u dzieci zapalenie spojówek?

Krople do oczu w leczeniu zapalenia spojówek u dziecka

Ze względu na to, że infekcja oczu w zależności od postaci może mieć różny przebieg, leczenie zapalenia spojówek u dziecka zależy w dużej mierze od jego rodzaju. W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie leczenia ściśle według zasad zleconych przez lekarza, w innych można stosować dostępne w aptece krople bez recepty na zapalenie spojówek.

Ze względu na dużą zakaźność w zapaleniu spojówek wywołanym przez adenowirusy, należy przede wszystkim zadbać o odpowiednią higienę (mycie rąk, niedotykanie oczu). W wirusowym zapaleniu spojówek do zakażenia może dojść w ciągu ok. trzech tygodni po wystąpieniu objawów u dziecka. Leczenie polega na stosowaniu maści, kropli o działaniu przeciwwirusowym. W bakteryjnym zapaleniu spojówek stosuje się krople do oczu z antybiotykiem. W alergicznym zapaleniu spojówek zastosowanie znalazły krople do oczu dla dzieci o działaniu przeciwalergicznym lub, w zapaleniach o cięższym przebiegu, krople zawierające sterydy lub leki immunosupresyjne. Ponieważ alergiczne zapalenie spojówek jest chorobą przewlekłą, duże znaczenie ma unikanie ekspozycji na substancje je wywołujące.

Uzasadnioną wątpliwością jest to, czy przy zapaleniu spojówek u dziecka można wychodzić na dwór. Otóż wychodzenie na spacery z dzieckiem nie jest zabronione, jednak trzeba pamiętać o tym, że w niektórych przypadkach światło czy wiatr mogą nasilać dolegliwości.

Z uwagi na zwiększoną wrażliwość gałek ocznych u dzieci i ryzyko wystąpienia powikłań, nie zaleca się stosowania domowych sposobów na zapalenie spojówek w postaci okładów z herbaty, przemywania rumiankiem czy przykładania do powiek kostek lodu. Najlepiej skonsultować się z lekarzem, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z zapaleniem spojówek u niemowlaka, u dziecka 3-letniego czy starszego.