Amputacja szyjki macicy – wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu, powikłania, rehabilitacja

Wskazania do zabiegu amputacji szyjki macicy

Zabieg amputacji szyjki macicy nazywany jest w nomenklaturze medycznej trachelektomią radykalną. Głównym wskazaniem do jego przeprowadzenia jest rak szyjki macicy. Operacja amputacji szyjki macicy stała się alternatywą dla radykalnego wycięcia macicy.

Amputacja szyjki macicy przeprowadzana jest u ściśle wybranej grupy młodych kobiet, pragnących zachować szansę na zajście w przyszłości w ciążę. Do tej operacji mogą zostać zakwalifikowane pacjentki ze stwierdzonym stopniem klinicznego zaawansowania raka szyjki macicy według klasyfikacji FIGO IA2 oraz IB. Wówczas nowotwór jest ograniczony do szyjki macicy, nie nacieka okolicznych tkanek ani naczyń limfatycznych i krwionośnych.

Natomiast w stanach przedrakowych oraz wczesnych postaciach raka szyjki macicy (FIGO1A1) stosuje się jeszcze bardziej oszczędzającą operację, a mianowicie częściową amputację szyjki macicy, czyli konizację chirurgiczną.

Przeciwwskazania do amputacji szyjki macicy

Głównym przeciwwskazaniem do częściowej lub całkowitej amputacji szyjki macicy jest wysokozaawansowany rak szyjki macicy, który przechodzi poza jej granice i nacieka narządy sąsiadujące. Wówczas konieczna jest całkowite usunięcie kobiecych narządów rodnych, a więc przeprowadzenie operacji radykalnego usunięcia macicy wraz z okolicznym węzłami chłonnymi. Niekiedy leczenie to jest poprzedzone lub uzupełnione radio- i chemioterapią.

Amputacja szyjki macicy – na czym polega zabieg?

Amputacja szyjki macicy to zabieg przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym. Polega na chirurgicznym wycięciu szyjki macicy, aż do jej ujścia wewnętrznego, wraz z górną częścią pochwy oraz okolicznymi węzłami chłonnymi. Zaletą tej operacji jest pozostawienie trzonu macicy. Śluzówkę pochwy zespala się następnie z pozostającą śluzówką kanału szyjki macicy. Zabieg trwa około 40 minut.

Natomiast konizacja chirurgiczna polega na odcięciu fragmentu szyjki macicy objętej procesem nowotworowym wraz z marginesem zdrowych tkanek.

W obu przypadkach pobrany materiał wysłany jest następnie do badania histopatologicznego. Po uzyskaniu wyniku badania zostaje podjęta decyzja, czy dalsze leczenie chirurgiczne polegające na radykalnym usunięciu macicy będzie konieczne. W przypadku stwierdzenia przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych wskazane jest podjęcie radioterapii, a niekiedy również chemioterapii.

Możliwe powikłania po usunięciu szyjki macicy

Trachelektomia radykalna jest operacją dającą szanse na zachowanie płodności, jednak usunięcie szyjki macicy wiąże się z pewnymi powikłaniami. Częściowe odcięcie szyjki macicy również nie jest obojętne dla dalszego zdrowia. Jednak oba zabiegi wykonywane są tylko wówczas, gdy wynikające z nich korzyści przewyższają możliwe ryzyko.

Amputacja szyjki macicy może wiązać się z następującymi powikłaniami:

• bolesnym miesiączkowaniem,
• zwężeniem ujścia macicy, któremu w skrajnych przypadkach może towarzyszyć zatrzymanie miesiączkowania,
• niepowodzeniami położniczymi,
• ryzykiem rozwoju zaburzeń statyki narządów rodnych,
• możliwością nawrotu raka szyjki macicy – z tego powodu po zakończeniu leczenia prowadzone są regularne kontrole lekarskie.

Warto w tym miejscu omówić możliwe powikłania położnicze, które mogą zaistnieć zarówno po częściowej, jak i całkowitej amputacji szyjki macicy. Choć operacje te, w przeciwieństwie do radykalnego usunięcia macicy, dają szanse na zajście w ciążę, należy również liczyć się z trudnościami, jakie mogą spotkać kobietę.

Zwężenie ujścia macicy, powstanie zrostów pooperacyjnych, a także brak śluzu szyjkowego, który ułatwia przemieszczanie się plemników, stanowią czynniki utrudniające zapłodnienie.

Kiedy już kobiecie uda się zajść w ciążę, istnieje zwiększone ryzyko niewydolności pozostałej po zabiegu części szyjki macicy. Skutkuje to zwiększonym ryzykiem poronienia lub porodu przedwczesnego, do czego dochodzi w wyniku bezbolesnego rozwierania się pozostałego po operacji ujścia wewnętrznego. W ciąży fizjologicznej szyjka macicy przez cały jej okres pozostaje zamknięta, a jej rozwieranie rozpoczyna się dopiero w terminie zbliżającego się porodu. Z tego powodu kobiety po częściowym lub całkowitym usunięciu szyjki macicy na czas ciąży zabezpieczane są specjalnym szwem okrężnym, zakładanym nad pozostającym ujściem wewnętrznym szyjki macicy. W terminie zbliżającego się porodu szew jest usuwany, a rozwiązanie ciąży następuje drogą cięcia cesarskiego.

Rehabilitacja po chirurgicznej amputacji szyjki macicy

Rehabilitacja po chirurgicznej amputacji szyjki macicy prowadzona jest przez certyfikowanego fizjoterapeutę uroginekologicznego. Stworzony przez niego plan zabiegów i ćwiczeń ma za zadanie wzmocnić mięśnie dna miednicy, tak aby zminimalizować ryzyko rozwoju zaburzeń statyki narządów rodnych w przyszłości. Bardzo ważną rolę odgrywa kształtowanie odpowiednich nawyków toaletowych oraz zapobieganie zaparciom, tak aby dodatkowo nie obciążać mięśni dna miednicy. Dodatkowo po usunięciu węzłów chłonnych konieczne jest prowadzenie kompleksowej terapii zmierzającej do zmniejszenia nasilenia obrzęków w obrębie kończyn dolnych.