Guzek za uchem u dziecka – przyczyny

Co to za kulka za uchem?

Wyczuwalne lub zauważalne zgrubienie za uchem lub na szyi u dziecka może wywołać u rodziców niemały stres. U noworodków wszelkie zgrubienia oraz węzły chłonne są raczej niewyczuwalne, jednak w miarę rozwoju systemu immunologicznego i kontaktu z różnorodnymi patogenami w pewnym wieku możliwe jest pojawienie się guzka lub wypukłości.

Najczęstsze przyczyny powstawania nietypowego zgrubienia to m.in. kaszak, powiększone węzły chłonne, natomiast znacznie rzadziej będą to zmiany nowotworowe. Jak odróżnić je od siebie?

Guzek za uchem u dziecka a kaszak

Zaobserwowane wybrzuszenie na szyi lub za uchem może być przykładowo kaszakiem. Kaszak, czyli inaczej torbiel zastoinowa, jest rodzajem cysty skórnej, wypełnionej płynem. W dotyku jego struktura jest miękka, łatwo przesuwa się pod skórą. Zmiana ta, jeśli nie doszło do zaostrzonego stanu zapalnego, przyjmuje odcień skóry lub barwę lekko białą lub żółtawą, nie jest też bolesna.

Zwykle kaszaki pojawiają się w rejonie mieszków włosowych, kiedy złuszczające się komórki naskórka w połączeniu z resztkami łoju (sebum) blokują kanalik wyprowadzający. Taka wodnista masa wypełnia powstałą torbiel, a wraz z postępującym stanem zapalnym zamienia się w ropną wydzielinę. Przy wyciskaniu lub naruszeniu kaszaka można go rozpoznać właśnie po ostrym, nieprzyjemnym zapachu. Kaszaki nie zawsze występują pojedynczo, niekiedy pojawią się grupowo.

Zgrubienia te powiększają się stosunkowo wolno. Chociaż nie ma wytycznych które precyzyjnie określają normy wielkości kaszaków, przyjmuje się, że nawet po wielu latach wzrostu osiągną wielkość kilku centymetrów (czyli maksymalnie wielkości orzecha włoskiego).

Co może wpływać na powstawanie kaszaków? Na pewno dzieci w okresie burzliwego wzrostu i dojrzewania mogą przejawiać większe predyspozycje do ich pojawiania się. Jest to spowodowane nasiloną pracą gruczołów łojowych. Nie bez znaczenia jest także niewłaściwa pielęgnacja skóry, a szczególnie stosowanie zbyt tłustych formuł kosmetyków, bogatych w zagęszczacze i emulgatory, które mogą powodować zatykanie mieszków włosowych.

Niektóre osoby wykazują też predyspozycje osobnicze do tworzenia się kaszaków. Aby im zapobiegać najlepiej sprawdzają się regularne, delikatne peelingi skóry, wspomagające złuszczanie i naturalną regenerację naskórka.

Kaszaki nie są zmianą groźną, choć w przypadku stanu zapalnego lekarz może zdecydować o chirurgicznym przecięciu i wyczyszczeniu wnętrza torbieli.

Co oznaczają powiększone węzły chłonne za uchem?

Jednym z najczęstszych powodów powstania guzka za uchem u dziecka jest powiększony węzeł chłonny .

Węzły chłonne jako część układu immunologicznego pełnią bardzo ważną rolę w filtrowaniu szkodliwych bakterii, wirusów i innych patogenów. Stan zapalny okolic ucha, jamy ustnej czy też ogólnej infekcji organizmu (np. przeziębienia, odry, świnki czy różyczki) może dać objawy właśnie w postaci guzka. Zmiana ta często jest tkliwa, nadmiernie wrażliwa, bolesna i zaczerwieniona i występuje po jednej stronie głowy lub symetrycznie po obu.

W zależności od nasilenia stanu zapalnego, zgrubienie może przybierać różne rozmiary: od wielkości ziarenka pieprzu do nawet średniej wielkości wiśni. Przyjmuje się jednak, że u dzieci guzek powyżej 2 cm średnicy powinien być poddany pilnej kontroli lekarza. Przy ocenie stanu powiększenia węzłów chłonnych ważna będzie dokładna ocena lokalizacji zmiany wraz z sąsiadującymi węzłami, oraz innych dodatkowych objawów (jak gorączka, osłabienie, wysypki skórne).

Guzek za uchem a przyczyny nowotworowe

Twardy, niebolesny i nieruchomy guzek za uchem wymaga pilnej diagnostyki, ponieważ może być też potencjalnie objawem nowotworu. Choć u dzieci wykrywane są one rzadko, nie można wykluczyć i takiej przyczyny.

Zmiany lokalizujące się w okolicy szyi, za uchem mogą być również przerzutem nowotworowym lub chłoniakiem Hodgkina, nazywanym inaczej ziarnicą złośliwą. Choroba ta występuje zwykle i starszych dzieci, po 15 roku życia, i jest to nowotwór układu chłonnego. Do jej leczenia niezbędna jest chemio- lub radioterapia, która im wcześniej wdrożona, tym lepsze efekty gwarantuje. Innym nowotworem, który może objawiać się w postaci zgrubienia za uchem, jest guz ślinianki przyusznej. Guzy te mogą być bardzo zróżnicowane pod względem histologicznym: od nabłonkowych, po nienabłonkowe oraz trudne do sklasyfikowania.

Choroba ta jest bardzo rzadka, a guz rośnie powoli, jednak w niektórych przypadkach wykazuje wysoką złośliwość i jest trudny w leczeniu. Podejrzewa się, że niektóre czynniki, jak:

• pole elektromagnetyczne pochodzące z telefonów komórkowych,
• promieniowanie jonizujące,
• zapylenie powietrza,

mogą zwiększać ryzyko występowania guzów ślinianek.

Guzek za uchem – jakie badania wykonać?

Po zaobserwowaniu guzka za uchem u dziecka, który nie znika po kilku dniach, rodzice zawsze powinni zasięgnąć porady lekarza pediatry. W pierwszej kolejności dokona on wstępnej oceny palpacyjnej niepokojącej zmiany oraz przeprowadzi szczegółowy wywiad, w którym najważniejsze cechy to:

• ocena bolesności i twardości guzka;
• sprawdzenie, czy guz może przesuwać się względem podłoża;
• stan skóry w obrębie guzka (zaczerwienienie, ciepłota, ewentualna wysypka);
• współwystępowanie innych guzków w okolicy;
• ocena dodatkowych objawów (ogólne osłabienie organizmu, gorączka, kaszel, zaczerwienienie gardła, utrata masy ciała, ropna wydzielina z ucha).

Większość guzków za uchem u dzieci ma swoje źródło w pospolitych infekcjach wieku dziecięcego (będą objawem zapalenia gardła, świnki lub zapalenia ucha). W przypadku wątpliwości, lekarz może również zlecić wykonanie badań obrazowych, jak rentgen płuc lub badanie USG brzucha (jeżeli występują bóle w tym rejonie). Pogłębiona diagnostyka ma na celu ustalenie, czy problem ogranicza się tylko do guzka zlokalizowanego na szyi, czy leży zupełnie gdzie indziej.